واژه‌هایی که از جنس ما نیستند

محسن وارد حیاط می‌شود و می‌رود به سمت گروه دوستانش. یکی از بچه‌ها از دور داد می‌زند: «به‌به آقا محسن! چه عجب نعشتون رو آوردین مدرسه! قیافه‌ش رو! مثل
کله پوک‌ها راه می‌ره!» محسن هم داد می‌زنه: «ای ول آقا سینا! می‌خواستم تو
دیر اومدن پوزتو بزنم! تو که ...» و از دور برای هم شکلک در می‌آورند. زنگ می‌خورد و بچه‌ها در صف می‌ایستند.

* * *

صحبت کردن و واژه‌هایی که هر کس به کار می‌برد نشان دهنده شخصیت و جایگاه اوست. برای مثال افراد مختلف با شأن‌های اجتماعی مختلف، شیوه‌های حرف زدن خاص خودشان را دارند. روش حرف زدن هر کدام از ما با افراد خانواده، دوستان، معلم و... متفاوت است. اما متأسفانه در چند سال اخیر، استفاده از واژه‌های زشت بین نوجوان‌ها رواج زیادی پیدا کرده است. نگار در کلاس دوم راهنمایی درس می‌خواند.

او و چند تا از دوستانش را در پارک نزدیک خانه‌شان می‌بینم و از او می‌پرسم که چه‌قدر از کلمات زشت استفاده می‌کند. می‌پرسد: «کلمات زشت یعنی چه؟»توضیح می‌دهم که یعنی کلماتی که معنی بدی دارند و استفاده از آنها چندان خوشایند نیست و یواشکی چند تا مثال می‌زنم. نگار و دوستانش می‌زنند زیر خنده و می‌گویند: « اینها که کلمات زشت نیستند! »وقتی این ماجرا را برای الهه که سال دوم دبیرستان است، تعریف می‌کنم، می‌گوید: «اصلاً این روزها استفاده از کلمات بد و فحش‌دادن برای خیلی‌ها افتخار است و این کار نه تنها زشت نیست، بلکه کلاس هم دارد!»

* * *

معلم مشغول تدریس است. از کسی صدایی در نمی‌آید، تنها صدای پچ‌پچی از طرف میزمحسن و سینا می‌آید. معلم می‌گوید: «اون طرف کلاس چه خبر است؟» انگشتش را رو به سینا می‌گیرد و می‌‌گوید: «تو بگو ببینم تا الان چی گفتم؟» سینا در حالی که روی نیمکت لم داده می‌گوید: «آقا بی‌خیال ما! فعلاً حس درس نیست. دلمون یه کار خفن‌تر می‌خواد. آدم با این درس و مشق‌ها هیچ... گ... هیچ چیزی نمی‌شه!» معلم عصبانی می‌شود و سینا را از کلاس بیرون می‌کند.

در یکی از سایت‌های پرسش و پاسخ و سنجش عقاید مردم که به صورت جهانی فعالیت می‌کند، نوجوانی با نام کاربری « اریک»، سؤالی را مطرح کرده با این عنوان که چرا بعضی از ما نوجوان‌ها این‌قدر  تمایل به فحش دادن و استفاده از کلمات زشت داریم.
یکی از کاربران پاسخ داده که به نظر او، این نوجوان‌ها سعی می‌کنند مثل بزرگ‌ترها رفتار کنند، چون به نظر می‌رسد ناسزا دادن کار آدم بزرگ‌هاست.

کاربر دیگری با نام کاربری «دختر ناشناس» گفته: «من قبلاً هیچ‌وقت ناسزا نمی‌دادم. دوستانم گفتند که بد نیست آدم گاهی ناسزا بدهد. این پیشنهاد خوبی نبود. اما من یک روز تصمیم گرفتم که فکر نکنم به این که مردم چه فکر می‌کنند و در موارد خاص شروع کردم به ناسزا دادن. این واقعاً عادت بدی است و من می‌خواهم آن را ترک کنم. من باید مراقب حرف‌هایم باشم. »

