همین موضوع باعث میشد هرجایی ویژگیهای خاص و منحصر به فردی داشته باشد که مثلش جای دیگری پیدا نمیشد. حالا نه تنها سفر کردن خیلی راحتتر شده، آدمها میتوانند در خانههایشان بنشینند و از راه دور با ویژگیهای خاص هم آشنا شوند و از همدیگر چیزهای زیادی یاد بگیرند. برای همین است که حالا خیلی چیزها در بین همه آدمهای دنیا به شکلی مشترک دیده میشود. با وجود این هنوز در بعضی جاهای دنیا ویژگیهای منحصر به فردی باقی مانده که آشنایی با آنها لطف خاص خودش را دارد. یکی از این جاها کشور ژاپن است که ویژگیهای خاصش در آثار هنری اش هم به روشنی
دیده میشود.
از مهمترین ویژگیهای آثار هنری سنتی ژاپن، تأثیرگذار بودن آنهاست. این آثار با عمق وجود بیننده ارتباط برقرار میکنند و او را به خودش نزدیکتر میکنند. یکی از عواملی که باعث میشود این آثار روی مخاطب تأثیری عمیقتر بگذارند، سادگی آنها ست. وقتی اثری سادهتر است، اطلاعات مختصری را به ذهن مخاطب منتقل میکند و باعث میشود مخاطب با آرامش و تمرکز بیشتر با آن ارتباط برقرار کند. عامل دیگری که به این اتفاق کمک میکند استفاده از فضای خالی بیشتر در این آثار است. فضای خالی هم باعث میشود تمرکز بیننده روی موضوع اصلی بیشتر شود. و بالاخره دلیل دیگری که میتواند باعث این تأثیرگذاری عمیق شود، شیوه کار هنرمندان سنتی ژاپنی است؛ این که آنها پیش از آغاز کارشان با عمق درون خودشان ارتباطی عمیق برقرار میکردهاند و شاید عجیب نباشد که نتیجه کارشان هم تأثیری عمیق بر مخاطب بگذارد.
آینهای در برابر هنرمند
در میان بعضی خوشنویسان ژاپنی قانونی وجود دارد که به آنها اجازه نمیدهد بعد از نوشتن متن، آن را به هر شکلی اصلاح کنند یا تغییر دهند. اینطوری کوچکترین حسی که در هنرمند موقع خلق اثرش وجود دارد به اثرش منتقل میشود. در فلسفه این هنر، در حقیقت قلم، وجود هنرمند را در یک لحظه خاص از هستی، ثبت میکند.
خوشنویسی ژاپنی شیوههای گوناگونی دارد. در بعضی از این شیوهها خطها طوری رسم میشوند که گوشههای تیزی را بهوجود میآورند و در بعضی شیوههای دیگر خطها
نرماند و شکلهایی مدور ایجاد میکنند.
به شرط سادگی
«مراسم چای» یکی از مهمترین فعالیتهای فرهنگی سنتی مردم ژاپن است. میزبان روزها پیش از اجرای مراسم تدارک میبیند تا همه جزئیات مربوط به آن درست و کامل انجام شود. اتاقی که برای اجرای این مراسم در نظر گرفته میشود اتاقی با معماری مخصوص این مراسم است. ظرفها و وسایل دیگر هم بهطور خاص برای مراسم چای طراحی میشوند. در طراحی همه این چیزها رعایت سادگی یک قانون است،
تکتک اشخاصی که در این مراسم شرکت میکنند هم از اهمیت زیادی برخوردارند، چون جزئی از مجموعهای هستند که این مراسم را شکل میدهند. به اعتقاد ژاپنیها هر بار که این مراسم برگزار میشود، یک اتفاق منحصر بهفرد است، حتی اگر افرادی مشخص دو بار این مراسم را اجرا کنند، چون در زمانی متفاوت این کار را انجام میدهند دیگر عیناً همان آدمها نیستند و در نتیجه مراسم، مراسمی متفاوت خواهد بود.
متفاوت،اما جهانی
طراحی باغ، یکی از مهمترین هنرها در کشور ژاپن است که در ضمن با بعضی از انواع دیگر هنرها هم ارتباطی نزدیک دارد، هنرهایی مثل خوشنویسی یا نقاشی با مرکب. شاید به نظر عجیب برسد، اما فلسفه بهوجود آمدن این هنرهاست که آنها را بههم نزدیک میکند. باغهایی که به شیوه سنتی در ژاپن طراحی میشوند در خانههای شخصی، محوطه معبدها یا کاخهای قدیمی دیده میشوند. گاهی هم پارکهای شهری به این شیوه طراحی میشوند. در باغهای ژاپنی هم مثل خیلی از باغهای دیگر از عنصرهای متنوعی استفاده میشود. علاوه بر درختان و گیاهان، سنگ و ماسه، حوض، پلهایی که روی حوضها تعبیه میشوند، مجسمههای تزیینی و ... با اینهمه، باغهای ژاپنی با باغهای معمولی که میشناسیم خیلی فرق میکنند. فرمها و شکلها در این باغها از نظر زیبایی به کمال رسیدهاند و علاوه بر آن، فضایی را بهوجود میآورند که احساسی خاص و گاه ناشناخته را به بیننده آن منتقل میکنند.
زیبایی این باغ ها باعث شده طراحان باغ در کشورهای دیگر هم بعضی باغهایشان را به این شیوه طراحی کنند.
یکی از هزاران
ژاپن پر از درخت گیلاس است و در بهار این درختان آنقدر شکوفه میدهند که گاه آدم فکر میکند برف روی شاخههایشان را پوشانده. با وجود این در بسیاری از نقاشیها و عکسهای هنرمندان ژاپنی تنها یک شاخه گیلاس دیده میشود در فضایی خالی. این فضای خالی باعث میشود زیبایی شاخه پرشکوفه بیشتر دیده شود و تأثیر بیشتری روی بیننده بگذارد.
آمیزه انسان و طبیعت
«ایکهبانا»، هنر گلآرایی ژاپنی، تنها هنر چیدن گلها در کنار هم یا در یک گلدان نیست، هنری است که در آن ویژگیهای طبیعت و انسان طبق نظمی خاص به هم میآمیزند. در این هنر تنها به خود گل توجه نمیشود بلکه اجزای دیگر آن هم از اهمیت خاصی برخوردارند، چون میتوانند خطها، فرمها و شکلهایی را به وجود بیاورند که در زیبایی ترکیب نهایی نقش دارند. اما بههر حال طبق یکی از قانونهای ایکهبانا، هر عنصری که برای آراستن گلها بهکار میرود، باید طبیعی باشد. در این هنر، هنرمند به کمک آرایشی که به گلها میدهد و شکلها و رنگهایی که انتخاب میکند، معنای مورد نظرش را به بیننده منتقل میکند.