هر چند که تا چندین سال قبل توجه به مقوله توسعه مناطق روستایی بیشتر از سوی وزارت جهاد سازندگی گذشته انجام می‌شد، اما هم‌اکنون مسئولان ذی ربط در بنیاد مسکن در کنار مسئولان وزارتخانه جدید جهاد کشاورزی برای توسعه هر چه بیشتر مناطق روستایی تلاش می‌کنند.
در دولت جدید هم این مقوله از نظر مسئولان دور نمانده است و هم‌اکنون این روند مانند سابق و حتی به شکل جدی‌تر ادامه دارد. با محمد رضا شاملو معاون عمران روستایی بنیاد مسکن شرایط فعلی روستاهای کشور را به بحث گذاشته‌ایم.
علی‌رغم تلاش‌های انجام شده در مناطق روستایی برای توسعه هر چه بیشتر این مناطق باز هم شاهد کاستی‌هایی در این عرصه هستیم . برای حل این کاستی‌ها چه تلاش‌هایی انجام گرفته و چه تلاش‌هایی انجام خواهد گرفت؟
اینکه برخی عنوان می‌کنند اقدامات انجام شده دقیقا متناسب با نیاز مردم روستاها نیست طبیعی است، اما باید شرایط فعلی روستاهای کشور را با آنچه پیش از انقلاب بوده‌اند مقایسه کنیم.
در یک محاسبه ساده مشخص می‌شود که میزان برخورداری مناطق روستایی از امکاناتی چون راه و برق هم‌اکنون به 85 درصد رسیده است ، حال آنکه این برخورداری در پیش از انقلاب کمتر از 15 درصد بوده است.
در زمینه ارتقای شاخص‌های آموزشی و بهداشتی هم شاهد رشد چشمگیری در این مناطق هستیم. به عبارت دیگر باید بگوییم ارتقای کمی و کیفی قابل توجهی هم‌اکنون در محیط‌های روستایی روی داده است، اما باز هم این مناطق در قیاس با امکانات مناطق شهری بزرگ هنوز فاصله دارند.
از این رو باید کارهای اساسی‌تری در این عرصه انجام گیرد که این مهم با تلاش تمامی مسئولان نظام و دستگاه‌های اجرایی در حال پیگیری است.
در واقع بنیاد مسکن با تمامی ظرفیتی که دارد مجری سیاست‌های دولت و مجلس است و در این رابطه هم‌اکنون به اجرای طرح‌های هادی در روستاهای کشور ، سند دار کردن اماکن روستایی ، بهینه‌سازی مسکن روستایی و مقاوم‌سازی آن با مشارکت مردم و دولت می‌پردازد.
از آنجایی که عمده فعالیت‌ها در زمینه توسعه مناطق روستایی در گذشته از سوی وزارت جهاد سازندگی انجام می‌گرفت آیا موازی کاری در این زمینه میان فعالیتهای مسئولان بنیاد مسکن با وزارت فعلی جهاد کشاورزی روی نمی‌دهد؟
در گذشته برخی فعالیتهای موازی مشکلاتی را ایجاد می‌کرد اما در سال‌های اخیر این مشکل رفع شده است و مسئولان وزارت جهاد کشاورزی متولی مسائل توسعه ، اقتصاد و تولید در روستاهای کشور شده‌اند و مسئولان بنیاد مسکن حول محور امور عمرانی روستاها تلاش می‌کنند. در حقیقت فعالیتهای 2 نهاد ذکرشده هم‌اکنون با یکدیگر هیچ تداخلی ندارند و کاملا مکمل یکدیگر هم هستند.
در راستای سنددار کردن اماکن روستایی تاکنون چه میزان سند صادر شده است و طبق برنامه باید چه میزان سند ایجاد شود؟ این اتفاق نیز از چه زمانی برای اماکن روستایی عملیاتی شده است؟
صدور سند بر اساس تبصره 71 قانون برنامه پنج ساله دوم شروع شده، اما به دلیل ابهاماتی که در آن مقطع وجود داشت توفیق چندانی طی برنامه دوم حاصل نشد. در برنامه پنج ساله سوم با هماهنگی خوبی که بین سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و بنیاد مسکن برقرار شد ابهامات قانونی برنامه دوم رفع و زمینه فعالیتهای گسترده هر 2 سازمان تحت عنوان ماده 140 قانون برنامه سوم فراهم گردید، به طوری که طی برنامه سوم توسعه بیش از 678 هزار جلد سند صادر شده است که در طول کل برنامه چهارم توسعه که سال نخست آن پارسال طی شد، برنامه داریم برای یک میلیون و 500 هزار واحد مسکونی روستایی سند صادر کنیم که به این ترتیب این رقم معادل 5/2 برابر عملکرد برنامه سوم خواهد بود.
در سال اول برنامه چهارم هم باید 300 هزار جلد سند صادر می‌شد که این رقم به 344 هزار سند بالغ شد. امسال نیز تاکنون 270 هزار فقره پرونده تشکیل شده است که از این تعداد برای 100 هزار واحد مسکونی سند صادر شده است.
به نظر می‌رسد تا پایان سال جاری عملکرد صدور سند به بیش از تعهدات برنامه چهارم برسد. در مجموع می‌توان گفت عملکرد برنامه سوم و سال اول برنامه چهارم توسعه در این عرصه به بیش از یک میلیون فقره سند رسیده است.
