به اعتقاد کارشناسان درصورت مدیریت‌نشدن این معضل، اقتصاد کشور بیشتر در تنگنا قرار خواهد گرفت و حتی گرفتار بحران‌های جدی‌تر نیز می‌شود.
بحرانی که در سال 2008 اقتصاد آمریکا و به‌دنبال آن اقتصاد جهانی را دچار رکود بی‌سابقه کرد ریشه در افزایش مطالبات بانکی داشت. هفته جاری معاون وزیر اقتصاد اعلام کرد که رشد مطالبات معوق متوقف شده ولی کاهش نیافته است. در این زمینه با علی اصغر یوسف‌نژاد، عضو کمیته تحقیق و تفحص از بانک‌های مجلس گفت‌وگو کرده‌ایم.
- آخرین وضعیت مطالبات بانکی را چگونه می‌بینید؟
مطالبات بانک‌ها افزایش یافته است. اینکه گفته شده رشد آن کاهش داشته طبیعی است چون نرخ اعطای وام و تسهیلات بانکی کاهش یافته‌است. وقتی بانک‌ها وامی به تولید و صنعت و غیره نمی‌دهند طبیعی است که نرخ رشد مطالبات ثابت باقی می‌ماند یا حتی کاهش پیدا می‌کند. این مسئله نه تنها مثبت نیست بلکه جنبه‌های منفی آن برای اقتصاد بیشتر است چون سیاست‌های اقتصادی ماهیت انقباضی به‌خود گرفته‌است.
- مشکل چیست؟ چرا نظام بانکی کارایی لازم را در اقتصاد کشور ندارد؟
مشکل ساختاری است. امروز در استان‌ها شاهد هستیم که سیاسی ترین‌پست‌ها، پست‌های اقتصادی است؛ چون منابع مالی و تصمیم‌گیری در مورد توزیع آن بر عهده آن مقام است. اینکه سیاست در اقتصاد دخالت کند درست نیست. بانک‌مرکزی و مدیران بانک باید استقلال در تصمیم‌گیری داشته باشند. درست نیست که مدیران بانک تحت‌تأثیر تحولات سیاسی تصمیم بگیرند. بانک تخصصی‌ترین نهاد است و نباید با تغییر دولت و مقامات سیاسی تحت‌تأثیر قرار گیرد.
اما در سال‌های اخیر بیشترین تغییرات در بانک‌ها رخ‌داد. حتی به شکل بی‌سابقه‌ای شاهد تغییر یکروزه و یکباره مدیران همه بانک‌های دولتی بودیم؟
بانک‌ها واسطه و رابط پول و سرمایه‌گذاران هستند. باید مدیران بانک تسهیلات را در بهترین بخش‌ها سرمایه‌گذاری کنند تا سود کنند اما با دخالت سیاست این رابطه تغییر می‌کند و اقتصاد از آن تاثیر می‌گیرد.
در کشورهایی که اقتصاد سالم است مدیران بانک‌ها ثابت هستند و دلیل آن این است که هر تغییر و تصمیمی در سود و زیان نهایی در کوتاه‌مدت و در درازمدت تاثیر دارد؛ به همین دلیل برای تغییر مدیران، هیأت‌مدیره تصمیم می‌گیرد.
در مورد انتخاب رئیس‌کل بانک مرکزی یک فرد تصمیم نمی‌گیرد. در برخی کشورها باید این فرد از مجلس رای لازم را کسب کند. بنابراین تغییر مدیر نهادی مهم مانند بانک نیاز به تصمیم‌گیری غیرسیاسی دارد.
- مجلس در حال تحقیق و تفحص در مورد بانک‌هاست؛ تا به حال در این مورد چه کاری شده است؟
کار مجلس نظارت است. در مجلس ما با تحقیق و تفحص در تلاش برای تغییر ساختار و اصلاح وضع موجود هستیم. دنبال مچ‌گیری نیستیم، به‌دنبال اصلاح هستیم تا دیگر چنین شرایطی ایجاد نشود که سیاست بربانک‌ها حاکم شود. باید مدیر بانک تخصصی انتخاب شود و استقلال داشته باشد.
در عین حال بانک‌ها باید به وظایف اصلی خود بپردازند. امروز بانک‌ها در کارهایی وارد شده‌اند که حیطه وظایف آنان نیست. اداره شرکت‌های سرمایه‌گذاری و دارایی‌هایی که باید در اختیار فعالان اقتصادی باشد در اختیار بانک‌هاست. این وضع باید تغییر کند.
