که افراد با انگیزه پایین، حفظ مقدماتی و افراد با انگیزه بالا، حفظ متوسط و افراد با علاقه‌مندی و هوش بالا، حفظ حرفه‌ای را انجام دهند.
«سید‌مهدی سیف» مدرس و کارشناس علوم قرآنی، در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) با پیشنهاد این مطلب که حفظ، باید به دو رشته حفظ عمومی و تخصصی (حفاظ حرفه‌ای) تبدیل شود، گفت: زمان پرسش از محفوظات قرآنی افراد، می‌توانیم برای عموم مردم حفظ مقدماتی تعریف کنیم، یعنی بعد از این‌که فردی مرتب آیات قرآن را حفظ کرد در حین پرسش به او می‌گوئیم قرآن را باز کرده و هر جمله را نگاه کند، سپس سر را بالا نگه دارد و از حفظ بخواند این روش حفظ مقدماتی است که برای همه جامعه به ویژه دانش‌آموزان این حفظ آسان است.
سیف، حفظ متوسط را این‌گونه تعریف کرد: حفظ متوسط، کمی جدی‌تر و کامل‌تر است که در آن حافظ آماده برای پاسخ به سؤالات است، مثلا نصف صفحه قرآن را مرور می‌کند و بعد آن را تحویل مربی می‌دهد، اما در حفظ کامل از هر کجای قرآن که از حافظ پرسیده شود، باید جواب‌گو باشد؛ اگر نگاه ما به حفظ قرآن نسبی باشد، حفظ مقدماتی برای عموم جامعه، حفظ متوسط برای قاریان و افراد قرآنی که با قرآن مؤانست بیشتری دارند و حفظ تخصصی برای حفاظ حرفه‌ای تعریف شود، در این شیوه حفظ برای عموم جامعه قابل دسترسی خواهد بود.
وی ادامه داد: اگر حفظی که در مدت یک سال انجام می‌شود، حفظ مقدماتی باشد، هیچ مشکلی را برای فرد ایجاد نمی‌کند، اگر روزی یک ساعت وقت بگذارد، یک‌ساله به حفظ مقدماتی خواهد رسید، اما اگر بخواهیم حفظ متوسط داشته باشیم، یک ساعت کم است و روزانه بیش از دو ساعت باید وقت گذاشت که دو ساله حفظ حاصل می‌شود و برای حفظ کامل باید شش تا هفت ساعت زمان صرف کرد تا حفظ کامل قرآن به دست آید، این‌گونه در کنار کار و تحصیلات هر نوع حفظ مقدماتی، متوسط و کامل را می‌توان برنامه‌ریزی کنیم.
عقیده‌ای به حفظ فشرده یک‌ساله ندارم
سیف درباره حفظ قرآن به مدت یکسال چنین گفت: این‌که حفظی فشرده و یک‌ساله صورت گیرد و بلافاصله فرد در مسابقات حضور یابد، معتقد نیستم، حفظ یک‌ساله را بیش از مقدار حفظ مقدماتی هم از نظر کیفیت حفظ و هم از نظر فشار به اعصاب حافظ، صلاح نمی‌دانم.
وی با تأکید بر این‌که در حفظ به دو عنصر علاقه‌مندی و استعداد نیازمندیم، افزود: باید به همان میزان علاقه‌مندی برای حفظ قرآن وقت صرف شود، برخی سخت و برخی بسیار راحت مطالب را به ذهن می‌‌سپارند، برای انگیزه‌های ضعیف و حافظه پایین، حفظ مقدماتی پیشنهاد می‌شود؛ «لاَ یُکَلِّفُ اللّهُ نَفْسًا إِلاَّ وُسْعَهَا» این یک قاعده قرآنی است و چند بار در قرآن به صورت‌های مختلف مطرح شده است «یُرِیدُ اللّهُ بِکُمُ الْیُسْرَ وَلاَ یُرِیدُ بِکُمُ الْعُسْرَ»؛ فراوان با افرادی روبهرو شدم که به دلیل استفاده از روش‌های نامناسب حفظ، ارائه شده در مؤسسات قرآنی، دچار مشکل شده‌اند.
سیف اظهار کرد: بسیاری از ادعا‌ها واقعی نیست، مثلا این‌که فردی ادعا می‌کند که توانایی دارد، 10 جزء را ظرف دو ساعت مرور کند، این ضایع کردن کلام الهی است و به طور حتم در این قرائت دارای غلط بسیار خواهد بود، یا این‌که ادعا می‌شود یک جزء را در 12 دقیقه مرور می‌کنند، این‌گونه برای هر صفحه 40 ثانیه زمان صرف می‌شود که امری غیرممکن است.
وی تأکید کرد: افراد باید انگیزه و استعدادشان را بسنجند و افراد باانگیزه پایین، حفظ مقدماتی، افراد باانگیزه بالا حفظ متوسط و افراد با علاقه‌مندی و هوش بالا ــ بدون اجبار پدر و مادر و اطرافیان ــ حفظ حرفه‌ای را انجام دهند و مؤسسات براساس ظرفیت و علاقه‌مندی نوع حفظ را برای فرد تعیین کنند.
حفظ صحیح، عاملی می‌شود که حافظ ملتزم به آموزه‌های قرآنی شود
این مدرس و کارشناس علوم قرآنی تصریح کرد: حفظ صحیح، عاملی می‌شود که حافظ ملتزم به آموزه‌های قرآنی شود و این فرد روانش سالم خواهد بود، اما حافظی که به اعصابش فشار می‌آورد، روانش را بیمار می‌سازد.
وی در پایان تأکید کرد: تاکنون برنامه حفظ را به صورت منطقی و متناسب سازماندهی نکرده‌ایم، اگر معقول اجرا شود، فشار به اعصاب نمی‌آید، اگر حفظ قرآن سازماندهی شود با افرادی متعادل روبهرو خواهیم بود، حافظی که اختلال اعصاب دارد به طور حتم جریان حفظش خوب اتفاق نیفتاده است، حفظ معقول، تمام اشکالات و ناراحتی‌های روحی را درمان می‌کند.
این کارشناس و حافظ قرآن عنوان کرد: چشم، گوش، دست و زبان و از همه مهمتر درک ما باید آیات را حفظ کند، این حفظ شیرین و ارزشمند است و حافظ در هر بار خواندن، ایمانش تقویت می‌شود.
مؤمن کسی است که وقتی آیات قرآن تلاوت می‌شود به ایمانش افزوده می‌شود
وی تصریح کرد: آن‌گاه حافظ قرآن، مصداق این آیه خواهد شد که «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ إِذَا ذُکِرَ اللّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِیمَانًا»، مؤمن کسی است که وقتی آیات قرآن تلاوت می‌شود به ایمانش افزوده می‌شود «وَعَلَى رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ» یعنی هروقت قرآن می‌خوانیم ایمانمان، رفتارمان اخلاقی‌تر و قرآنی‌تر می‌شود، این حفظ ثمره دارد و ما شیوه حفظی را نیازمندیم که بتوان آن را تعمیم به همه مردم داد.
یادآور می‌شود، در بخش نخست این گفت‌وگو، سیف با اشاره به این‌که هر آن‌چه آسیب و مانع در راه حفظ کلام‌الله مجید است، از تعریف و نگاه ما به این مقوله شروع می‌شود، گفت: موانع در مسیر حفظ قرآن با تعریف علمی و منطقی قابل رفع است.
