قصه این فیلم علمی - تخیلی در ستایش حفظ محیطزیست است.
جیمز کامرون، کارگردان فیلم زمانی که آن را آماده نمایش میکرد، بر روی این نکته پای فشرد و گفت بحث زیست محیطی در فیلم او یکی از اصلیترین بحثهاست. قصه فیلم که در یک سیاره دور اتفاق میافتد، در باره ارتش متجاوز کره زمین به ساکنان یک سیاره است. اهالی این سیاره در یک محیط بسیار زیبا و سرسبز زندگی میکنند. اما در اواخر فیلم، سرزمین زیبای آنان مورد هجوم نیروهای زمینی قرار میگیرد. منتقدان سینمایی هنگام نمایش عمومی «آواتار»، به بحث در باره بخش زیست محیطی آن نیز پرداختند و آن را یکی از نکات مثبت قصه فیلم ذکر کردند.
نمایش عمومی «آواتار»، یک بار دیگر بحثهای مربوط به حفظ محیطزیست را در صنعت سینما و فیلمهای سینمایی پیش کشید. بسیاری از گروهها و انجمنهای مدافع محیط زیست از فیلمسازان و تهیه کنندگان سینما درخواست کردند در فیلمهای خود به این موضوع حساسیت بیشتری نشان دهند و در دل فیلمنامههای خود، مسائل مربوط به محیطزیست را بیشتر بگنجانند. به گفته آنها، سینما میتواند بهطور مستقیم و غیرمستقیم در اینباره صحبت کند. فیلمهای دیگری هم هستند که به صورت مستقیم مسائل مربوط به محیطزیست را مطرح میکنند.
«زمین» بر پرده سینماها
ماه گذشته همزمان با روز زمین، یک فیلم مستند به نام «زمین» روی پرده سینماها رفت. این فیلم یک اثر کاملاً زیستمحیطی است که کارگردانان آن «مارک لینفیلد» و «آلاستار فوترگیل» هستند. این فیلم در سال 2007 ساخته شد، ولی تازه در سینماها به نمایش درآمده است. سازندگان فیلم آن را با الهام از یک مجموعه مستند تلویزیونی تهیه کردند.
این مجموعه در سال 2006 به روی آنتن رفت. قصه این مجموعه درباره چهار حیوان از نقاط متفاوت کره زمین است. این حیوانات مهاجر، همراه خانوادههای خود دست به سفری طولانی میزنند تا مکان خوب و بهتری برای زندگی پیدا کنند. این حیوانات با مسائل و مشکلات مختلفی روبهرو میشوند، ولی سرانجام، مکان مورد نظر خود را پیدا میکنند. لحن روایتی فیلم بسیار جذاب و سرگرم کننده است و همین باعث میشود تماشاچی تا پایان قصه، ماجراهای آن را پیگیری کند. حرف اصلی مستند «زمین» این است که ساکنان کره زمین اگر میخواهند زندگی بهتری داشته باشند، وظیفه دارند آن را تمیز و سالم نگهدارند و دست به تخریب آن نزنند.
در اقیانوس چه خبر است؟
ژاک پرن، فیلمساز فرانسوی هم با همکاری ژاک کلوزو مستند دریایی خود به نام «اقیانوسها» را در سال 2009 ساخت. این اثر درام که در آبهای دریاها و اقیانوسهای سراسر جهان فیلمبرداری شده، زندگی موجودات دریایی را در کشورهای مختلف بررسی میکند. همزمان با نمایش زندگی و مشکلات موجودات دریایی، سازندگان فیلم به تأثیر اقدامات منفی آدمها در دریاها و اقیانوسها میپردازند. بخش مهمی از قصه فیلم در باره زبالههایی است که آدمها در آب رودخانهها و دریاها میریزند و با این کار خود، دست به تخریب محیطزیست در مناطق آبی میزنند.
«جون هوبونگ» فیلمسازه کره جنوبی به بهانه این موضوع، فیلم «میزبان» (2006) را ساخت که قصه ظهور یک هیولای دریایی را در رودخانه بزرگ شهر سئول به نمایش میگذارد. این هیولا که اهالی شهر را به وحشت میاندازد، به دلیل زبالههای اتمی که نیروهای امریکایی در داخل رودخانه رها کردهاند، خلق شده است. اما فیلمساز، مردم عادی را هم بیتقصیر نمیداند و در دل قصه فیلم میگوید آنها هم باید به حفظ محیطزیست توجه بکنند.
