مفصل‌ها مثل لولا عمل می‌کنند و استخوان‌ها روی مفصل‌ها می‌چرخند و حرکت در یک عضو میسر می‌شود. سطح مفصل که با استخوان در ارتباط است با لایه لغزنده‌ای از جنس غضروف پوشیده شده و لغزندگی سطح غضروف چرخش استخوان روی مفصل را ممکن می‌کند.
با گذشت زمان و سپری‌شدن عمر، در اثر تصادفات یا به‌دلیل اختلالات مادرزادی، بیماری‌های سیستمیک مثل روماتیسم، اسید اوریک یا چربی خون بالا یا زانوهای پرانتزی که مخصوصا در فوتبالیست‌ها مشکل ایجاد می‌کند، سطح مفاصل یا همان غضروف دچار ساییدگی و از بین‌رفتگی می‌شود. در این حالت، با کم‌شدن لغزندگی، حرکت یا چرخش استخوان‌ها روی مفاصل با درد همراه شده و بیماری آرتروز به‌وجود می‌آید. در این موارد، درد با شروع حرکت آغاز می‌شود و با استراحت بهبود می‌یابد.
طبق آمار سازمان جهانی بهداشت، تقریباً 355میلیون نفر امروزه در سراسر جهان به بیماری‌های مفصلی مبتلا هستند که از این تعداد 190میلیون نفر دچار استئوآرتریت و بیش از 5/16میلیون نفر نیز دچار آرتریت روماتوئید هستند.
محققان امیدوارند که بتوانند مشخص کنند که آیا می‌توان با استفاده از برنامه‌های توانبخشی، محدود کردن برخی فعالیت‌ها پس از بروز آسیب یا تغییردادن زمان انتظار پیش از برگشت دوباره به فعالیت، از آرتروز مفصل زانو جلوگیری کرد یا نه. دکتر فرهاد فرید، متخصص ارتوپدی دراین باره توضیح می‌دهد.
استئوآرتریت، همان بیماری‌ای که به آرتروز معروف است، در همه نقاط دنیا و به‌خصوص در کشورهای در حال توسعه، در حال گسترش است.
پروفسور فرهاد فرید، متخصص ارتوپدی درخصوص این بیماری به همشهری گفت: دو زانو نشستن و چهار زانو زدن عادت‌های غلط افراد جامعه ایرانی است. اینها عاداتی است که روی مفصل فشار وارد می‌کند و به‌طور طبیعی فرد در معرض ابتلا به آرتروز قرار می‌گیرد. متأسفانه تقریباً همه افراد به بیماری آرتروز مبتلا می‌شوند اما شدت و ضعف بیماری قابل کنترل است.
با اصلاح یکسری از عادات غلط زندگی( وزن، تغذیه، روش‌های نشستن، به کارگیری توالت‌های فرنگی و همچنین ورزش) می‌توان از رشد بیماری جلوگیری کرد.
وی افزود: نباید افراد به‌خصوص افراد مبتلا به آرتروز مدت‌های طولانی بایستند، همچنین افرادی که مبتلا هستند نباید کوهنوردی کنند. بالا رفتن از پله‌ها برای مبتلایان مضر است و بیماران مبتلا به آرتروز نباید سیگار بکشند.
توصیه اکثر پزشکان این است که افراد مبتلا به آرتروز علاوه بر انجام کارهای روزمره به نرمش‌های سبک نیز بپردازند، همچنین مصرف مکمل‌های غذایی مانند مواد‌غذایی سرشار از کلسیم و منیزیم فرسایش غضروف را به تاخیر می‌اندازد؛ شیر و لبنیات حاوی این مواد مغذی هستند.
مصرف مواد‌غذایی مختلف و متنوع، رعایت وزن در محدوده ایده‌آل، خودداری از مصرف مقادیر زیادی از چربی و شکر، مصرف مقادیر کافی از مواد‌غذایی حاوی فیبر و نشاسته، خودداری از مصرف زیاد سدیم و خودداری از مصرف الکل از اصول یک رژیم مناسب غذایی به شمار می‌آید.
افزایش شیوع آرتروزدر زنان
بیماری‌های روماتیسمی‌نه‌تنها در ایران بلکه در جهان بین خانم‌ها بیشتر شایع است. شاید این امر به‌علت مسائل ژنتیک و وجود هورمون‌های جنسی است اما از نظر علمی‌علت شیوع آن تاکنون مشخص نشده است.
