این شرکت خودروسازی با شعار «حمایت از محیط‌زیست» وعده داده که به‌مدت 5سال از آهوی ایرانی محافظت کند. به گفته رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست «در این طرح زیستگاه‌ها و ایستگاه‌های محیط‌زیستی را سازمان تعییــــن می‌کند و شرکت خودروساز به‌عنوان اسپانسر در طرح‌های حفاظت از این‌گونه مشارکت می‌کند».
به گفته محمدی‌زاده 25 هزار آهو در کشور وجود دارد. وی می‌گوید: این آمار براساس تحقیقات و سرشماری در زیستگاه‌های مختلف این‌گونه حیات وحش به دست آمده است. آنچه در پی می‌آید دیدگاه‌های مختلف کارشناسان در این باره است.
کامبیز بهرام‌سلطان، کارشناس محیط‌زیست و متـــخـصـص در زیست‌جانوری در مورد وضعیت فعلی آهوی ایرانی در دشت‌های کشور و اینکه آیا این‌گونه در معرض انقراض است می‌گوید: به اعتقاد من لفظ در حال انقراض را نمی‌توان برای آهو در ایران به کار برد و بلکه باید گفت، اگر همین جمعیتی که به‌صورت لکه‌لکه در نقاط مختلف وجود دارد را بتوان حفظ کرد، در نتیجه زاد و ولد می‌توان گله‌های این حیوانات را ترمیم کرد. وی در گفت‌وگو با ایرن، تصریح می‌کند: آنچه مسلم است اینکه به‌صورت چشمی احساس می‌شود که از میزان آهو در برخی نقاط ایران کاسته شده، به این معنی که مثل گذشته با گله‌های آهو مواجه نمی‌شوید.
بر این باورم تنها راه جلوگیری از این کم‌شدن‌ها حفاظت شدید و شکار مطلقا ممنوع حداقل برای 10تا 15سال در ایران است. وی درخصوص تعداد آهوهای ایران و اینکه آیا آمار دقیقی در این زمینه وجود دارد، می‌گوید: نه، واقعیت این است که در مورد آمار و سرشماری این حیوان در ایران، همیشه با مسئله‌ای بی‌جواب مواجه هستید و هیچ‌کس نمی‌تواند ادعا کند در مورد آهو و به‌طور کلی حیات‌وحش آمار دقیقی دارد. تکیه‌گاه سرشماری‌های ما مربوط به دهه‌های 40 و 50 است و بعد از آن سال‌ها، دیگر سرشماری درستی صورت نگرفته؛ اگر هم گاهی آماری اعلام می‌شود بیشتر جنبه خودنمایی دارد و عموما آمار صحیحی نیست.متأسفانه در ایران همه تمرکز روی گونه‌هاست، درصورتی‌که همیشه از قدیم گفته‌اند: «زیستگاه را نگه دارید، گونه خودش پیدا می‌شود». به گفته این کارشناس، ما در حال از دست دادن اجتماعات زیستی در ایران هستیم.
باید روی دروسی مانند زیستگاه‌سازی یا مدیرت زیستگاه و مانند آن‌که از 50سال پیش در کشورهای دیگر رواج داشته تمرکز بیشتری کرد. وی درباره ویژگی‌هایی که یک زیستگاه آهو باید داشته باشد، می‌گوید: قلمرو زندگی آهو باید بسیار گسترده باشد. کوچک‌شدن زیستگاه مهم‌ترین عامل ازبین‌رفتن آن است و این همان موردی است که مسئولان محیط‌زیستی کشور به آن توجه نمی‌کنند. مثلا در وسط زیستگاه آهوی «قمشلو» یک اتوبان ساخته شد و سازمان محیط‌زیست هم بدون توجه، هیچ اقدامی برای جلوگیری از این کار انجام نداد. ساخت این اتوبان نه‌تنها زیستگاه این حیوان را از بین می‌برد، بلکه برای وی خطرساز هم هست و ممکن است در جاده با ماشین برخورد کرده و کشته شود.
تقویت زیستگاه‌ها، اولویت اول
دکتر اسماعیل کهرم، استاد دانشگاه در ارتباط با «طرح جامع حفاظت از آهوی ایرانی» معتقد است: طرح بسیار خوبی است. استفاده از منابع مالی شرکتی مثل سایپا می‌تواند برای محیط‌زیست بسیار مناسب باشد. چنین حرکتی در همه جای دنیا رایج است، اما آنچه در این طرح بیش از همه مهم است چگونگی عمل و اجرای آن است. کهرم با اشاره به قوانین کشور تصریح می‌کند: در ایران بهترین قوانین مرتبط با محیط‌زیست را داریم؛ مثلا ماده50 قانون اساسی که در این مورد است بسیار قانون کاملی است اما متأسفانه در عمل می‌بینیم که محیط‌زیست را به تاراج گذاشته‌ایم. به گفته وی، در مورد این طرح هم بستگی دارد که سایپا چگونه عمل کند و سازمان محیط‌زیست چگونه طرحی را در نظر گرفته باشد. آیا سایپا از متخصص و کارشناس در این زمینه استفاده خواهد کرد؟ آیا سازمان محیط‌زیست از این منابع مالی استفاده درست خواهد کرد؟
اگر همه این امور درست و دقیق صورت بگیرد و این طرح به‌صورت سیستماتیک و با برنامه اجرا شود، آن‌وقت اگر مثلا بگویند 20درصد جمعیت آهو در پایان افزایش پیدا کرده می‌توان این حرف را قبول کرد. کهرم، شناسایی و تقویت زیستگاه‌های آهو را از اولویت‌هایی می‌داند که سازمان باید به آن توجه کند؛ «آهو به سبزه احتیاج دارد و باید در دشت‌های محل زندگی او پوشش گیاهی را گسترده‌تر کنیم. در حقیقت باید زیستگاه را آماده کنیم و بعد انتظار داشته باشیم تا آهو پرورش پیدا کند».
