مشهد، اصفهان، تبریز و شیراز ازجمله شهرهایی محسوب می‌شوند که به‌دلیل بزرگی و جمعیت فراوان به‌شدت نیازمند شبکه حمل‌ونقل زیرزمینی هستند و چند سالی است که این کلانشهرها روز‌به‌روز بر سنگینی ترافیکشان افزوده می شود.
در این بین شیراز که به‌دلیل گردشگر‌پذیر بودن سالانه شمار بسیاری از مسافران را پذیرا ست به‌خاطر عدم تامین بودجه لازم نزدیک به یک دهه است در حسرت بهره‌برداری از مترو به‌سر می‌‌برد.
عملیات اجرایی طرح قطار شهری شیراز با 3 خط مترو در سال 1380 آغاز شده که مسیر خط یک قطار شهری از میدان گلسرخ ابتدای بلوار مدرس آغاز و به میدان احسان در انتهای بلوار معالی‌آباد ختم می‌شود.
طول کل مسیر 5/24 کیلومتر و شامل تونل‌های عمیق، نیمه عمیق و مسیر همسطح با 21 ایستگاه است و طول هر ایستگاه با توجه به‌طول قطار بیش از یکصد متر پیش‌بینی شده است. سایر خطوط قطار شهری شیراز بعد از گذشت 9 سال هنوز در حال مطالعه هستند.
سید سعید موسوی، رئیس شورای اسلامی شهر شیراز علت به تعویق افتادن راه اندازی مترو را دیر پرداخت کردن بودجه مصوب توسط دولت دانسته و می گوید: این طرح از 10 سال پیش شروع شده و طبق زمان پیش‌بینی شده حداکثر بعد از 7 سال می‌بایست به بهره‌برداری می رسید، اما کمبود بودجه و فرسوده بودن دستگاه‌ها این کار را مرتباً به عقب می‌اندازد و طبیعی است تا اعتبارات لازم به مترو تخصیص نیابد به سختی می توان شاهد بهبود شرایط موجود بود.
وی خاطر‌‌نشان می کند: نیمه اول سال آینده عملیات اجرایی روی زمین تمام خواهد شد و امید است مترو به همت مسئولان امر در سال 1390 وارد چرخه کار شود.موسوی با گله‌مندی از تقسیم‌بندی بودجه مصوب در مورد مترو می‌گوید: در ابتدا قرار بود 30 درصد هزینه را شهرداری و 70 درصد را دولت تامین کند، اما از سال گذشته قانون مصوب تغییر کرده و قرار شد 50 درصد را شهرداری و 50 درصد دیگر را دولت بپردازد، اما با توجه به رکود اقتصادی حاکم در کشور و مشکلات موجود، شهرداری از عهده پرداخت آن بر نمی‌آید.
بودجه دولت درد چندانی از مترو دوا نمیکند
این روزها ترافیک را نیز نوعی سرطان می‌دانند که درمان آن تنها با پول ممکن می شود، این درحالی است که بودجه اختصاصی توسط دولت درد چندانی از مترو پرهزینه دوا نمیکند و دست‌اندرکاران از کمبود آن گله‌مندند.
نایب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی و نماینده مردم شیراز با تاکید بر اینکه مترو از نیازهای اساسی مردم است و نباید آن را سیاسی کرد می گوید: با وجود شیب نزولی اعتبارات مصوب برای مترو در شیراز، پیشرفت آن خوب بوده است، اما سیاسی کردن مترو نه تنها کمکی به آن نمیکند بلکه کارها را عقب‌تر می‌اندازد.
جعفر قادری با تایید کمبود اعتبارات دولتی بیان می‌کند: هر طرح عمرانی نباید بیش از 4 سال طول بکشد اما بعد از گذشت 9 سال مترو شیراز هنوز به اتمام نرسیده است.
وی با اشاره به‌نبود مدیریت واحد مترو می‌گوید: هر‌چند کارها در حال پیش روی است اما به‌دلیل نداشتن متولی واحد در مترو، کارها تا حدودی با بی‌برنامگی جلو می‌رود.
