حدود 20درصد از افراد به نوعی افزایش چربی خون دارند ولی چون این بیماری غالباً نشانه واضحی ندارد اکثراً از آن بیاطلاعند. افزایش 30درصدی شیوع چاقی و اضافهوزن، استعمال دخانیات، شیوع فشار خون بالا و خیلی از عوامل دیگر در کنار بسیاری از زمینههای خطر مانند دیابت، کمتحرکی و تغذیه نامناسب، افراد را به ابتلا به بیماریهای قلبی- عروقی سوق میدهد. معمولاً بالارفتن چربیهای خون، بیماری خاصی را بهطور سریع ایجاد نمیکند، مگر آنکه مقدار تریگلیسیرید آن بیشتر از 750تا هزار واحد باشد که در این صورت امکان ورم پانکراس (یا لوزالمعده) وجود داشته و ممکن است علائمی چون دردهای شدید شکمی بهوجود آید.
اما افزایش چربیهای خون بهخصوص کلسترول در درازمدت، موجب رسوب تدریجی در جداره داخلی رگهای تغذیهکننده بافتهای بدن شده و با مشارکت مواد دیگر، پلاکهای برجستهای در داخل عروق تشکیل میشود و رگها را تنگ میکند که این پدیده را آترواسکلروز یا تصلب شرایین مینامند.
سالانه ۱۷میلیون نفر در دنیا بر اثر بیماریهای قلبی جان خود را از دست میدهند که البته حدود ۷۰درصد این مرگومیرها در کشورهای در حال توسعه اتفاق میافتد. در این میان، افرادی که دچار بیماریهای زمینهای همچون دیابت، چربی خون بالا و فشار خون بالا هستند یا اضافهوزن دارند و دارای سابقه خانوادگی ابتلا به بیماریهای قلبی- عروقی هستند، بیشتر در معرض ابتلا به بیماریهای قلبی- عروقی قرار دارند؛ هرچند علائم دال بر بیماریهای قلبی- عروقی را هم نداشته باشند. در ضمن افراد سیگاری نسبت به سایر افراد بیشتر در معرض ابتلا به بیماریهای قلبی- عروقی و بهخصوص سکتههای قلبی قرار دارند.
به گفته محققان، هر چه سطح چربیهای خون بالاتر باشد رسوب آنها نیز در جداره رگ بیشتر شده و آترواسکلروز سرعت بیشتری مییابد؛ در نتیجه خونرسانی به قلب، مغز یا دیگر بافتها ضعیفتر میشود.
افزایش چربیهای خون علاوه بر تشدید روند آترواسکلروز و تنگشدن رگها موجب انقباض بیشتر ماهیچههای دیواره رگ و نیز تمایل بیشتر خون به لختهشدن میشود. موارد فوق، زمینه را برای بروز سکتههای قلبی یا مغزی فراهم میکند.
متخصصان معتقدند، مقدار اچ.دی.ال در افراد چاق، دیابتی و آنهایی که تریگلیسیرید خون بالایی دارند یا از محصولات تنباکو استفاده میکنند یا زندگی کمتحرکی دارند پایین است. با کنترل وزن، دیابت و تریگلیسیرید بالا، میتوان مقدار اچ.دی.ال خون را افزایش داد و روند آترواسکلروز را با کندی روبهرو کرد. ورزش نیز یکی دیگر از راههای افزایش اچ.دی.ال خون است. برای اندازهگیری کلسترول خون، ناشتا بودن لازم نیست.
اگر مقدار کلسترول از 200واحد بیشتر بود، لازم است چند هفته بعد مجدداً اندازهگیری شود. درصورت بالا بودن کلسترول، با توجه به سایر شرایط بیمار از جمله مرد بودن، سیگاری بودن، چاق بودن، داشتن دیابت، فشارخون یا وجود سکته قلبی در پدر، مادر، خواهر یا برادر در سن کمتر از 55سال، همچنین بر مبنای وجود یا عدموجود بیماری قلبی یا مغزی در بیمار، چربی خون بالا ارزیابی و درمان آغاز میشود.
در تعداد کمی از بیماران ممکن است حلقه سفیدرنگی دور سیاهی چشم یا رسوبهای زردرنگ چربی روی پلک ببینیم. این رسوبهای چربی ممکن است بعضاً روی زانو، آرنج، کف دست، مفاصل انگشتان یا پاشنه پا نیز دیده شوند که در این موارد باید به فکر ارثیبودن بیماری بود و تمام افراد خانواده را مورد بررسی و آزمایش دقیق قرار داد.