این اداره از 3قسمت مکانوگرافی، آمار و خدمات عمومی تشکیل و نخستین کامپیوتر (IBM360) در آن نصب و راه‌اندازی شد. در سال1354 این اداره کل به سازمان خدمات کامپیوتری شهرداری پایتخت تغییر نام یافت. در سال1355 تجهیزات کامپیوتری ارتقا یافته و مدل IBM370 جایگزین شد. در آن مقطع این اداره دارای یک معاونت مالی و اداری و 2مدیریت سیستم‌ها و داده آماری بود. بهره‌برداران عمده از خدمات این اداره، معاونت‌های مالی و اداری شهرداری تهران و مناطق و ادارات ذی‌ربط بودند. در سال1356 با مکانیزه کردن سیستم‌های راهنمایی و رانندگی که در آن مقطع زمانی وابسته به شهرداری تهران بود، حجم کار وسیعی ایجادشد.
سیستم‌های ایجاد‌شده شامل تخلفات، شکایات، جرائم، وصول، چاپ و نگهداری صدور گواهی‌ها، سیستم پوئن منفی، حقوق کارمندان و کارگران شهرداری، حقوق کارکنان شرکت واحد شهرداری، کسب و پیشه، عوارض نوسازی و طبقه‌بندی مشاغل کارگری بوده است. از سال1359 برنامه‌ریزی جهت ارائه خدمات شبکه‌ای در سازمان صورت گرفت و متعاقب آن خدمات سیستم‌های تخلفات و جرائم به‌صورت شبکه‌ای در شهرک آزمایش و برخی مناطق راهنمایی و رانندگی با استفاده از خطوط Leased به مراجعین ارائه می‌شد. ارائه خدمات Online به سرعت افزایش یافت و به‌تدریج سرویس‌های Online در مناطق شهرداری و مناطق پستی نیز به شهروندان ارائه شد. از ابتدای دهه70 نیز این سازمان به ارائه خدمات گسترده به شهروندان پرداخت که تاکنون نیز ادامه دارد.گفت‌و‌گوی ما با علی اصغر قائمی مدیرعامل این سازمان پیرامون «تهران؛ شهر هوشمند» در پی می‌آید.
- برنامه‌هایی که هم‌اکنون در سازمان دنبال می‌شود بر چه محورهایی استوار است و با چه نگاهی در حال فعالیت هستید؟
تهران بیست و یکمین شهر پر‌جمعیت جهان است، بنابراین شهرداری تهران به‌عنوان سازمانی بزرگ، دارای مخاطبان زیادی است چرا که مسئولیت آن زیاد است، در نتیجه این ضرورت وجود دارد که هم به لحاظ کمی و هم به لحاظ کیفی برنامه‌ای متناسب برای ارائه خدمات بیشتر به شهروندان داشته باشیم.
اساسا شهرداری نهادی اجتماعی است و به لحاظ کرامت انسانی باید به شهروندان توجه بیشتری داشته باشد. از سویی سازمان‌ها هر اندازه بزرگ‌تر باشند و مخاطبانشان نیز به بلوغ بیشتر شهروندی رسیده باشند، طبیعی است که حد بالاتری از استانداردهای خدمات‌رسانی مورد توجه قرار گیرد. به‌نظر می‌رسد که ابزار فناوری اطلاعات می‌تواند این مهم را به ثمر برساند.
تردیدی نیست که درک جامعه و فهم مدیران و مجریان هم به این رسیده است که فناوری اطلاعات بهترین ابزار بسط عدالت میان افراد جامعه بدون هیچ استثنایی میان آنهاست، به‌‌ویژه اینکه در این سده زندگی در فضای مجازی جزو لاینفک زندگی شهروندی است. استفاده فضای مجازی در زندگی امروزی شهری ضرورت انکار‌ناپذیری است.
همه دستگاه‌های اجرایی کشور نیز به این دیدگاه رسیده‌اند که در یک نقطه عدم‌تعادل وجود دارند؛ به این معنا که عرضه خدمات، کم و تقاضا برای خدمات، زیاد است. مسلما برای پر‌کردن این فاصله نباید نیروی انسانی بیشتری جذب کرد و سازمان‌ها را گسترش داد بلکه تجربه ما در کشور و جهان نشان می‌دهد که خوب استفاده کردن از فناوری‌های نوین می‌تواند خدمات بیشتری را ارائه کند. به این منظور یک نقشه راه در طرح جامع تهران پیش‌بینی و تدوین شد، مطالعات جامعی با همکاری دانشگاه تهران صورت گرفت و برای شهرداری محرز شد که چه‌کارهایی باید انجام شود.
