قرص برنج که اسم علمی آن «قرص فسفید آلومینیوم» و اسم فرنگی آن «سلفوس» است، مادهای است با ترکیب فسفید که بهصورت قرصهای 3گرمی، به رنگ خاکستری تیره در بستههای استوانهای، به میزان 10 قرص در هر بسته عرضه شده و با قیمتی نازل فروخته میشود.
این قرص خاصیت تصعید (تبدیل جامد به بخار) دارد و در اثر این تصعید، گاز فسفین یا PH3 آزاد میکند و گاز آزاد شده سبب میشود لارو یا حشرات در دانههای غلات بهویژه غلات انبار شده از بین برود. هر قرص برنج در مجاورت با رطوبت برنج حدود 400 ppm ا (Part Per Milion) گاز فسفین آزاد میکند.
اگر در فضای مناسبی حدود5 -3 ppm فسفین آزاد شود قابل استشمام خواهد بود که بویی بسیار نامطبوع همچون ماهی گندیده دارد. اگر میزان گاز متصاعد شده به حدود 50
تا 100 ppm برسد استشمام آن هم خطرآفرین میشود.
وقتی انسان این قرص را میخورد در محیط معده که رطوبت و اسید معده وجود دارد، قرص به سرعت تصعید شده و گاز فسفین آزاد میکند که از طریق سلولها جذب میشود و به سلولهای قلبی، ریوی و انتهای عروق سرخرگی( سرخرگهای ریز) آسیب وارد میکند و به سرعت انسان را دچار اختلالات کبدی، کلیوی، تنفسی، شوک، نارسایی قلبی و افت شدید فشار و کما میکند.
اگر تخلیه معده ظرف یک ساعت پس از مصرف این قرص مهلک شروع شود، شانس حیات وجود دارد، در غیر این صورت حتی نصف قرص هم کشنده خواهد بود. مرگ در ساعات اولیه به خاطر افت فشار و در ساعات بعدی درنتیجه نارساییهای کلیه و کبد رخ میدهد. این قرص هیچ فایدهای جز کنترل حشرات و از بین بردن آنها ندارد و هیچگونه علائم نشاطانگیز یا توهمزایی ایجاد نمیکند و انرژی زا هم نیست، بلکه قرصی بسیار کشنده با بوی نفرتانگیز است که ظرف چند ساعت پس از مصرف میتواند انسان را از پا درآورد.
رئیس بخش کودکان مرکز مسمومین لقمان، راه پیشگیری از مرگ و میر ناشی از مسمومیت با قرص برنج «فسفیت آلومینیوم» را، جمع شدن این قرصها از بازار عنوان کرد. دکتر آذر فلاح در گفتوگو با ایسنا گفت: قرص برنج با ترکیب فسفیت آلومینیوم که قرصهایی بزرگ و خاکستری رنگ هستند، کشنده است چنانکه یک عدد از آن میتواند یک فرد بالغ را بکشد و در کودکان حتی استنشاق آن کشنده است.
وی با بیان اینکه خوشبختانه میزان این قرص در سالهای اخیر در کشور کمتر شده است، راه پیشگیری از مسمومیت با قرص برنج را جمعآوری آن از بازار و نیز داروخانهها عنوان کرد و گفت: در حال حاضر قرصهای برنج با ترکیبات دیگر در بازار وجود دارد.
وی درخصوص کشنده بودن این ماده گفت شاهد مرگ خانوادهای بوده است که این قرص را روی برنج خود گذاشته و همه با هم فوت کرده بودند! رئیس بخش کودکان مرکز مسمومین لقمان، مسمومیت با این قرص را یکی از مسمومیتهای بسیار خطرناک عنوان کرد؛ بهطوری که هنگامی که بیمار به پزشک مراجعه میکند، کار چندانی نمیتوان برای او انجام داد.
این متخصص کودکان با بیان اینکه استفاده از قرص برنج گیاهی بدون اشکال است، گفت: قرص برنج را در انبارهای بزرگ و در ظرف سر بستهای چون قوطی کبریت قرار میدهند تا افراد به آن دسترسی نداشته باشند. وی ادامه داد: افراد باید از خرید این قرصها خودداری کنند. دکتر فلاح درباره میزان کشندگی این قرص گفت: شایعترین روش خودکشی در هندوستان، مصرف این قرص است.
وی با بیان اینکه کودکانی که این قرص را مصرف میکنند هیچ کدام زنده نمیمانند، گفت: در مرکز لقمان تنها 2 مورد از کودکانی که این قرص را مصرف کرده بودند، نجات یافتند، زیرا 2سال از زمان خرید قرص گذشته و اثرش را از دست داده بود