کاربر دیگری که خود را یک مهمان معرفی کرده، در بیان نظراتش گفته: «من قبلاً شعرهای تکان دهنده و خوبی از نوجوان‌ها می‌شنیدم. آنها از کلمات مناسب استفاده می‌کردند. اما یک‌دفعه این موضوع رها شد و نوجوان‌ها شروع کردند به استفاده از واژه‌های نامناسب. من فکر می‌کنم بعضی ناسزا می‌دهند چون واژه‌های بهتری بلد نیستند.»
از نوجوانی که برای سرما خوردگی به درمانگاه مراجعه کرده می‌پرسم آیا گاهی از کلمات زشت استفاده می‌کند. کمی فکر می‌کند و می‌گوید: «نه بابا من خیلی پاستوریزه‌ام. این رو دوست‌هام می‌گن. اما اگر خیلی عصبانی بشم، ممکنه دو، سه تا کلمه زشت هم بگم.»

* * *

محسن و سینا در دفتر مدرسه ایستاده‌اند. ناظم مدرسه می گوید که به خانواده‌هایشان زنگ بزنند تا بیایند مدرسه. هر دو سرخ شده‌اند. هر چه قدر خواهش و تمنا می‌کنند آقای ناظم می‌گوید چون دفعه اولشان نیست که حرف‌های بد می‌زنند، نمی‌تواند آنها را ببخشد. بالاخره محسن به پدرش زنگ می‌زند. بعد از سلام و احوال‌پرسی مختصر، صدای پدرش از پشت تلفن شنیده می‌شود که دادوهوار می‌کند، فحش می‌دهد و می‌گوید: «پسر بی‌ادب و بی‌وجود! دوباره چه غلطی کردی؟ من رو می‌کشی  با این مدرسه خراب شده! هان؟...»

* * *

سایت پزشکان بدون مرز، پسرها را پرخاشگرتر از دختران معرفی کرده و اعلام کرده است که پسرها بیش از دختر‌ها پرخاشگری بدنی و لفظی دارند. این سایت همچنین در مقاله‌ای به بررسی پرخاشگری پرداخته و بدزبانی و استفاده از کلمات زشت را روشی برای اعتراض معرفی کرده و گفته است: «گاهی فرد با به زبان آوردن حرف‌های زشت به خواسته‌های خود می‌رسد. بنابراین فرد بدزبانی را راهی برای رسیدن به اهداف خود تلقی می‌کند و در درازمدت این عادت، جزو رفتار او می‌شود.»

پدیده بدزبانی، پدیده زشت اجتماعی در همه نقاط جهان است. سازمان‌های اجتماعی، فرهنگی در همه نقاط جهان سعی می‌کنند به مردم عادی، هنرمندان، ورزشکاران و سیاستمداران آموزش بدهند که عفت کلام داشته باشند و در گفتارهای خود از واژگان نامناسب استفاده نکنند. حتی در بعضی از وب‌سایت‌ها و وبلاگ‌ها اگر کاربران واژگان زشت و ناسزا تایپ و ارسال کنند، این کلمات نامناسب،‌ فیلتر می‌شود.

* * *

وب سایت تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم در پاسخ نوجوان 13 ساله‌ای که دوست دارد استفاده از واژگان زشت را کنار بگذارد این توصیه‌ها را مطرح کرده است:«سعی کنید زمینه‌های عصبانیت را از بین ببرید و بر خشم خود غلبه کنید. شما می‌توانید الفاظ مناسب‌تر را جایگزین واژگان زشت کنید تا هنگام عصبانیت با آنها تخلیه شوید.با توجه به اثر جدی گروه همسالان، سعی کنید ارتباطتان را با دوستان بد دهان قطع کنید.اگر ناسزاگویی برای شما عادت شده است، سعی کنید هنگامی که می‌خواهید از این واژه‌ها استفاده کنید، تا مدتی واژه زشت را زیر لب و آرام بگویید و کم‌کم آن را ترک کنید.»

به هر حال خیلی مواظب باشید که از چه کلماتی استفاده می‌کنید. قبل از به زبان آوردن کلمات درباره ارزش و معنی آنها فکر کنید. کلمات بد، اثر منفی و نامناسبی بر شنونده دارند. لطفاً از این به بعد بیشتر مواظب زبانتان باشید.