فراوانی این اتفاق به درستی معلوم نیست و در یک ناحیه با ناحیه دیگر تفاوت می‌کند. تقریباً 8 تا 10 درصد زوج‌ها با مشکلات ناباروری روبه‌رو هستند. علل ناباروری در حدود 40درصد مربوط به مردان، 50درصد مربوط به زنان و در 10درصد موارد نامشخص است و به عقیده کارشناسان، حدود 50 تا 80 میلیون نفر از جمعیت دنیا از ناباروری رنج می‌برند. با این حال، فراوانی و علل نازایی در بین کشورهای پیشرفته و کشورهای در حال توسعه تفاوت زیادی دارد. مثلاً علت نازایی زنان در کشورهای آفریقایی به‌علت بسته بودن لوله‌های رحمی (به دلایل مختلف) 42درصد و در کشورهای پیشرفته 11درصد است. دکتر حسین کرمی، متخصص جراحی کلیه و فوق تخصص آندویورولوژی و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی تهران در رابطه با این بیماری در این گفت‌وگو بیشتر توضیح می‌دهد.
- آقای دکتر اصلا دلیل اصلی بروز نازایی چیست؟
در سال‌های اخیر مشخص شده است که عفونت‌ها یکی از عوامل عمده نازایی هستند. ولی از نظر بهداشت عمومی مهم است که بدانیم نازایی، مادرزادی یا اکتسابی است. مطمئناً زوج‌های نازایی وجود دارند که نمی‌توان از نازایی آنها جلوگیری کرد یا علت آن را تشخیص داد. ولی شایع‌ترین و مهم‌ترین علل نازایی اکتسابی، عفونت‌های لگنی هستند که حاصل بیماری‌های مقاربتی، سقط غیربهداشتی و یا عفونت‌های دوران زایمان و بعد از آن هستند.
- این بیماری‌ها قابل پیشگیری هستند؟
بله، تمامی این بیماری‌ها قابل پیشگیری هستند. با این حال با وجود اینکه فراوانی عفونت در مردان نابارور کم گزارش شده است ولی سابقه یک بیماری مقاربتی در مرد باعث افزایش خطر نازایی در همسر او می‌شود. تجارب نشان می‌دهد که بی‌توجهی به عفونت و به‌خصوص سابقه بیماری‌های مقاربتی در مردان، باعث به تعویق افتادن یا عدم‌موفقیت در درمان زوج‌های نازا می‌شود. بنابراین توصیه می‌شود که سابقه وجود عفونت در مردان از پزشک مخفی نشود، چون همیشه پیشگیری از درمان ارزان‌تر، مناسب‌تر و مؤثرتر بوده است.
- و درصورتی که این پیشگیری اتفاق نیفتد، باید منتظر چه عواقبی بود؟
در این صورت، ممکن است درمانی هم وجود نداشته باشد. به‌عنوان مثال اگر بیضه نزول نکرده و در داخل شکم مانده باشد، درصورتی‌که درمان جراحی در حدود سن 20ماهگی انجام نگیرد، بعد از آن، درمان مؤثر نخواهد بود و مرد نازا می‌شود. یا در مورد عفونت‌های دستگاه تناسلی زنان که درصورت عدم‌پیشگیری و درمان، باعث بسته شدن لوله‌های رحم شده و زن نازا می‌شود. در این میان آشنایی زوج‌ها با مباحث نازایی باعث می‌شود که زن و مرد در وقت مناسب به پزشک مراجعه کنند و بدون اضطراب یا ناامیدی، به درمان خود امیدوار باشند.
- لطفا کمی در مورد ناباروری در مردان توضیح دهید.
