دوم اردیبهشت مصادف با روز جهانی زمین پاک است باید با کنترل ومدیریت صحیح از انتشار بیماری های ناشی از دفع غلط زباله هاپیشگیری کنیم. همواره تودههای زباله از عوامل اصلی و مولد بسیاری از بیماریهای مشترک بین انسان و حیوانات و سایر بیماریهای
واگیر دار وغیرواگیردار بوده است.
پراکندگی مواد زائد خانگی و صنعتی وتجاری و انتشار زبالههای بیمارستانی از یکسو و تداوم گرما و طولانی شدن زمان برداشت زباله از معابر و اماکن عمومی از سوی دیگر ازجمله عوامل مساعدکننده برای تکثیر و رشد سریع بسیاری از باکتریها، انگلها، موجودات و جوندگان موذی است.
مگس با انتقال فیزیکی بسیاری از باکتریها و انگلها نظیر تراخم، اسهالهای مهلک و عفونی، بیماریهای قارچی و مسمومیت غذایی باعث بیمارشدن انسان میشود.
باکنترل و دفع صحیح و بهداشتی زباله حدود 90 درصد از مگسها و حدود
65 درصد از موشها را میتوان تحت کنترل درآورد.
دکتر مهرداد حلوائی، متخصص فیزیولوژی جانوری و کنترل آفات شهری و صنعتی در این خصوص میگوید: زباله و پسماند به مواد زائد حاصل از فعالیتهای انسان و حیوان گفته میشود که معمولا جامد بوده و غیرقابل استفاده هستند. برخی از این زبالهها سلامتی و بهداشت انسانها را با مشکلات جدی مواجه میکنند.
اینگونه زبالههای خطرناک، مواد زائد جامد یا مایعی هستند که بهعلت غلظت، کمیت، یا کیفیت فیزیکی، شیمیایی و میکروبی میتوانند باعث بیماری و مرگومیر شوند. از مشخصات این گروه قابلیت انفجار، احتراق، ایجاد سوختگی و سرطانزاییاست.
بهطورمثال، زبالههای بیمارستانی شامل زبالههای معمولی، نسوج و بافتهای زائد، مواد زائد شیمیایی، عفونی، دارویی، رادیو اکتیو و ظروف و وسایل مستعمل است.
زائدات مـراکـز درمـانـی و بـهـداشـتـی، کـه بـیـشـتـر در بـیـمـارستانها، آزمایشگاهها و درمـانـگـاهها تـولـیـد میشود، بهعلت آلوده بودن و همچنین زیانهای ناشی از عدممدیریت بهداشتی، باعث ازدیاد و اشاعه انواع بیماریهای خطرناک و مسری شده و تهدیدی جدی برای سلامت انسان و محیطزیست است.
روشهای مـخـتـلـفـی بـرای دفـع ایـن زائـدات بـیـمـارسـتـانـی در ایـران و همچنین در کشورهای اروپایی به کار میرود. برای این کار ابتدا مواد زائد جامد بیمارستانی، تعریف شده و ترکیب آنها مشخص میشود و روشهای تصفیه، گندزدائی و دفع بهداشتی ایـن مواد صورت میگیرد. امروزه برای دفع نهایی مواد زائد بهداشتی از روش زباله سوزی و دفن بهداشتی نیز استفاده میشود.
بیمارستانها و مراکز درمانی مهمترین مراکز تولید زبالههای بیمارستانی هستند.
دربیمارستانها، طیف وسیعی از زباله، تولید میشود. زبالههای حاصل از قسمتهای اداری و زبالههای آشپزخانه از نوع مواد زائد خانگی است. در حالی که زبالههای ناشی از اتاق عمل، کاملا عفونی بوده و جزو مواد زائد خطرناک به حـســاب میآیـنــد.
در تـمــامــی بـیـمــارسـتـانها زبـالههای خانگی تولید میشود. اجزایی مانند کــــاغــــذ، مــقــــوا، کــــارتــــن، مـــواد پـــلاســتــیــکـــی، پـسـمـانـدهای آشپزخانه، قوطیهای کمپوت و کنسرو، میوه و گل در زباله بیمارستانها وجود دارد. این مواد درصورتی که با مواد خطرناک و عفونی مخلوط نشود، بیخطر بوده و میتوان آنها را همانند مواد زائد خانگی، جمعآوری و حـمـل و دفع کرد. به این مواد، مواد زائد مشابه مواد زائد خانگی میگویند.
علاوه بر مواد فوق، مواد زائد خطرناک هم در بـیمارستانها، تولید میشود. نوع این مواد به نـوع فـعـالـیت بیمارستان بستگی دارد مثلا زباله تولیدی در بیمارستان عمومی با بخشهای مختلف با زباله تولیدی در بیمارستانهای روانـی یـا بـیـمـارسـتان زنان و زایمان فرق خواهد داشت. به این نوع مواد زائد تولیدی خطرناک مواد زائد ویژه بیمارستانی میگویند. هنوز در دنیا الگوی ثابتی جهت تقسیمبندی مواد زائد بیمارستانی وجود ندارد.
بیمارستانها موظف شدهاند که حتما از یک کیسه زباله برای نگهداری موقت زباله استفاده کنند در غیراین صورت از تحویل و حمل زبالهها توسط عوامل شهرداریها خـــودداری میشود. تــا حــد نـسـبـتــا خــوبــی، جـایـگـاههای مـوقـت زبـالـه در بـیـمـارستانهای تهران بهداشتی شده و جداسازی و بازیافت آن کمتر صورت میگیرد.