در این نشست، اساتید و کارشناسانی از گرایش‌های مختلف از جمله کارشناسانی از دانشکده صداوسیما حضور داشته و دیدگاه‌های خود را درباره علت رشد و توسعه این شبکه‌ها و رویکرد عجیب مردم به این شبکه‌ها بیان کردند. بخش عمده‌ای از انتقادات کارشناسان متوجه ضعف عملکرد صدا و سیما بود.
بعد از انتشار گزارش‌هایی درباره محتوای اظهار نظرهای کارشناسان در نشست مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت درباره شبکه‌های ماهواره‌ای، بالاترین مقام رسانه ملی در واکنشی آشکار، کارشناسان شرکت‌کننده در نشست مجمع را مرعوب دانست و گفت: این شبکه‌ها به هیچ وجه تهدیدی علیه رسانه ملی نیستند. بلافاصله یکی از همان کارشناسان در یادداشتی که روی وب‌سایت این مرکز منتشر شد این جمله تعریضی را تیتر زد که «پارازیت روی شبکه‌هایی که تهدید نیستند»!
صداوسیما می‌تواند خبر مربوط به افزایش مخاطبان ماهواره را هم تکذیب کرده و صورت مسئله را پاک کند، اما اگر به دور و بر خودتان نگاهی بیندازید متوجه خواهید شد که آمار در این باره بسیار خوش‌بینانه و شاید قدیمی به‌نظر برسد چرا که این روزها همه جا صحبت از فارسی‌وان و برنامه‌های آن است. این شبکه نه تنها باعث جذب مخاطبان رسانه ملی شده بلکه حتی مخاطبان شبکه‌های فارسی‌زبان ماهواره‌ای پرسابقه را نیز جذب کرده است، به‌طوری که بسیاری از این شبکه‌ها درصدد تغییرات بنیادی در برنامه‌های خود برآمده‌اند و شبکه‌هایی مثل GEMیا PMC یا TV PERSIA نیز موضوع فیلم و سریال را در دستور کار خود قرار داده‌اند.
ماجرا آن‌قدر جالب شده که خود رسانه ملی نیز برنامه‌هایی برای علت یابی رویکرد به این شبکه‌ها گذاشت. در یکی از این برنامه‌ها بنده به اتفاق بیژن نوباوه نماینده مجلس و یک کارگردان تلویزیونی در رادیو گفت‌وگو به‌صورت زنده شرکت کردم و دیدگاه‌های خود را در باره فارسی‌وان بیان کردم. نشست‌هایی مشابه از سوی نهادهای رسمی در گوشه و کنار کشور برگزار شده یا در حال تدارک است.
اما به راستی شبکه فارسی‌وان چه نوع شبکه‌ای است؟ از کجا تغذیه می‌شود؟ چه برنامه‌هایی را پخش می‌کند؟ به کجا وابسته است ؟ گردانندگان آن کیستند؟ مرکز پخش آن کجاست؟ چرا در کمتر از یک‌سال توانسته با شبکه‌های بزرگ ماهواره‌ای رقابت کند؟ دلیل رشد و گسترش این شبکه در ایران چیست؟ و در نهایت برای مقابله با آسیب‌ها و تهدیدهای ناشی از این شبکه چه تدابیری باید اتخاذ شود؟
شبکه فارسی‌وان که از مرداد 1388 کار خود را آغاز کرده است بخشی از گروه رسانه‌ای STAR محسوب می‌شود که از جمله گروه‌های وابسته به شرکت بین‌المللی نیوز کورپوریشن است. این شرکت یک کمپانی جهانی رسانه‌ای و تولید‌کننده فیلم، سریال، برنامه‌های سرگرم کننده و اداره‌کننده انتشارات متعدد و صاحب رسانه‌های بزرگی همچون شبکه‌های اسکای، فاکس و فاکس نیوز، دیلی تلگراف، سان، تایمز، نیویورک‌پست و شبکه اینترنتی مای‌اسپیس است.