مردم براساس یک عقیده ناروا، در گذشته زنان را مسئول ناباروری می‌دانستند و در واقع هم مرد و هم زن باعث رواج این عقیده بودند. درصورتی که مردان نابارور، باعث ناباروری حدود 40درصد از زوج‌های نابارور هستند. بنابراین زوج‌های نابارور باید همزمان مورد بررسی و معاینه و آزمایش لازم قرار گیرند. بررسی مردان آسان‌تر، ارزان‌تر و سریع‌تر به نتیجه می‌رسد، ولی درمان آنها مشکل‌تر است و اغلب با بن‌بست روبه‌رو می‌شود. به‌علاوه علم ناباروری در مردان، به اندازه ناباروری در زنان پیشرفت نکرده است. ولی در دهه گذشته در این رشته نیز پیشرفت‌های قابل توجهی صورت گرفته است.
- در بررسی علت این ناباروری چه نکاتی به پزشک و بیمار کمک می‌کند؟
نکاتی که در بررسی ناباروری مردان اهمیت دارند و آگاهی از آنها هم به پزشک و هم به بیمار کمک می‌کند، عبارتند از: سن، شغل، اعتیاد و نوع آن، سابقه بیماری، سابقه فامیلی، مدت ازدواج، وضعیت ازدواج‌‌های قبلی، وضعیت موهای سر و صورت، بررسی تیروئید، بزرگی پستان ها، وضعیت رویش موهای بدن و بالاخره وضعیت دستگاه تناسلی. عوامل یاد شده می‌توانند در روند ناباروری مردان اثر بگذارند و تمام آنها در معاینات پزشکی مشخص می‌شود. به‌عنوان مثال بیضه‌ها به‌طور طبیعی در کیسه بیضه‌ها قرار دارند، ولی درصورت بیماری ممکن است بالاتر قرار گرفته باشند، تا حدی که گاه بیضه‌ها داخل شکم واقع می‌شوند. این حالت بیضه پنهان (بیضه نزول نکرده) نامیده می‌شود و درصورت عدم‌درمان مرد، نابارور می‌شود. برای همین باید قبل از 20 ماهگی این بیضه‌ها پایین آورده شوند تا باروری حفظ شود. چون تعداد زیادی از کودکان به‌علت بی‌توجهی به این وضعیت عقیم شده‌اند.
- آقای دکتر در میان عللی که گفتید سیگار نیز آفت باروری است. اینطور نیست؟
دقیقا درست است، در تحقیقات انجام شده که در شهریور ماه سال 1378 در کنگره تولید مثل آمریکا ارائه شد، نتایج به دست آمده روی 290 زوج سیگاری که بیش از 7سال و حداقل روزی 30 سیگار می‌کشیدند، به این شرح بوده است: در زوج‌های سیگاری حداکثر ظرف 37 ماه، باروری حاصل شده است، در حالی‌که این مدت در افراد غیرسیگاری 30 ماه بوده است، در افراد سیگاری میزان مقاربت حدود 6 بار در ماه و در افراد غیرسیگاری 12 بار بوده است، بررسی آزمایش منی، کیفیت اسپرم غیرسیگاری‌ها را بهتر از افراد سیگاری نشان داده است، سیگار کشیدن ابتدا تولید هورمون‌های جنسی را مختل کرده و متعاقب آن تولید اسپرم را دچار مشکل می‌سازد و بالاخره مواد سمی دخانیات در مایع منی هم وارد می‌شوند. علاوه بر این تجارب موجود نیز نشان داده است که درمان زوج‌های سیگاری
فوق العاده مشکل است، به‌طوری که باید به آنها گفته شود که سیگار را ترک کنند
تا درمان آنها نتیجه‌بخش باشد.ترک سیگار نخستین قدمی است که در راه درمان نازایی افراد سیگاری باید برداشته شود.
- لطفا به روش‌های درمان ناباروری هم اشاره کنید.
روش‌های درمان ناباروری متعددند ولی مهم‌ترین آنها عبارتند از: تزریق داخل رحمی اسپرم، لقاح خارج از بدن و انتقال جنین، تزریق اسپرم به داخل تخمک، تزریق سلول‌های تولید مثل به داخل لوله رحمی، تخمک قرضی، تلقیح اسپرم از غیر. علاوه بر این زیربنای روش‌های کمکی، تحریک تخمک‌گذاری است که در هر مورد پس از بررسی‌های لازم توسط پزشک، بهترین روش ممکن انتخاب می‌شود.