یکی از عوامل شیوع بیماری آرتروز در بین بانوان ازدیاد وزن است و چاقی مشکل عمده‌ای محسوب می‌شود و تناسب اندام نقش مؤثری در جلوگیری از بیماری دارد، البته شاید علت دیگر این است که بانوان مفاصل خود را در انجام امور خانه‌داری بیشتر به کار می‌گیرند.
برخی از بانوان به‌خصوص آنهایی که روش صحیحی در انجام امور خانه ندارند و در عرض یک روز می‌خواهند تمام کارهای منزل را- از قبیل شست و شو و رفت و روب- انجام دهند، خواه ناخواه فشار زیادی به مفاصل‌شان وارد می‌شود.
اضافه وزن و ابتلای زودرس به آرتروز
هر کدام از مفاصل بدن برای تحمل نیروی مشخصی ساخته شده‌اند که اگر در اثر وزن زیاد بیش از اندازه به مفاصل نیرو وارد شود مفاصل دچار ساییدگی و در نتیجه تخریب می‌شوند.
از علل اصلی ابتلا به آرتروز، می‌توان 2 فاکتور بی‌تحرکی و وزن زیاد را عنوان کرد. اگر بیمار وزن خود را کم نکند، بعد از مدتی حرکت مفصل به قدری محدود می‌شود که دیگر نمی‌تواندخم و راست شود و اختلالاتی در راه رفتن فرد ایجاد می‌شود و ممکن است که نیاز به تعویض مفصل پیدا کند.
افراد مختلف از هر گروه سنی و از هر جنسی در معرض ابتلا به این بیماری هستند. ۳۵درصد تمام افراد ۳0 تا ۳5ساله در دنیا به آرتروز مبتلا هستند و هرچه سن بالاتر می‌رود، شیوع این بیماری نیز بیشتر می‌شود.
ورزش هم باعث ایجاد آرتروز می‌شود؟
به گفته دکتر فرید ورزش غیر اصولی هم به‌خصوص در ایران که پیش از شروع ورزش، اصولی مثل گرم‌کردن بدن رعایت نمی‌شود و حتی در مورد ورزشکاران حرفه‌ای هم مواردی مثل تغذیه خوب، مربی بدنسازی و زمین‌های مناسب بازی اهمیت چندانی ندارد، در ایجاد آرتروز تأثیرگذار است.
جالب است بدانید که همین ورزش، یکی از بهترین روش‌های جلوگیری از آرتروز است و امروزه در تمام کشورهای دنیا از بچه تا پیرمرد 90ساله همه نرمش و پیاده‌روی را در برنامه هر روزه زندگی‌شان دارند، چرا که غضروف سطح مفصلی بر خلاف سایر بافت‌های دیگر مثل پوست، عضله یا چربی، فاقد هرگونه سرخرگ، سیاهرگ و عصب است و تنها راه تغذیه این بافت، مایع سطح مفصلی است که حاوی تمام مواد‌غذایی و اکسیژن لازم برای زنده ماندن غضروف است و تنها راه جذب این مایع توسط غضروف هم حرکت مفصل است.
اگر ورزش در حد معمول و اصولی انجام شود، محافظت‌کننده مفصل است اما آسیب‌های ورزشی که در ورزشکاران حرفه‌ای دیده می‌شود، خود عامل ایجاد آرتروز است.
وی افزود: هیچ‌چیز در زندگی برای زنده نگه‌داشتن و سلامت مفاصل بهتر از حرکت و ورزش نیست و هرکسی که در روز حداقل یک ساعت خوب حرکت کند می‌تواند به طول عمر مفاصل خود بیفزاید.
کاربرد لیزر در جراحی زانو
لیزر درمان مؤثری است و از خواصی که دارد و هنوز هم کاملا کشف نشده، این است که بیمارانی که تحت این نوع جراحی قرار گرفته‌اند، بعد از عمل درد بسیار کمتری داشته‌اند. به اعتقاد دکتر اولو- نخستین کسی که در سال1985 لیزر را در جراحی آرتروسکوپی استفاده کرد- دلیل این است که فشار به اعصاب مفصلی توسط لیزر کمتر است.