تعداد رسانه‌های وابسته به این کمپانی 300مورد برآورد شده است؛ مدیر این شرکت، رابرت مرداک، سرمایه‌دار بزرگ صهیونیستی است که نفوذ قدرتمندی در لابی این گروه در سراسر دنیا دارد. گروه استار، شبکه فارسی‌وان را با همکاری گروه موبی راه‌اندازی کرده است. گروه موبی توسط برادران محسنی در افغانستان اداره می‌شود.
برنامه‌های این شبکه عمدتا شامل جدیدترین و پربیننده‌ترین فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی است. طبق اعلام وب‌سایت رسمی فارسی‌وان، این شبکه 28 سریال در حال پخش دارد. اغلب این سریال‌ها هر شب و به‌صورت دنباله دار پخش می‌شود. سریال‌های مذکور در گروه‌های درام، عشقی، کمدی، اکشن و کودکان قرار داشته و عمدتا با سانسور خفیف برای نسخه فارسی منتشر می‌شود.
این شبکه مجری ندارد و میان برنامه‌هایش موزیک و تبلیغات است، خبر نیز پخش نمی‌کند، دوبله فارسی سریال‌ها بسیار ضعیف است و ترجمه‌ها نیز گاه خنده دار و عجیب به‌نظر می‌رسد. سریال‌های روز دنیا مانند 24، فرار از زندان، لاست، ویکتوریا و فرند از جمله سریال‌هایی است که توانسته مخاطبان انبوهی را برای این شبکه در میان مخاطبان فارسی زبان جلب کند؛ مخاطبانی که تعداد آنها در حوزه تمدنی فارسی زبان یعنی ایران، افغانستان و تاجیکستان و برخی کشورهای منطقه بیش از 120میلیون نفر است.
محور اصلی فیلم‌ها و سریال‌های فارسی‌وان، تبلیغ سبک زندگی غربی است؛ چیزی که
باعث شده توجه مخاطبان دختر و پسر نوجوان و جوان به آن جلب شود. شاید بتوان همزمانی راه‌اندازی این شبکه‌ها با قطع بسیاری از برنامه‌های جذاب عوام‌پسند یا خیابان خلوت کن رسانه ملی را معنا دار دانست. البته بدیهی است موارد متعددی همچون مشروب‌خواری، ارتباط نامشروع و خیانت میان زوج‌ها به وفور در این سریال‌ها مشاهده می‌شود که در تضاد کامل با ارزش‌های ایرانی و اسلامی قراردارد اما فارسی‌وان به موذیانه‌ترین شکل و به‌نحوی که مخاطب را دفع نکند و کانال را تغییر ندهد این کار را انجام می‌دهد.
همه مردم صاحب قوه تحلیل رسانه‌ای نیستند و نباید انتظار داشت از پس سریال‌های سرگرم کننده، به اهداف جنگ نرم پی ببرند!در همین 3-2 سالی که تلویزیون سریال‌های جذابی مثل برنامه‌های مهران مدیری را پخش نمی‌کند انبوه مردم کوچه و بازار از رسانه ملی روی گردانده و به سمت شبکه‌های سرگرم‌کننده ماهواره‌ای رفته‌اند؛ شبکه‌هایی که برخی از آنها حتی فیلم‌های چند بار پخش شده سیما را باز انتشار می‌کنند!
علت دیگر جذابیت فارسی‌وان، دنباله دار بودن برنامه‌ها به‌صورت هر شب است. این برنامه‌ها مخاطب را رها نمی‌کنند. خاصیت دراماتیک، عشقی و کمدی این سریال‌ها باعث شده تا مخاطب عام به‌خصوص مخاطب غیرسیاسی که خسته از کار روزانه به‌دنبال رسانه‌ای غیرخبری و غیرسیاسی و غیرجدی به‌دنبال پر کردن اوقات استراحت خود است، روی این کانال‌ها متمرکز شود.
