سقوط هواپیمای فوکر در شارجه با 43 کشته، سقوط توپولف شرکت ایران ایرتور نزدیک خرم آباد با 119 کشته، برخورد هواپیمای 130-C ارتش در باند فرودگاه مهرآباد با یک ایرباس در حال توقف با 8 کشته، برخورد جنگنده سوخو متعلق به نیروی هوایی ارتش در آسمان با یک هواپیمای توپولف شرکت ایران ایرتور با 134 کشته و سقوط 2 هلیکوپتر آکوریل وزارت نفت در دریاچه مهارلو و سانحه اخیر آتشسوزی هواپیمای توپولف 154 در فرودگاه شهید هاشمینژاد مشهد است. این حوادث بخشی از سوانح صنعت هوانوردی کشور است که طی سالهای اخیر در ماه بهمن رخ داده است.
اشاره به این حوادث مقدمهای برای ارائه آماری کوتاه اما نه چندان خوشایند از فرسودگی روز افزون ناوگان هوایی کشور طی دهه گذشته است. پرداختن به این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که در هیاهوی عملیاتی کردن طرحها و برنامههای اقتصادی و کش و قوسهای سیاسی، اهمیت و حساسیت برخی حوزههای پر مخاطره آمیز نظیر صنعت هوانوردی در خاطر مسئولان کمرنگ شده است.
فاصله طولانی مراکز اقتصادی کشور از یکدیگر و استاندارد نبودن بخش عمدهای از راههای مواصلاتی زمینی، میزان تقاضا برای بهرهگیری از حملونقل هوایی را گسترش داده است که این امر اهمیت رسیدگی، تقویت ناوگان هوایی و بازرسی ویژه در بخش فنی حملونقل هوایی را صد چندان میکند. با وجود این بالا رفتن میزان سوانح هوایی کشور در سالهای اخیر واقعیتی است که پیش روی مردم و مسئولان قرار گرفته است؛ بهنحوی که در سال 88 این سوانح رکوردی بیسابقه از خود برجای گذاشته است.
در شرایطی که هنوز نزدیک به 50 روز به انتهای سال 88 باقی مانده، وقوع 6 سانحه هوایی مرگبار در ایرلاینهای ایران اتفاق خوشایندی محسوب نمیشود که به این تعداد باید سقوط 3 هواپیمای آموزشی در اطراف قزوین و کرج و سقوط چند هلیکوپتر نظامی در نقاط مختلف کشور و سانحه اخیر آتشسوزی هواپیمای توپولف 154 در فرودگاه مشهد را اضافه کرد. با این روند اکنون نمودار سالانه سوانح هوایی در ایران بهصورت تابعی سینوسی بوده و پیکهای 4 ساله آن با شیب صعودی سقوطها و بالا رفتن عمر ناوگان هوایی، نشان از بحرانی جدی دارد که بهعلت عدمجایگزینی بهموقع هواپیماها یا کندی روند خرید هواپیماهای نو، احتمال فاجعه را بیشتر میسازد.
از سوی دیگر اکنون تاخیر پرواز هواپیماها بهعلت نقص فنی، فرود اضطراری و لغو پروازها بیش از هر زمان دیگر گزارش شده و بیشتر مسافرین پروازهای داخلی بهویژه مسافرین پروازهایی که هواپیمای آن ساخت روسیه است با نگرانی و اضطراب سفر خود را به انتها میرسانند. با این روند آنچه در ذهن عموم مردم نقش بسته، نبود امنیت کافی در پرواز با ایرلاینهای داخلی است؛ اضطرابی که هنگام بالارفتن از پلکان هواپیما در چهرهها موج میزند.
طی10 سال اخیر 28 سانحه هوایی مرگبار رخ داده که 18 فروند آن با هواپیماهای روسی بوده است؛ گرچه با وجود تحریمهای غرب علیه ایران، شرکتهای داخلی وضعیت آسانتری برای تهیه قطعات و سرویسهای هواپیماهای روسی داشتهاند. با این شرایط، میتوان بالارفتن عمر هواپیماها و زمینگیری آنها، بهرهکشی بیش از ظرفیت از ناوگان هوایی، سختی تامین قطعات در بازارهای آزاد، تحریمهای اقتصادی، ظرفیت پایین فرودگاههای کشور و عدمدسترسی به فناوری روز در بازارهای بینالمللی را از مهمترین دلایل عمده بحرانی شدن اوضاع ناوگان هوانوردی کشور قلمداد کرد.