- تهیه نقشه راه براساس چه محورهایی بود؟ چه سطوحی مورد نظر بود؟
آنچه تاکنون شکل گرفته و در آینده نیز شکل خواهد گرفت از 3مولفه برخوردار است. نخستین بخش، حوزه زیرساختی را مورد توجه قرار داده که مبانی حوزه آی‌تی است و تحت عنوان (Infra Office) تعریف شده‌است که شامل اطلاعات پایه سیستم است.
مولفه دوم شامل آمادگی سازمانی است که تحت عنوان خدمات درون سازمانی (Back Office) است که با تکیه بر پویایی سازمانی است و مواردی از جمله اصلاح معماری سازمانی(به‌منظور چابک‌سازی، خصوصی‌سازی، برون سپاری، مشارکت پذیری و...)، اتوماسیون جامع، سیستم‌های نظارتی- کنترلی، بازنگری طرح جامع شهر تهران، سایت جامع اطلاعات شهر، پرتال شهر و... را مورد نظر دارد.
مولفه سوم ماحصل 2 مؤلفه قبل است. این مولفه، خدمات در دسترس شهروندان را مورد توجه قرار می‌دهد و با عنوان (Front Office) تعریف می‌شود و مراد از آن مباحثی همچون اطلاع‌رسانی شهری خدمات فرهنگی، خدمات تجاری، خدمات جغرافیایی، خدمات گردشگری، خدمات اجتماعی شهر و خدمات مدیریتی شهر است.
شهرداری به‌طور مستقل زیرساخت‌های خیلی خوبی دارد و نیاز خودش را تأمین می‌کند؛ اما ما نمی‌توانیم مانند یک جزیره باشیم. بهترین شبکه ارتباطی بدون ارتباط با فضای بیرونی، کاری اساسی و مناسب نیست. اگر در یک کلام بخواهم بگویم این است که شهردار تهران به‌عنوان مسئول مجموعه مدیریت شهری یک ایده‌آل ترسیم کرده است. شهردار تهران اعلام کرده تهران در 5سال آینده باید جزو 10شهر برتر دنیا به لحاظ کاربرد فناوری اطلاعات باشد. سازمان ما نیز برای تحقق این ایده تلاش می‌کند.
- آیا می‌توان به این ایده‌آل- به تعبیر شما دست یافت؟
مسلما تعداد خدمات الکترونیک بسیار بیشتر از آن است که ما در حال حاضر می‌توانیم انجام دهیم. از طرفی نباید فراموش کرد که هیچ سازمان حاکمیتی بدون مشارکت بخش خصوصی نمی‌تواند به تنهایی این هدف را به نتیجه برساند. اگرچه تصور ما این است که باید آن‌قدر پیش برویم که در‌گیر الفبای الکترونیک نباشیم اما زیرساخت‌های فعلی کشور آنگونه که باید پویا نیست.
از سویی ما برای این هدف فعالیت‌های بسیاری را ساماندهی کرده‌ایم. از جمله آن می‌توان به الکترونیک کردن بلیت ناوگان حمل‌ونقل عمومی و مکانیزه کردن ورود به طرح ترافیک اشاره کرد.
در واقع سازمان ما برای انجام این خدمات خیلی به‌دنبال سود اقتصادی نیست و بیشتر هدف ما ارائه خدمات بیشتر به شهروندان است. مسلما حوزه ICT سلسله هزینه‌های مالکیتی دارد که باید حاکمیت، آن‌را بپذیرد.
- در دومین جشنواره وب‌گاه‌های دولتی، شهرداری تهران توانست برای دومین بار مقام اول را کسب کند. نظرتان در این مورد چیست؟ چه تلاش‌هایی برای دستیابی به این رتبه انجام گرفته‌است؟
مسلما برگزاری این جشنواره کار خوبی است. از شورای‌عالی اطلاع‌رسانی هم تشکر می‌کنیم چرا که دستگاه‌های دولتی را به سمتی می‌برد که با کیفیت بیشتر به ارائه خدمات بپردازند.
در جشنواره گذشته، شهرداری رتبه نخست را به دست آورد. علت اصلی آن هم تعدد خدمات و شفافیت در ارائه اطلاعات بود. معیارهای این دوره هم، همان بود. شهرداری در خدمات رتبه نخست را کسب کرد. باز هم در این دوره توجه به میزان اطلاعات و 2 عامل دیگر که ذکر شد موجب احراز رتبه اول شد. اما ما معتقدیم که قانع بودن خیلی خوب نیست. وقتی خودمان را با شهرهای بزرگ دنیا مقایسه می‌کنیم متوجه می‌شویم راه‌های نرفته زیادی داریم که پیش رویمان قرار دارد. از این‌رو همواره در تلاش هستیم تا ایده مدیریت ارشد شهری را به تحقق برسانیم.
