طبق آمارهای سازمان جهانی کار، سالانه ٢٧٠میلیون حادثه در محیط‌های کاری رخ می‌دهد و ١٦٠ میلیون بیماری شغلی گزارش می‌شود. در مجموع ٢/٢ میلیون مورد فوت در محیط‌های کاری در سراسر جهان رخ می‌دهد و به‌طور میانگین در هر ٤دقیقه یک نفر براثر حادثه‌های شغلی در محیط کاری جان می‌بازد. این در حالی است که اغلب بیماری‌ها و حوادث شغلی قابل پیشگیری بوده و هرگونه سرمایه‌گذاری روی موضوع سلامت شغلی می‌تواند در درازمدت، بازدهی مناسبی را برای مدیران درپی‌داشته باشد. بالعکس فقدان سطح قابل‌قبول سلامت و ایمنی در محیط‌های کاری شاغلین و در نتیجه افت شاخص‌های بهداشتی کارکنان می‌تواند بخش عمده‌ای از سرمایه‌گذاری‌های مدیران را بی‌ثمر سازد. همکاری و مشارکت مدیران در برنامه‌های ایمنی و سلامت شغلی، رعایت نکات بهداشتی و ایمنی توسط کارکنان و آموزش‌های محیط کار از مهم‌ترین ارکان پیشگیری از بیماری‌ها و حوادث شغلی محسوب می‌شود.
در این راستا سازمان جهانی کار از سال 2003 میلادی روز 28آوریل را به‌عنوان روز جهانی ایمنی و سلامت در محیط‌های کاری اعلام کرده و از تمامی کشورها خواسته که با بزرگداشت این روز، ضمن توسعه همکاری‌ها و تعاملات بین تمامی گروه‌های مرتبط (کارفرمایان- کارگران - دولت)، از فعالان عرصه ایمنی و سلامت شغلی نیز تقدیر به عمل آورند. از سال 1387وزارت بهداشت با نامگذاری روز 8 اردیبهشت ماه به‌عنوان روز جهانی بهداشت حرفه‌ای و سلامت شغلی درصدد بزرگداشت این روز و گسترش فرهنگ ایمنی و سلامت در محیط‌های کاری است. امید آنکه درآینده نزدیک شاهد توسعه هر چه بیشتر صنایع کشور به لحاظ رعایت استانداردهای ایمنی و سلامت کار باشیم.
سازمان بین‌المللی کار (ILO) از سال 2003 با هدف پیشگیری از حوادث و بیماری‌های شغلی مراسمی را در این روز که در ایران مصادف با 8 اردیبهشت ماه است برگزار می‌کند. روز جهانی ایمنی وسلامت شغلی در واقع یک فعالیت سالانه بین‌المللی برای نهادینه کردن کار سالم و ایمن در سرتاسر جهان است که در 28آوریل هر سال این مراسم برگزار می‌شود. برگزاری این مراسم یک بخش مهم از استراتژی‌های جهانی سازمان بین‌المللی کار برای ارتقای ایمنی و سلامت شغلی در همه محیط‌های کاری است که باعث ارتقای آگاهی‌های مردم و همچنین افزایش امنیت و سلامت در محیط کار می‌شود.
شعار امسال روز جهانی ایمنی و سلامت شغلی عبارت است از: «خطرات درحال ظهور و الگوهای جدید ناهنجاری در دنیای دگرگونی‌های شغلی»، دکتر سیدسیامک رسولی نژاد، متخصص طب کار و بیماری‌های شغلی، درخصوص علم سلامت شغلی، می‌گوید: این علم، شاخه‌ای از علم طب پیشگیری است که به بحث در مورد شرایط انجام کار، مخاطرات شغلی، بیماری‌های ناشی از کار، راه‌های جلوگیری از بروز بیماری‌های شغلی، بهسازی محیط‌کار، تعیین نقص عضو و غرامت‌های شغلی، قضاوت در مورد تعیین مقصر و میزان قصور مصدوم در بروز حوادث و بیماری‌های شغلی و... می‌پردازد. زیر گروه‌های علم سلامت شغلی عبارت است از: 1- طب کار2- بهداشت حرفه‌ای یا شغلی 3- ایمنی 4-روانشناسی کار5- ارگونومی یا علم تطبیق کار و محیط با انسان و... .
طب کار را گسترش دهیم
دکتر رسولی نژاد، هدف از سلامت شغلی را تأمین و ارتقای سطح سلامتی شاغلان در انواع حرف و مشاغل می‌داند. به عبارتی این علم می‌کوشد تا افراد در مطلوب‌ترین شرایط کارکنند و در ازای پرداختن به کار و انجام وظایف محوله نه تنها بیمار نشوند بلکه همواره با شور، نشاط و سلامتی آن را به پایان برسانند.
