بهنظر میرسد بین نامگذاری سالجاری با سال گذشته از سوی مقام معظم رهبری یک رابطهای وجود داشته باشد چرا که سال گذشته به نام اصلاح الگوی مصرف یا همان قناعت نامگذاری شد و امسال نیز به نام همت مضاعف و کار مضاعف و این دو با هم و در کنار هم معنا میدهد.
از یک طرف باید کار را یک فضیلت بدانیم و از سوی دیگر ماحصل کار را هم با یک نگاه و رویکردی معطوف به صرفهجویی انباشت کنیم تا زمینهای برای سرمایهگذاریهای بعدی فراهم شود.
همانطور که رهبری در بخشی از سخنانشان در جوار حرم مطهر امام رضا(ع) فرمودند، نباید آنچه به دست میآید صرف هزینههای بیمورد شود بلکه باید زمینهای برای سرمایهگذاری و کسب سود بیشتر شود تا متعاقبا این سود بیشتر زمینهای جهت سرمایهگذاری بیشتر را فراهم کند.
معتقدم نگاه رهبری به مقولات مختلف نگاهی فرهنگی است. سالهای گذشته که به نامهای وجدان کاری، اصلاح الگوی مصرف و همچنین سال جدید بهنام همت مضاعف و کار مضاعف نامگذاری شدهاند همگی بازتاب نگاه فرهنگی رهبری به مسائل است.
این نگاه فرهنگی به مسائل یک ضرورت اجتنابناپذیر در جامعه است. میتوان این نگاه فرهنگی را تکمیل کرد یعنی صرفا فرهنگ کار را به افراد و گروههای مختلف ارجاع ندهیم بلکه توجه کنیم که یکسری زمینهها و زیرساختهای مختلف سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی وجود دارد که میتواند به نوبهخود مؤثر بر فرهنگ کار و نگاه فرهنگی به مقولات باشد؛ هر چند فرهنگ کار و نگاه فرهنگی جایگاه والای خود را دارند اما عوامل دیگری مؤثر بر این نگاه فرهنگی هستند که از آنها بهعنوان عوامل ساختاری یاد میکنند.
بهعنوان مثال در شیوه مدیریت اجرایی که خیلی مؤثر است، وقتی فردی تلاش در جهت انجام کاری به بهترین شکل میکند اما احساس کند که از او قدردانی نمیشود این مسئله روی انگیزه وی تاثیر منفی خواهد گذاشت. باید سعی کنیم نگاه ترکیبی به مسائل داشته باشیم، یعنی هم توجه به عوامل فرهنگی و فردی داشته باشیم و هم توجه به عوامل ساختاری کلان.
از سوی دیگر، نباید صرفا نگاه کمی، عددی و رقمی به کار داشته باشیم، باید به کیفیت و ارزشهای محتوایی کار هم توجه کنیم؛ کیفیت کار به جنبههای رقابتپذیری مستتر در کار بر میگردد.
همانطور که رهبری فرمودهاند، باید برای انجام صادرات، تولیدات خود را افزایش دهیم، بر این اساس صرفا نمیتوانیم به کمیت کار توجه کنیم بلکه باید به کیفیت کار نیز توجه داشته باشیم، یعنی ارزشهای کیفی را هم در کار لحاظ کنیم.
داشتن برنامهریزی و عقلانیت در کار بسیار مهم است. با توجه به شرایط کنونی کشور و دنیا، باید فقط از یک کار استراتژیک و عقلانی که از روی برنامه است، دفاع کنیم.
باید نگاه ارگانیک به کار داشته باشیم بهطوریکه در مجموعه کلان نظام کارهای منفرد و جزئی را در ارتباط با هم تعریف کنیم تا پیوستگی بین کارهای مختلف بهوجود بیاید و کارها از حالت پراکنده و منفرد خارج شود.
همت مضاعف و کار مضاعف ترجمانی از توجه به سند چشمانداز و برنامههای 5 ساله و مصوبات کلان مجلس از جمله اصل 44 است و اگر قرار است کار با رویکرد استراتژیک دنبال شود، باید حتما توجه به سند بالادستی از جمله سند چشمانداز 20 ساله و برنامه 5 ساله داشته باشیم. یعنی کارها باید در برنامه درازمدت در سطوح مختلف تعریف شود؛ پس کار منفرد و پراکنده مورد قبول نیست.
با توجه به شرایط ساختاری کشور، اقتصاد نفتی و همچنین قدرت اجرایی دولتمردان نمیتوانیم صرفا به انگیزه افراد در کار اکتفا کنیم زیرا قدرت اصلی و ثروت اصلی که همان نفت است در اختیار دولت است، پس باید زمینهای برای اشتغال فراهم شود تا افراد بتوانند در آن زمینه کار، تلاش و همت خود را مضاعف کنند، پس ابتدا باید زمینهای برای کار فراهم شود تا تلاش مضاعفی بتواند در آن بستر صورت گیرد.
مسئولان نظام باید توجه به عوامل مؤثر بر انگیزههای افراد و فرهنگ کار داشته باشند، آنها باید بیش از آنکه یک نگاه بولتنگرایانه به این مسئله داشته باشند به ارزش کیفی، عقلانیت، برنامهریزی استراتژیک و ارتباط کار روزمره با سند چشمانداز توجه کنند؛ ضمن اینکه در این بین توجه به نوآوری، خلاقیت و نخبگان واقعی هم وجود داشته باشد.
در مجموع مسئله اصلی در نامگذاری امسال توجه به معانی مذکور است.باید یک نگاه عقلانی داشته باشیم، قرار نیست فقط ارزشهای کمی را به رخ بکشیم بلکه باید با توجه به تئوریهایی که در این زمینه وجود دارد، مانند تئوریهای فقر و تئوریهای توسعه در یک بستر عقلانی همت و کار مضاعف را تعریف کنیم.
مسئولان زمینه را برای متبلور شدن انگیزههایی جهت انجام کار مضاعف باید فراهم کنند. در این میان دولت نقش اساسی را دارد زیرا کارفرمای اقتصادی در کشور محسوب میشود.