ظاهرا یکی از مهم‌ترین پروژه‌هایی که از سوی معاونت عمران روستایی بنیاد مسکن پیگیری و اجرا می‌شود مربوط به طرح‌های هادی در روستاهاست. آیا اعتبارات تخصیصی در این عرصه پاسخگوی نیاز بنیاد برای اجرای کامل این طرح در روستاهای کشور هست؟
باید اذعان کرد که علی‌رغم حمایت‌های به عمل آمده در سال‌های اخیر اعتبارات فعلی در این عرصه هنوز کافی نیست و مسئولان بنیاد مسکن پیگیر این موضوع هستند که از سوی دولت توجه ویژه‌تری به این بخش صورت گیرد.
توجه به این مقوله از این نظر مهم است که اجرایی شدن طرح‌های هادی در مناطق روستایی زمینه‌ساز توسعه این مناطق می‌شود، چرا که این طرح‌ها ریشه‌ای هستند و اجرایی شدن آنها به نوعی مانع از مهاجرت روستائیان به شهرهای دیگر می‌شود. این درحالیست که اعتبارات طرح‌های هادی هر ساله کمتر از رقم مورد نیازمان است .
میانگین سالانه اعتبارات مورد نیاز در این زمینه به تناسب تقاضا برای اجرای یک فاز طرح هادی 200میلیارد تومان است . هم‌اکنون این ظرفیت در بنیاد مسکن وجود دارد که سالانه تا حد 500 میلیارد تومان در بخش طرح‌های هادی جذب اعتبار داشته باشد که هم‌اکنون تنها یک سوم از این رقم محقق می‌شود. به هر حال مقرر است تا پایان برنامه چهارم توسعه برای تمامی روستاهای بالای 50 خانوار طرح‌های هادی تهیه شود.
علت عدم اختصاص این اعتبار در حد مورد نیاز با وجود توجه دولت به مقوله توسعه مناطق روستایی ناشی از چیست؟
درست است که بنیاد مسکن این آمادگی را دارد که تا 3 برابر اعتبارات فعلی را در زمینه اجرای طرح‌های هادی جذب کند، اما از آنجایی که کشور دارای ظرفیتی است و تمامی بخش‌ها به نوعی نیازمند جذب اعتبار هستند ، از این رو دولت به تناسب ظرفیت‌ها و نیازها منابع مالی را به بخش‌های مختلف اعطا می‌کند.
همواره تلاش دولت توزیع بهینه ظرفیت‌ها بوده است و نگاه نمایندگان مجلس و دولت هم به مناطق روستایی نگاه ویژه‌ای است .
عملکرد بنیاد در بخش اجرای طرح‌های هادی در روستاهای کشور را در قیاس با سایر فعالیتهای انجام شده در این مناطق چگونه می‌بینید؟ آیا برنامه‌ای هم برای روستاهای زیر 20 خانوار دارید ؟
اجرای طرح‌های هادی در بنیاد مسکن از زمان تصویب اساسنامه بنیاد « سال 1367» به عنوان وظیفه قانونی این بنیاد به آن محول شد. در این راستا نیز تلاش‌های گسترده‌ای صورت گرفته است ، اما در قیاس با سایر فعالیتهای انجام شده در روستاها چون آب ، برق و راه روستایی که از ابتدای پیروزی انقلاب در روستاهای کشور عملیاتی شده‌اند ، می‌توان گفت اجرای طرح‌های هادی در مقایسه با فعالیتهای فوق از اعتبارات کم‌تری برخوردار بوده و دارای اندکی عقب‌ماندگی است.
البته در کل عملکرد بنیاد مسکن در قیاس با تعهداتش برای شاخص‌های برنامه چهارم جلوتر است. هم‌اکنون برای روستاهای زیر 50 نفر خانوار نیز تهیه طرح کالبدی را در برنامه داریم که به تدریج این فعالیت عملی خواهد شد. در این عرصه برای روستاهای در معرض سوانح طبیعی، با اولویت طرح کالبدی تهیه می‌شود.
به طور کلی آیا تمامی روستاهای کشور شناسایی شده‌اند تا در این مناطق اقدامات اساسی برای توسعه اتفاق افتد. با چه معیاری روستاهای کشور را شناسایی کرده‌اید؟
تاکنون مبنای فعالیت بنیاد آمار سال 1375 مرکز آمار ایران بوده است که بر اساس آن روستاهای کشور شناسایی شده بودند. از این پس نیز با استخراج نتایج سرشماری سال جاری از سوی این مرکز، آمار فوق مبنای انجام فعالیت بنیاد مسکن خواهد بود.
در راستای بهینه‌سازی بافت‌های با ارزش روستایی بنیاد مسکن چه اقداماتی را مد نظر داشته و دارد؟
بهسازی بافت‌های با ارزش روستایی با توجه به اهمیتی که این بافت‌ها در رشد گردشگری و توسعه اقتصادی روستا و همچنین حفظ هویت و معماری بومی این مناطق دارد از برنامه سوم توسعه مورد توجه مسئولان بنیاد مسکن قرار گرفته است . در این راستا 20 روستا در طول این برنامه شناسایی شده‌اند و کار بهسازی در این مناطق شروع شده است. در طول برنامه چهارم توسعه هم برای 35 روستا طرح بهسازی تهیه و اجرایی خواهد شد.
بر اساس تکلیف قانون برنامه پنج ساله چهارم باید سالانه چند هزار واحد مسکونی روستایی نوسازی شوند و آیا وامی هم در این زمینه اختصاص می‌یابد؟
سالانه باید بر اساس تکلیف قانون برنامه پنج ساله چهارم 200 هزار واحد مسکونی روستایی نوسازی شوند. مقرر شده بود در سال اول به هر واحد 5 میلیون تومان وام اختصاص یابد که سالانه این میزان اعتبار 15 درصد افزایش خواهد یافت. امسال سقف این وام به 5 میلیون و 700 هزار تومان برای هر واحد خواهد رسید.
