این هشدارها ناشی از آن است که به رغم هم تلاشها و برنامهریزیهایی که طی سالهای اخیر صورت گرفته است، بخش عمدهای از جمعیت جهانی به ویژه روستانشینان همچنان با خطر جدی گرسنگی مواجهاند.
از سوی دیگر، آنچه به این نگرانی دامن میزند تغییرات اقلیمی و تبعات ناشی از آن نظیر خشکسالی، بروز سیل، سرمازدگی و تاثیر آن بر تولیدات کشاورزی است. مطلبی که در پی میآید ترجمهای است از قطعنامه گردهمایی جوامع مدنی (تشکلهای مردم نهاد) در حاشیه اجلاس 2009 فائو که محور اصلی آن امنیت غذایی است.
روستاییان، خانوادههای کشاورز، ماهیگیران، عشایر، جوامع بومی، جوانان، زنان، حاشیهنشینان فقیر، سازمانهای مردم نهاد محلی و بینالمللی و سایر فعالان جامعه مدنی (تشکلهای مردم نهاد) از 13الی17 نوامبر 2009 در شهر رم ایتالیا گردهم آمدند تا تصمیم خود را برای تحقق حاکمیت غذا اعلام کنند. حاکمیت غذا راهحل قطعی فاجعه غمانگیز گرسنگی یک میلیارد انسان جهان کنونی است. حاکمیت غذا یعنی دسترسی تولیدکنندگان غذا به زمین، آب، بذر، شیلات، زراعت و تنوعزیستی.
همه مردم حق دارند و مسئولند که در تصمیمسازی تولید و توزیع غذا شرکت داشته باشند. دولتها بایستی به این حق احترام بگذارند و برای خودکفایی مردم کشورشان و دسترسی به غذاهای سالم و متناسب با فرهنگشان تلاش کنند.دولتها بایستی کمکهای ضروری را سریعا در اختیار مردم قرار دهند به گونهای که به حاکمیت غذا و حقوق انسانی آنها لطمهای وارد نشود. کمکهای ضروری نبایستی کشورها را به سوی استفاده از بذر یا تولیدات دستکاری شده ژنتیکی سوق دهد.
از غذا نبایستی به عنوان سلاح استفاده شود.جلبتوجه جهانیان به حقوق انسانی مردم که در مناطق تحت اشغال یا جنگ و شرایط غیرعادی زندگی میکنند الزامی است. مردم این سرزمینها هرچه سریعتر بایستی به شرایط زندگی طبیعی بازگردند و از منابع تولیدی خود استفاده کنند. ما تأکید میکنیم که اکثریت مردم دنیا قادرند از غذاهای تولید شده در روستاها و مزارع کشورهای خود (بیش از 70درصد) استفاده کنند. ما بر تولید غذا برای مردم و نه سودجویی مؤسسات تجاری تأکید میکنیم، زیرا سالم و دارای تنوع محلی است و از گرمشدن کرهزمین جلوگیری میکند.
چشمانداز طبیعی غذا
ما تلاش میکنیم نمونه متناسب با شرایط اقلیمی خود را که در چارچوب حاکمیت غذایی است و قادر است مردم جهان را تغذیه کند قدرت بخشیم و کیفیت آن را افزایش دهیم، زیرا این روش از هدر رفت منابع غذایی جلوگیری کرده و مردم را در محل زندگیشان تغذیه و از آسیبهای تولیدات صنعتی جلوگیری میکند. کشاورزان روستایی با چنین روشهایی آشنا هستند و میتوانند تغییرات آبوهوایی را کاهش دهند. ما بر جلوگیری از تولیدات کشاورزی و غذایی بهشیوهای که باعث تولید گازهای گلخانهای شود پافشاری میکنیم.
تنوع کشاورزی (همه نوع) مورد توجه ماست و در صورت مواجهه قهر طبیعت دانش غذایی که به واسطه «انقلاب کشاورزی جدید» ارائه شده است مشکلات را مرتفع خواهد کرد. ما برای منع استفاده از محصولات دستکاری ژنتیکی به جهانیان مهلت میدهیم. اقدامات ما نیازمند مدیریت روشهای تولید است تا دسترسی به موادغذایی را امنیت بخشد و قیمتهای منصفانه و دستمزد مناسب را تضمین کند.
ما آمادگی به بحث گذاشتن چارچوبهای قانونی جدید برای حمایت از اقدامات خود را داریم.ما خواستار تحقیقات جدید با استفاده از روشهای مشارکتی که متضمن قوانین تولید غذای طبیعی باشد، بذرهای محلی و بومی و تکثیر گونههای گیاهی و جانوری برای مقابله با تغییرات آبوهوایی هستیم. برای ارتقای دستاوردهای IAASTD (ارزیابی بینالمللی علوم کشاورزی، علوم و فنون برای توسعه) تلاش خواهیم کرد و از محققان میخواهیم که پاسخگو باشند.
نظارت مؤسسات تجاری را نفی میکنیم و تحقیقات ارائه شده توسط آنان را قبول نداریم.ما شبکههای غذایی روستایی- شهری را تقویت خواهیم کرد. با همکاری و ایجاد ارتباط بین تولیدکنندگان غذا در مقیاس کوچک تا مؤسسات، دانشمندان، مصرفکنندگان و فراورندگان مواد غذایی از ایجاد بازار سیاه جلوگیری خواهیم کرد. با کاهش فاصله تولیدکننده و مصرفکننده، جنبشهای تولید غذای روستایی را تقویت خواهیم کرد.