بدون تردید چه خوشمان بیاید یا بدمان بیاید باید اعتراف کنیم فارسی‌وان قاپ مخاطب عام ایرانی را ربوده است و در این رویکرد، صدا و سیما نقش مکمل داشته و زمینه‌ساز این استقبال بوده است. رسانه، کسی را اجبار به دیدن نمی‌کند.رسانه جایی رشد می‌کند که مخاطب داشته باشد و فارسی‌وان مخاطب سنجی کرده و تیر را به هدف نشانده است. اگر نپذیریم که از این ناحیه دچار آسیب و تهدید شده‌ایم برایش چاره‌اندیشی نخواهیم کرد.
راه مقابله حقیقی با فارسی‌وان پارازیت نیست که این بازی موش و گربه است و تا ابد دوام نخواهد داشت.
راه چاره در تغییر نگرش‌ها به برنامه‌سازی رسانه ملی است. باید درهای رسانه ملی به روی هنرمندان، برنامه‌سازان، کارگردانان و فیلمسازان از هر گرایش و سلیقه‌ای و البته در چارچوب سیاست‌های نظام باز شود. باید به تلویزیون‌های خصوصی تحت نظارت صدا و سیما اجازه تأسیس و برنامه‌سازی داده شود. باید شبکه‌های متعدد فیلم و سریال 24ساعته در ایران راه‌اندازی شود؛ آرشیو غنی صدا و سیما می‌تواند محتوای چندین سال این شبکه‌ها را تأمین کند. اگر اوقات فراغت و استراحت مردم را با کانال‌های وطنی پرنکنیم به سمت شبکه‌های خارجی روی خواهند آورد.
امروز فارسی‌وان، فردا فارسی‌تو، پس فردا دیگر کانال‌های عربی، انگلیسی، فرانسوی و آمریکایی. راستی خبر دارید بعد از ام‌بی‌سی‌پرشیا، بی‌بی‌سی، یورو نیوز و فرانس24 و سی‌ان‌ان، ترکیه و مصر هم می‌خواهند شبکه فارسی راه بیندازند؟ باز هم بگویید آنها تهدید نیستند. امیدواریم نباشند!
افزایش مخاطبان ماهواره
دو هفته بعد از نشست اهداف پیدا و پنهان شبکه‌های فارسی زبان ماهواره‌ای، خبری در رسانه‌های سایبری و از جمله سایت جهان‌نیوز منتشر شد که حکایت دیگری را نقل می‌کرد. خبر این بود: «نظرسنجی جدید صدا و سیما نشان می‌دهد که مخاطبان ماهواره در تهران طی یک سال گذشته افزایش معناداری پیدا کرده‌اند. 4/45درصد از مردم تهران بیننده ماهواره هستند که نسبت به سال گذشته 10درصد رشد پیدا کرده‌اند. از این مقدار 9/40درصد بیننده شبکه‌های فارسی‌زبان هستند و 14درصد فقط شبکه خارجی می‌بینند. میانگین زمان تماشای ماهواره 2ساعت و 5 دقیقه است.9/48درصد از بینندگان ماهواره فارسی‌وان می‌بینند. از وقتی شبکه فارسی‌وان آمده است، مخاطب بی‌بی‌سی 30درصد کاهش داشته است. 2/46درصد از کسانی که فارسی‌وان می‌بینند، جذابیت را عامل اصلی برای مراجعه به این شبکه دانسته‌اند. مطابق این نظرسنجی 48درصد مخاطبان ماهواره، متقاضی فیلم و سریال هستند. 13درصد دیدن شو، 6/6درصد ورزش، 5/6درصد هنر و 8/3درصد برنامه‌های علمی را دلیل تماشای ماهواره ذکر کرده‌اند. 6/50درصد از پرسش‌شوندگان گفته‌اند که ماهواره با فرهنگ ما سازگاری ندارد و 8/34درصد مخالفت کرده‌اند و گفته‌اند که ماهواره منطبق با فرهنگ ماست.»