محیطزیست انیمیشنی
«هایائو میازاکی» فیلمساز کهنهکار سینمای ژاپن که متخصص تولید فیلمهای انیمیشن است - و به او لقب والتدیزنی ژاپن را دادهاند - تخصص بالایی در تولید محصولات محیطزیستی دارد. به گفته منتقدان سینمایی، او در تمام فیلمهای خود به طرح و بررسی مسائل مربوط به محیطزیست میپردازد. اولین فیلم انیمیشن او که در سطح بینالمللی مطرح شد «شهر ارواح» است که در سال 2001 اسکار بهترین انیمیشن سال را گرفت.
در کنار قصه سرگرم کننده فیلم، میازاکی حرفهای زیادی را درباره حفظ محیطزیست با تماشاگران کودک و نوجوان خود مطرح میکند. او یک بار در مصاحبهای گفت: «علت این که موضوع حفظ محیطزیست و مسائل زیستمحیطی در فیلمهای من پررنگ است، این است که جامعه ژاپن با این مشکل بزرگ روبهروست. کارخانههای صنعتی بسیار زیاد، دارد شهرهای ما را از بین میبرد. پس لازم است که در این باره فیلمهایی ساخته شود و به بچهها از همان دوران کودکی یاد داده شود که اصول مربوط به محیطزیست را رعایت کنند. به اینترتیب میتوان در آینده امیدوار بود که وضعیت زیستمحیطی ما بهتر شود.» این انیمیشن ساز در کار بعدی خود «قلعه متحرک هاول» (2004) خیلی جدیتر به موضوع حفظ محیطزیست پرداخت. وی این مسیر را در انیمیشن آخر خود، «پونیا» (2009) نیز دنبال کرد.
جنجالهای زیست محیطی
فیلم مستند «خلیج کوچک» (2009) که توسط «لویی پسیهویوس» ساخته شد، و محل رخدادهای آن کشور ژاپن است،هم با استقبال مقامات رسمی این کشور
روبه رو شد و هم سازمانهای مدافع حقوق حیوانات و حفظ محیتزیست ژاپن آن را تحسین کردند. قصه فیلم در باره کشتار حیوانات دریایی در یکی از خلیجهای ژاپن است. سازندگان فیلم ضمن محکوم کردن کشتار این حیوانات (که منجر به انقراض نسل آنها میشود) به وجه منفی آن و تأثیری که بر محیطزیست میگذارد اشاره میکنند. به گفته آنها، با نابودی این حیوانات دریایی، راه برای ظهور آلودگیهای مختلف دریایی هموار میشود. این فیلم مستند به صورت محرمانه در ژاپن فیلمبرداری شد .
مل گیبسن فیلم «آپوکالیپتو» (2006) خود را در یکی از مناطق بکر و دست نخورده کشور مکزیک فیلمبرداری کرد. مناطق فیلمبرداری (لوکشینها) فیلم بسیار جذاب و چشمنوازند و تماشاگران خارجی برای اولین بار آنها را میدیدند. در زمان فیلمبرداری«آپوکالیپتو» گروههای مدافع محیطزیست به حضور گروه سازنده اعتراض کردند و گفتند آنها با حضور خود، باعث تخریب محیطزیست این مکان جذاب و تماشایی میشوند. اما ملگیبسن و همکارانش با گروههای محیطزیستی همکاری نزدیکی کردند و در طول کار فیلمبرداری، آسیبی به محیطزیست نزدند.
فیلمسازی و تخریب محیطزیست
اما صنعت سینما و هنرمندان آن همیشه با محیطزیست مهربان و دوست نبودهاند. دنیبویل- که سال قبل با درام نوجوانانه «میلیونر زاغهنشین»، تبدیل به یک فیلمساز سرشناس بینالمللی شد- در سال 2000 هنگام ساخت «ساحل» سروصدا و اعتراض سازمانهای مدافع محیطزیست تایلند را بلند کرد. لئوناردو دیکاپریو در نقش اصلی فیلم، یک جوان 20 ساله است که راهی تایلند میشود و با اقامت در نزدیکی یک ساحل، سر از یک محیط غریب در میآورد.
گروههای مدافع محیطزیست با شکایت علیه سازندگان فیلم در همان زمان، گفتند آنها هنگام فیلمبرداری فیلم خود، دست به تخریب محیطزیست زدهاند و هیچ تلاشی برای درست کردن و بهبود آن انجام ندادهاند. بویل و همکارانش توجهی به این اعتراضها نکردند.