بصره، دومین شهر بزرگ عراق و مناطق اطراف آن بندر اصلی تولید نفت خام در این کشور محسوب می‌شود که 80درصد تولیدات نفتی عراق را تأمین می‌کند.
دولت عراق، در حال آماده کردن قراردادهای بزرگ نفتی خود برای واگذاری به شرکت‌های خارجی در ماه آینده است و امید دارد که با حضور این شرکت‌ها و کمک به توسعه میادین نفتی عراق، ثبات و رفاه بیشتری برای مردم این کشور فراهم شود.
از 5 میدان نفتی اعلام شده توسط دولت عراق که قرار است به شرکت‌های خارجی واگذار شود، 4میدان نفتی در بصره یا اطراف این شهر قرار دارند. با وجود میادین نفتی عظیم در بصره، عراق شرایط لازم برای استخراج این منابع نفتی را ندارد و به همین دلیل تن به چنین واگذاری‌هایی داده. بصره با وجود 3میلیون سکنه، جزو فقیرترین شهرهای عراق به حساب می‌آید.
مردم محله‌های نزدیک به این منابع عظیم نفتی، در فاصله چند مایلی از میدان‌های نفتی بصره و استخرهای بزرگ سیاه شناور، در میان گل‌ولای و مدفوع زندگی می‌کنند.
چرخ‌دستی‌هایی که توسط الاغ‌ها کشیده می‌شوند، از تعداد ماشین‌هایی که در خیابان‌های این شهر تردد می‌کنند، بیشتر است. درصد کودکان مبتلا به سرطان در بصره، بسیار بیشتر از شهرهای دیگر عراق است.
آب شور این شهر یکی دیگر از عوامل بیماری مردم است و سطح خیابان‌ها مملو از زباله‌هایی است که حتی عوامل شهرداری نیز از جمع‌آوری تمام زباله‌ها عاجز است. صدها هزار نفر در روستاهای اطراف میادین نفتی در آرزوی یافتن کار در شرکت‌های نفتی اند اما این به‌نظر آرزویی محال می‌رسد.
کسانی که درخواست کار در شرکت‌های نفتی را دارند یا بی‌تجربه هستند یا آموزش کافی برای کار در این شرکت‌ها را ندیده‌اند اما آنها معتقدند که برای کار در شرکت‌های نفتی نیاز به معرف یا پول برای رشوه دادن است که مردم از آن بی‌بهره‌اند.
نعیم‌الموسوی، یکی از سکنه روستاهای فقیر اطراف بصره می‌گوید: مردم شب‌ها از دور شعله‌های این میادین نفتی را تماشا می‌کنند و در این اندیشه‌اند که با پول حاصل از صادرات نفت، می‌توانند ثروتمند شوند. ماه گذشته، پس از آنکه وزارت نفت عراق در بیانیه‌ای اعلام کرد که تعدادی کارگر برای استخدام در شرکت نفت که در جنوب بصره واقع است، نیاز دارد هزاران نفر در صف‌های طولانی، برای چند روز پی‌درپی منتظر دریافت فرم استخدام بودند. درمیان آنها، مردانی با لباس‌های کهنه و پاهایی برهنه و خاکی نیز به چشم می‌خوردند.
زمانی که فرم‌های درخواست توزیع شد، معلوم شد که شرکت نفت جنوب بصره، 1600نفر برای کار در این شرکت نیازدارد، درحالی‌که 27هزار فرم درخواست توزیع شده بود و این دلیلی شد برای شورش افراد جویای کار و در این میان پلیس نیز برخی از متقاضیان را مورد ضرب‌وشتم قرار داد. اکثر متقاضیان یا تحصیلات دانشگاهی نداشتند یا تجربه کافی.
در روستای اصدقا، که اجرای انتقال خطوط لوله نفت در آن صورت گرفته، چندین هزار نفر در خانه‌های ناپایدار و دیوارهایی با بلوک‌های خاکستری سست و سقف‌های پلاستیکی که هیچ امنیتی ندارند، زندگی می‌کنند.
در این روستا هیچ عاملی برای جمع‌آوری زباله وجود ندارد و زباله‌ها بیرون از خانه و زیر آفتاب بوی نامطبوعی را ایجاد می‌کنند. سیستم فاضلاب نیز در خانه‌های روستائیان تعبیه نشده و به ناچار فاضلاب بیرون از خانه، باعث جذب هزاران مگس می‌شود که این خود منجر به بیماری مردم این روستا می‌شود. در این روستا تقریبا تمام افراد بیکارند. به گفته ساکنان این روستا، پلیس هر از گاهی به این روستا می‌آید و مردم را تهدید به خراب کردن خانه‌هایشان می‌کند و می‌گوید که این منطقه و میادین نفتی جزو اموال دولت محسوب می‌شوند و حضور شما غیرقانونی است.