این مدرس محیط‌زیست یادآور می‌شود: یکی از نکات دیگری که باید به آن توجه کرد، اینکه اگر سایپا می‌خواهد همه مناطق را با همه خدمات آن تحت پوشش قرار دهد، تقریبا امکان‌پذیر نیست و باید منطقه به منطقه و روش‌مند عمل کند. کهرم راه‌حل این موضوع را در ارائه برنامه تحقیقاتی از سوی سازمان محیط‌زیست عنوان می‌کند و می‌افزاید: اول باید سرشماری از تعداد آهوهای ایرانی صورت بگیرد، مناطق شناسایی شود و مثلا اعلام کند در منطقه شیراحمد که 2500آهو وجود دارد نیاز به آبشخور است یا در منطقه‌ای دیگر احتیاج به 4 محیط‌بان داریم و یا در منطقه کالمند و بهادران که 250 رأس آهو وجود دارد پوشش گیاهی کم است.
ضرورت کاهش عوامل تهدید
دکتـر علیــرضا جورابچیان، کارشناس محیط‌زیست، در ارتباط با طرح جامع حفاظت از آهو در ایران می‌گوید: بهترین شاخص برای کمک به حیات‌وحش، افزایش جمعیت آن است».
این کارشناس، اقدام شرکت خودروساز در ارتباط با کمک به حیات وحش را مثبت ارزیابی کرده و تصریح می‌کند: کمک گرفتن و همکاری در زمینه حیات‌وحش با هر قشر و طبقه‌ای که باشد، فعالیت مثبتی است. وی با اشاره به اینکه مهم‌ترین شاخص‌های اجرای این طرح افزایش جمعیت و کاهش عوامل تهدید‌کننده این‌گونه حیات‌وحش است، خاطرنشان می‌سازد: این شاخص‌ها باید در حال حاضر تعیین شود و با توجه به زاد و ولد، میزان مرگ‌ومیر و نوع زاد و ولد آن می‌توان تعیین کرد که در هر زیستگاه چه میزان آهو باید افزایش پیدا کند.
هیچ آماری از آهوهای ایران وجود ندارد
«هیچ‌گونه آمار صحیحی از نتایج سرشماری آهو در ایران وجود ندارد و این مسئله به‌خاطر دولتی‌بودن آمارگیری این نوع حیوان در ایران است.» این واکنش دکتر بهروز دهزاد، اکولوژیست و استاد دانشگاه شهید بهشتی نسبت به آمار اعلام‌شده جمعیت آهوان کشور است. وی در ادامه می‌گوید: این مشکل ناشی از آن است که به‌طور کلی سیستم سرشماری حیات‌وحش در ایران دولتی است. به گفته دهزاد در بسیاری موارد به جای آمار صحیح با رقم‌سازی مواجه هستیم. وی در مورد علت این موضوع توضیح می‌دهد: آمارگیری حیات‌وحش از سوی سازمان محیط‌زیست صورت می‌گیرد. باید توجه کرد که یک سازمان دولتی نمی‌آید عنوان کند که مثلا تعداد آهو در کشور در سال گذشته 5هزار تا بوده و امسال این تعداد به 2 هزار آهو رسیده، زیرا در این حالت سازمان خود را زیر سؤال برده است و رسانه‌ها و افکار عمومی به سمت آن نشانه خواهند رفت.
این کارشناس محیط‌زیست تأکید می‌کند: این کار را باید به انجمن‌های مستقل علمی سپرد تا آنها با توجه به نیروهای متخصص و آموزش‌دیده‌ای که دارند این کار را انجام دهند. او ادامه می‌دهد: متأسفانه تسلط دولت روی انجمن‌های محیط‌زیستی نیز زیاد است، زیرا در بسیاری موارد انجمن‌ها برای تأمین منابع مالی خود مجبورند پروژه‌های دولتی بگیرند و به نوعی با سازمان‌های دولتی تعامل کنند.دکتر دهزاد با اشاره به طرح شرکت سایپا برای حمایت از آهوی ایرانی اشاره کرد بهتر است نقطه آغاز اجرای این طرح ملی، انجام یک سرشماری دقیق و علمی در زیستگاه‌های آهو باشد.
آمار مستند
به گفته دکتر محمدباقر صدوق، معاون طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست، سرشماری آهوان، سال قبل منطبق با استانداردهای معتبر انجام شده است. براساس این سرشماری که طی دو مرحله بازبینی شده، 18 هزار آهو در مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط‌زیست و 9 هزار رأس در مناطق آزاد وجود دارد.
تنها در دو زیستگاه موته و قمشلو واقع در استان اصفهان 9216 رأس آهو سرشماری شده است. استان خراسان‌رضوی با 3453 رأس در رده دوم و دشت سهرین زنجان با 1649 رأس آهو در مرتبه سوم از نظر فراوانی جمعیت آهو قرار دارند. بیدویه کرمان با 890 رأس آهو از دیگر مناطقی است که شمار آهوان آن قابل توجه است.