این مسئول با اشاره به اینکه در دست گرفتن مترو توسط دولت خلاف قانون است و هر تغییری در اساسنامه مستلزم اصلاح قانون است و بایستی مجلس آن را تصویب کند می‌افزاید: احداث و مدیریت مترو بر‌عهده شهرداری است، اما اینکه دولت نقشی در آن نداشته باشد نیز دور از انصاف است.
به‌راحتی می‌توان با گماردن مدیرانی که بتوانند با یکدیگر تعامل و همکاری داشته باشند این مشکل را برطرف کرد، اما اینکه دولت به تنهایی آن را دردست بگیرد، به صلاح جامعه نیست.
تبریز؛ 8 سال بعد
رشد روز‌افزون سفرهای درون‌شهری، مشکلات ترافیکی، افزایش میزان مصرف سوخت، آلودگی هوا و مهم‌تر از همه وجود سامانه‌های نامناسب و غیراقتصادی حمل‌ونقل عمومی و در پی آن افزایش هزینه‌های سفر در کلانشهرها مسئولان شهری را بر آن داشته تا از مدت‌ها قبل مطالعات جامع شهری برای احداث سامانه حمل‌ونقل ریلی را آغاز کنند.
در این میان آهنگ رشد بی‌سابقه جمعیت از یک‌سو و فقدان سامانه حمل‌ونقل مناسب از سوی دیگر، مدیران جمعیت 6/1 میلیون نفری کلانشهر تبریز را نیز بر آن داشت تا از یک دهه قبل اقداماتی را جهت احداث خطوط مترو در دستور کار قرار دهند.
اما این در حالی است که با گذشت 8 سال از شروع به کار عملیات اجرایی احداث مترو ،
حسن شکوری – نایب رئیس شورای اسلامی شهر تبریز – از پیشرفت 48 درصدی این طرح خبر می‌دهد.طرح قطار شهری تبریز به‌طول 80 کیلومتر که 60 کیلومتر آن درون شهری و 20 کیلومتر دیگر مربوط به حومه شهر تبریز است در 4 خط داخلی طراحی شده است.
با این حال و گذشت 8 سال از عملیات اجرایی آن تنها خط یک، آن هم 48 درصد پیشرفت داشته است. بهرام عبا بافی- مدیرعامل مترو تبریز – می‌گوید: البته 7 کیلومتر از 18 کیلومتر خط یک آماده بهره برداری و تنها منتظر دریافت واگن است.
او در توضیح علت تاخیر در تهیه واگن می‌گوید: از آن جا که تهیه واگن به‌صورت متمرکز انجام می‌گیرد، بنابراین ما منتظر اقدامات در تهران بودیم که البته قرار است 20 دستگاه واگن در سال آینده به مترو تبریز اختصاص داده شود.
او به نیاز 600 میلیارد تومانی مترو تبریز برای بهره‌برداری کامل از خط یک تا 2 سال آینده اشاره کرده و می‌گوید:از این میزان اعتبار50 درصد سهم دولت و 50 درصد سهم شهرداری است.
متأسفانه به‌دلیل مشکلات بودجه‌ای، شهرداری در تملک زمین‌های واقع شده در مرکز شهر دچار مشکلاتی است که به‌نظر می‌رسد درصورت ادامه این جریان مدت زمان بیشتری برای احداث خط یک نیاز خواهد بود.
او در پاسخ به‌علت عقب ماندن از برنامه زمان‌بندی شده می‌گوید: عدم‌اختصاص اعتبارات در سال‌های 80 تا 84 باعث شد که ما در خرید دستگاه‌های حفاری نسبت به دیگر شهر‌ها عقب باشیم به‌طوری‌که تبریز در سال 86 موفق به خرید دستگاه‌های حفاری شد، به‌همین دلیل نسبت به دیگر کلانشهرها از برنامه عقب هستیم.
