این سؤال مدتی است با تصویب و ابلاغ قانون هدفمند‌کردن یارانه‌ها مدام از سوی شهروندان مختلف پرسیده می‌شود اما هنوز جواب مشخصی ارائه نشده است اما بازار گمانه‌زنی و تحلیل در این زمینه داغ است.
با اکبر ترکان، معاون سابق وزیر‌نفت در این باره گفت‌وگو کرده‌ایم.
- با توجه به تصویب حذف یارانه‌ها و وجود حدود 9 میلیون خودرو در کشور به‌نظر شما چه راهی برای توزیع بنزین معقول‌تر است؟
از نظر من دولت در شرایط امروز می‌تواند به هر خودرو60 لیتر بنزین سهمیه‌ای به قیمت 250 تومان بدهد و مازاد نیاز مصرف خودروهای بنزین آزاد به قیمت 600 تومان عرضه شود.
- آیا این میزان سهمیه برای همه خودروها کافی است و نیاز به واردات نخواهیم داشت؟
البته تغییر فرهنگ مصرف کمی زمان نیاز دارد و نمی‌توان یک شبه انتظار داشت که مصرف معقول و منطقی شود. امروز در کشورهای مختلف متوسط مصرف بسیار پایین‌تر از ایران است و این به‌دلیل قیمت‌های معقول و مالیاتی است که از سوخت گرفته می‌شود اما در ایران برای مصرف پاداش داده می‌شود پس طبیعی است که فرهنگ مصرف بی‌رویه وجود دارد و در مدت کوتاه نیز تغییر نمی‌کند.
این میزان با توجه به حداقل‌هایی که ممکن است قابل اجراست؛ یعنی امروز در آمریکا متوسط مصرف سوخت به ازای هر خودرو4 لیتر است، در اروپا 2 لیتر و در ایران 11 لیتر. این تفاوت در مدت کوتاه قابل دسترس نیست. ما اگر این متوسط مصرف را در مدتی به 7 لیتر برسانیم خوب است.
- این میزان سهمیه مورد نظر شما درصورت اعمال تحریم احتمالی و بروز مشکل از جمله افزایش قیمت بنزین وارداتی مشکلی ایجاد نمی‌کند؟
60 لیتر به قیمت 250 تومان حداکثر میزانی است که به‌نظر من دولت می‌تواند در‌این شرایط به مصرف‌کنندگان عرضه کند. در عین حال قیمت هم 250 تومان است و پوشش قیمتی لازم را نیز می‌دهد که مصرف معقول شود.
- در مورد قیمت بنزین آزاد آیا بهتر نیست که قیمت شناور باشد و درصورت افزایش قیمت معضلی برای تامین بودجه واردات ایجاد نشود؟
قیمت شناور در فرهنگ مصرف سوخت ایران وجود نداشته است و برای مصرف‌کننده قابل پذیرش نیست. باید قیمت ثابت باشد تا برای عرضه‌کننده و مصرف‌کننده معضلی ایجاد نشود.
اعمال قیمت شناور در کشور ما مانند دیگر کشورها نیاز به زمان دارد. به‌نظر من قیمت ثابت 600 تومان قابل‌قبول است و پوشش تغییرات احتمالی قیمت‌های جهانی را خواهد داد.
- از نظر شما آیا اعمال این پیشنهاد با توجه به‌وجود خودروهای پرمصرف ساخت داخل در شبکه حمل‌ونقل کشور مشکلی ایجاد نمی‌کند؟
ما امروز در شرایط قیمت یارانه‌ای حدود 46 میلیون لیتر بنزین مصرف می‌کنیم. اگر قیمت‌ها و یارانه‌ها معقول شود مصرف پایین می‌آید و ممکن است از واردات بی‌نیاز شویم ولی این مسئله بعد‌از یک دوره زمانی محقق می‌شود.
تغییر فناوری‌های به‌کار رفته در خودروهای تولید داخل و در شبکه حمل‌ونقل هم در یک دوره زمانی انجام می‌شود. نظام حمل‌ونقل ما امروز مشکلاتی دارد که به‌نظر من با اجرای قانون جدید حذف یارانه‌ها اصلاح می‌شود.
خودروهای وارداتی شخصی امروز کم نیست. در شبکه حمل‌ونقل هم اگر قیمت سوخت اصلاح شود که کلید کار است بقیه اقدامات نیز اثر خود را خواهد گذاشت. تغییر تکنولوژی و اصلاح تکنولوژی باید با اصلاح قیمت انجام شود.
