رامین مهمانپرست با اشاره به اینکه هماکنون جزیره کیش بهعنوان یکی از گزینههای تبادل سوخت برای ایران مطرح است، به ایلنا گفت: تاکنون کشورهای مختلفی برای این موضوع اعلام آمادگی کردهاند که در این رابطه میتوان به برزیل، ژاپن و ترکیه اشاره کرد.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی ایران در حالی از این 3کشور و جزیره کیش نام برد که پس از عملی نشدن مفاد پیشنویس توافقنامه وین، پیشنهادهای گوناگونی برای میزبانی سوخت هستهای ایران مطرح شد.
نخستین توافق، مسکو
پیش از این و در مذاکرات وین در تابستان 2009 که با حضور نماینده ایران برگزار شد، محمد البرادعی، مدیرکل وقت آژانس بینالمللی انرژی اتمی در پیشنویس توافق وین، پیشنهاد کرده بود که اورانیوم غنیشده در ایران با غنای کمتر از 5 درصد ابتدا به روسیه منتقل شود و در آنجا تا مقیاس 20 درصد غنی شود و سپس به فرانسه منتقل شود تا به میله سوخت تبدیل و در نهایت به ایران تحویل داده شود.
این پیشنهاد در فاصله 3روز از نشست وین به تایید واشنگتن، مسکو و پاریس رسید. اما تهران پس از گذشت 9روز تنها اعلام کرد که این موضوع به گفتوگوهای بیشتری نیاز دارد.
خرید، بهجای تبادل
پس از آن ابتدا ایران اعلام کرد که ترجیح میدهد به جای عرضه سوخت خود با غنای 5درصد، برای تامین سوخت 20درصدی، هزینه آن را پرداخت کند و سوخت رآکتور تهران را از 3کشور طرف معاملهاش بخرد.طرح تبادل مرحلهبهمرحله سوخت بین ایران و 3کشور نیز پیشنهاد دیگری بود که مقامات ایرانی مطرح کردند. اما آژانس، کرملین، کاخ سفید و الیزه این دو پیشنهاد اخیر را مخالف پیشنویس توافق وین خواندند.
پیشنهاد اوباما: چند کشور دیگر
نیمههای آبان رویترز به نقل از باراک اوباما رئیسجمهور آمریکا نوشت که او پیشنهاد داده است، ایران درصورت مخالفت با پیشنویس توافق وین، میتواند چند کشور دیگر را که مورد توافق طرفهای معامله هستهای باشد بهعنوان واسطه دریافت سوخت هستهای رآکتور تهران انتخاب کند.
کیش؟ نه!
همان روز روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز نوشت که ایران در پیشنهادی غیررسمی خواسته بود که جزیره کیش محل دریافت و ذخیره سوخت 5درصد ایرانی زیرنظر آژانس بینالمللی انرژی اتمی باشد.اما کانالهای غیررسمی کاخ سفید اعلام کردهاند که واشنگتن اصرار دارد سوخت ایرانی باید از خاک ایران خارج شود.این درحالی است که مقامات ایرانی نیز اصرار دارند که مایل به خروج سوخت غنیشده از خاک ایران نیستند.
ترکیه بهجای روسیه
پس از آن البرادعی درحالیکه میهمان برنامه نه چندان جدی چارلی رز بود اعلام کرد که ایران به جای روسیه، میتواند ترکیه را برای تحویل سوخت 5درصد خود، واسطه قرار دهد. به این ترتیب که سوخت ایرانی تا زمانی که 3کشور طرف معامله سوخت 20درصد را تحویل ایران ندادهاند، در انبارهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی نگهداری شود.
پیشنهاد البرادعی درست زمانی رسانهای شد که محمود احمدینژاد ساز و برگ سفر به ترکیه را فراهم میکرد.البرادعی در شرایطی پیشنهاد خود را مطرح کرد که میدانست، محمود احمدینژاد 17 آبان راهی ترکیه میشود. رجب طیب اردوغان، نخستوزیر ترکیه نیز هفته پیش از آن میهمان تهران بود.
پس از انتشار این پیشنهاد، یک مقام تصمیمگیرنده در موضوع هستهای ایران درباره پیشنهاد تازه البرادعی به ایسنا گفت: این پیشنهاد مدتها قبل از سوی مدیرکل آژانس به ایران ارائه شده بود که همان زمان ایران با آن مخالفت کرد. این مقام که نامی از او برده نشد، ادامه داد: ایران اورانیوم غنیشدهاش را به هیچ کشوری نمیفرستد.
برزیل و ژاپن، پس از سفر
گزینه برزیل نیز اکنون پس از آن شنیده میشود که اواخر سال 2009 محمود احمدینژاد سفری به 2 کشور آفریقایی و 3کشور آمریکای جنوبی داشت. یکی از مقاصد سفر احمدینژاد، برازیلیا پایتخت برزیل بود.
ژاپن نیز که در بین گزینههای سخنگوی وزارت خارجه ایران، نام برده میشود، پس از اجلاس وین، اگرچه مقصد احمدینژاد نبوده اما میزبان سفر 4روزه سعید جلیلی، دبیر شورایعالی امنیت ملی ایران و نماینده ایران در مذاکرات پیش از وین - در ژنو- بود.
مذاکرات ژنو مبدا توافقهای اجرا نشده ای شد که در آن سعید جلیلی فرستاده ایران و نیکلاس برنز معاون وزیر امور خارجه آمریکا 45 دقیقه با هم گفتوگو کردند. دیپلماتهای ارشدی از روسیه، چین، انگلیس، فرانسه و آلمان در این نشست حضور داشتند.