حسین فلاح که 29ساله و بیکار است، از سال2003 در این روستا زندگی می‌کند. 15نفر از اعضای خانواده وی در یک خانه با بلوک‌های بتونی که 3 اتاق کوچک دارد، زندگی می‌کنند. یک روز صبح، فلاح، کوچک‌ترین فرزند خود، حسام را که 2 هفته پیش به دنیا آمده بود، به بیرون از خانه برد تا از هوای تازه استنشاق کند اما صورت کودک بلافاصله توسط مگس‌ها محاصره شد. شرایط زندگی برای اهالی این روستا بسیار سخت و طاقت‌فرساست.
فلاح در پاسخ به اینکه آیا تابه حال برای کار در پالایشگاه نفت اقدام کرده یا نه؟ برای مدتی جواب نداد و با حالتی که چهره مهربان او را سخت عصبی کرده بود، گفت: ما هیچ وقت نمی‌توانیم به آن دست پیدا کنیم و حتی نباید در مورد آن صحبت کنیم.
مقامات دولتی در بصره اعلام کردند که مبلغ یک دلار از هر بشکه نفت تولید شده در این استان را به جای استفاده در دولت مرکزی، صرف هزینه‌ها و پروژه‌های محلی خواهند کرد. اما حتی اگر بصره ناگهان از پول‌های حاصل از تولید نفت لبریز شود، ساختوساز مسکن جدید، ادارات و حتی مزارع ممنوع خواهد بود، به این دلیل که تقریبا تمام نقاط بصره آکنده از ذخایر نفت خام است و دولت اجازه ساختوساز به مردم را نخواهد داد.
بر همین اساس، احمد الصلاتی، عضو شورای محلی بصره گفت: 90درصد از بصره را میادین نفتی تشکیل داده‌اند، به همین دلیل ما نمی‌توانیم هیچ ساخت‌وسازی در این استان انجام دهیم. ما نیاز داریم که در روستاهای نزدیک ساخت‌وسازهای جدید انجام دهیم اما نمی‌توانیم چون با میادین نفتی احاطه شده‌ایم. الصلاتی همچنین گفت: مردم این استان به‌دلیل تنفس هوای آغشته به گاز، اغلب بیمارند و خیابان‌های این استان نیز به‌دلیل تردد کامیون‌های نفتی در حال نابودی هستند.
علی قالب بابان، وزیر برنامه‌ریزی عراق، در سخنرانی اخیر خود گفت: بصره با وجود اینکه یکی از مراکز مهم اقتصادی در جهان به شمار می‌رود اما اکنون بر لبه تیزی قرار گرفته است.
در روستای شعبا که بسیار نزدیک به پالایشگاه نفت است و هوای این روستا با بوی نفت آغشته شده و برای تنفس بسیار سنگین است، کشاورزان تولید و کشت گوجه‌فرنگی را متوقف کرده و در حال حاضر زمین‌های مزروعی خود را به رانندگان کامیون‌هایی که تانکرهای نفتی را حمل می‌کنند، اجاره می‌دهند و کامیون‌داران برای هر شب 80سنت به کشاورزان پرداخت می‌کنند.
در این روستا تنها یک مدرسه وجود دارد و در هر کلاس آن بیش از 55دانش‌آموز دختر و پسر با هم درس می‌خوانند. برخی از والدین این دانش‌آموزان به‌دلیل اینکه پسر و دختر باید با هم در یک کلاس درس بخوانند، دختران خود را در خانه نگه‌داشته و به مدرسه نمی‌فرستند. علاوه بر این، برخی از کلاس‌های این مدرسه برق ندارد. محوطه مدرسه و همچنین کلاس‌های آن با انبوهی از زباله آغشته شده است. در این روستا همچنین هیچ حمامی وجود ندارد. کارگران نفت نیز درست روبه‌روی روستا زندگی می‌کنند.
مردم روستای شعبا می‌گویند که نیازهای آنها تنها چیزهایی که به چشم دیده می‌شوند، نیستند حتی اگر نیازهای ظاهری آنها مانند خانه‌های تمیز و پاکیزه و خیابان‌های
سنگفرش شده و بدون زباله برطرف شود، افزایش نرخ بیکاری حتی درمیان جمعیت تحصیلکرده یعنی پسران و دختران دانشگاه رفته، موجب رنج و گرفتاری مردم است.
نیویورک تایمز-22 نوامبر 2009