قدرتهای تصمیمساز
ما حمایت خود را از تغییرات جدید در کمیته امنیت غذایی اعلام میکنیم و توجه سران کشورها را که در اجلاس فائو گردهم آمدهاند به این موضوع با اهمیت در قطعنامهشان جلب میکنیم. بر اهمیت اساسی کمیته امنیت غذایی به عنوان با اهمیتترین سیاست بینالمللی در بدنه غذا و کشاورزی ملل متحد تأکید میکنیم؛ سیاستی که براساس دانش و آیندهنگری کسانی است که زحمات روزانه آنها بشریت را برای قرنهای متمادی تغذیه کرده است. صدای آنها بایستی شنیده شده و روشهای آنها عملی شود.
گردهمایی جوامع مدنی نقش اساسی و مهمی را در جریان به روزکردن کمیته امنیت غذایی ایفا کرده است و فضای نقدی را که میخواهد مسئولیتپذیر و موثر باشد باز کرده است. بدینترتیب ما اطمینان داریم کسانی که صدایشان در قلب تصمیمسازیهای تولیدات کشاورزی و غذایی شنیده نمیشد در همه سطوح به گوش خواهد رسید.
در حالی که به ارزش کارهای انجام شده واقفیم و انتظارات بسیاری از تحقق اهداف کمیته امنیت غذایی داریم کارهایشان را با دقت نظارت میکنیم تا اطمینان حاصل کنیم که اقدامات آنها قدرت لازم برای جلب همکاری در همه عرصهها را داراست و قادر است اعضای خود را به حساب بیاورد و درک لازم از اهداف خود برای ایجاد چارچوب استراتژیک جهانی به منظور دستیابی به امنیت غذایی را دارد.
کنترل منابع
تصرف زمین میبایستی متوقف شود. تصرف زمین در شرایط بحران جهانی غذا، بیابانزایی، جنگلزدایی، تخریب منابع آب، آبهای داخلی کشورها و مناطق ساحلی رخ میدهد.
کشورها و مؤسسات تجاری در مورد تصرف زمین تبانی میکنند. در کمتر از یک سال، بیش از 20میلیون هکتار از زمینهای حاصلخیز آفریقا، آسیا، آمریکای لاتین و اروپای شرقی به همین طریق واگذار شدهاند تا برای کاشت محصولات صادراتی مورد استفاده قرار گیرند.
تولیدکنندگان محلی بدینترتیب بیرون رانده شدهاند.به جای افزایش سرمایهگذاری گسترده در بخش کشاورزی صنعتی، از دولتهایمان و سازمان خواربار جهانی میخواهیم در قطعنامه کنفرانس بینالمللی تحول کشاورزی و توسعه روستایی تغییرات ساختاری ایجاد کند و حقوق مردمان بومی را براساس قطعنامه ملل متحد به رسمیت بشناسد.
در اینجا انجمنبینالمللی برنامهریزی برای حاکمیت غذا میبایستی نقش بسیار مهمی در حضور مؤثر سازمانهای مردم نهاد ایفا و اطمینان لازم را حاصل کند.ایجاد تغییرات اساسی در بخش کشاورزی که متضمن حقوق و منافع افراد و اجتماعات باشد الزامی است تا بتوانند به سرزمینهایشان دسترسی و نظارت داشته باشند. همه کشورها بایستی سیاستهای مؤثر جهت نظارت اجتماعاتشان بر منابع طبیعی را اتخاذ کنند. سهم کشاورزی زنان، ثروتهای طبیعی، زمین و آب بایستی در نظر گرفته شود. منابع آب بایستی براساس اصول طبیعی مورد استفاده قرار گیرد.
ماهیگیران و حد و مرز صیادی به رسمیت شناخته شوند و ماهیگیران خرد و کشتیهای صیادی عظیم حقوقشان تشخیص داده شود.بستن راههای عشایری، سلب مالکیت سرزمین، سرمایههای طبیعی و سرزمینی از طریق اعطای امتیازات اقتصادی به مجتمعهای کشاورزی بزرگ، صنعتی و دیمی، گردشگری و برنامههای غیرساختاری و سایر ابزارهای بازدارنده میبایستی متوقف شود.
گردآوری و ذخیرهسازی مواد غذایی یکی از راههای تغذیه جوامع است و نیاز به حفاظت دارد. طبق بندهای 41 و 42 قطعنامه سازمان ملل متحد در مورد جوامع بومی از فائو میخواهیم حقوق آنها را به رسمیت بشناسد و شرکت آنها را در تصمیمسازی منابع سرزمینیشان الزامی کند.
فائو و ایفاد بایستی گروههای کاری برای حضور جوامع بومی در کمیته امنیت غذایی تشکیل دهند.حق مالکیت علمی بر منابع زنده مانند بذر، گیاهان و جانوران قابل قبول نیست و عقیمسازی آنها میبایستی قدغن شود. ما بذرها را در دستهایمان نگه میداریم و آنها را آزادانه و با مراقبت مبادله میکنیم. به دانش بومی خود در مورد تکثیر ماهیان، حیوانات اهلی، دامداری و زراعت ارج مینهیم و میخواهیم مردم سرزمینمان را با روشهای پایدار تغذیه کنیم. داستانها و آوازهایمان بیانگر دیدگاههایمان است و برایمان اهمیت دارد که ارتباط معنوی با سرزمینمان داشته باشیم.