علم بهداشت حرفه‌ای در ایران کارکردی دیرینه دارد و امروزه در سراسر استان‌ها و مراکز مهم صنعتی می‌توان حضور فعالانه و مؤثری را در این زمینه شاهد بود. رشته تخصصی طب کار دوره تحصیلی 3ساله دارد و پزشکان عمومی برای ورود به این رشته باید در امتحان پذیرش دستیاری سراسری شرکت کنند. در حال حاضر دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی تهران دارای این رشته تخصصی است. با توجه به جوان بودن رشته تخصص طب کار در کشور و لزوم اهمیت دادن به سلامتی نیروی کار، می‌توان شاهد تلاش و نقش آفرینی قابل‌توجه این رشته علمی در سال‌های آتی بود. پیروی از اصول علمی-کاربردی طب کار باعث می‌شود تا نیروی کار، سالم بماند به‌ویژه آنکه حفظ و ارتقا سلامتی شاغلان از مهم‌ترین اهداف مسئولان کشور و کارفرمایان است.
طب کار در عین حال در ردیف رشته‌های بهداشتی و پیشگیری است. بنابراین بهتر آن است که با فرهنگ‌سازی و ارتقاء سطح علم و دانش، نیروی کار را به پیشگیری و رعایت اصول و قوانین مربوط به آن ترغیب کرد. اما تا تحقق چنین هدفی شاید لازم باشد نیروی کار و کارفرمایان را ملزم به رعایت این اصول و قوانین کرد تا در آینده نزدیک، آنها خود جویای راه حل‌های تازه‌تر باشند. (مانند وضع قوانین در مورد الزام استفاده از کلاه ایمنی موتورسواران و بستن کمربند ایمنی در اتومبیل‌ها). یکی از دلالی که باعث رکود علم سلامت شغل شده این است که عنوان می‌شود، این علم مربوط به کشورهای پیشرفته و مترقی است و اصول و قوانین آن نیز مربوط به آنجاست. اما علم طب کار رشته‌ای لوکس و تنها متعلق به کشورهای توسعه یافته نیست. بلکه کشورهای در حال رشد نیز باید با به کار بستن اصول آن، از نیروهای کار خود حمایت و از بروز بیماری‌های شغلی و در نهایت معلولیت‌ها و از کارافتادگی‌ها جلوگیری کنند.
به هر حال در شرایط کنونی تنها راه جاانداختن علم سلامت شغل، اعمال قوانین حاکم و الزام کارفرمایان به رعایت اجباری آن است. فرض کنید دستگاهی قدیمی در یک کارخانه مشغول به کار است و سر و صدای زیادی هم ایجاد می‌کند. شاید بهترین راه حل برای این کارگری که با این دستگاه کار می‌کند و از سر و صدای زیاد در امان باشد استفاده از گوشی، تشخیص داده شود. البته این راه حل درست است. اما به‌عنوان آخرین راه حل و نه نخستین آن.
مهم‌ترین اقدام این است که دستگاه قدیمی و فرسوده را با دستگاهی نو، کم‌صدا و ایمن جایگزین کرد که این خود مستلزم وقت و هزینه است و در اینجاست که ضرورت پشتیبانی و حمایت مسئولان و قوانین، آشکارتر از همیشه می‌شود. یکی از راه‌حل‌های بسیار مؤثر در جاانداختن و رواج بخشیدن علم سلامت شغلی، تعیین مرجع ذی‌صلاح در امر شکایات مربوط به این حوزه است. مثلاً کارگری که بیماری صرع دارد نباید شب‌کاری داشته باشد. چرا که خواب ناکافی و استرس‌های مربوط به آن در بروز حملات صرع‌و وخیم‌تر کردن حال وی مؤثر است. اما اگر کارفرما اصرار بر شب کاری کارگر داشته باشد و حتی شرط ادامه همکاری را موکول به شب کاری وی بداند، سؤال این است که کارگر شکایت خود را در این زمینه به کجا می‌تواند تسیلم کند؟ کدام مرجع ذی صلاحی با ارزیابی محیط‌کار، شرایط کار و... می‌تواند حکمی نافذ در این زمینه صادر کند؟
سلامت شغلی صنایع کوچک مغفول مانده است
امروزه کارخانه‌های بزرگ به درجات گوناگون خود را واجد مراکز بهداشتی و درمانی می‌دانند و تا حدی مسائل مربوط به علم سلامت شغلی را نیز پیگیری می‌کنند. اما در این بین، مشاغل کوچک (مانند تعمیرگاه‌های کوچک در رستوران‌ها، سوپرمارکت‌ها و...) مورد غفلت واقع شده‌اند. در حالی که بیشترین بخش جامعه کارگری در این قبیل صنایع و مراکز مشغول به کار هستند و از امکانات مربوط به علم سلامت شغلی کاملاً بی‌بهره! در این مشاغل نیروی کار به راحتی جذب شده و پس از مدت نامعلومی به راحتی خارج می‌شود. ضمن اینکه نه‌تنها مسائل مربوط به امور سلامت شغلی، بلکه مسائل مربوط به قوانین کار، بیمه و روابط انسانی و عاطفی هم در این مشاغل به درستی رعایت نمی‌شد.
