ارزیابی گزارش گمرک تایید می‌کند که تغییر چندانی در ترکیب کالاهای وارداتی و صادراتی ایران و شرکای تجاری ایران رخ نداده است و تنها حجم واردات و صادرات افزایش یافته است. براساس این گزارش همچنان بنزین و طلای خام برای مصارف غیرپولی بیشترین حجم واردات ایران را به‌خود اختصاص داده‌اند و چین، عراق، امارات، هند و افغانستان اصلی‌ترین خریداران کالای ایرانی و امارات، چین، آلمان، ترکیه و کره‌جنوبی عمده‌ترین صادرکننده کالا به کشور هستند.
رشد 24 درصدی ارزش صادرات
این گزارش می‌افزاید: در 5ماهه نخست سال‌جاری صادرات غیرنفتی با احتساب میعانات گازی به 11 میلیارد و 826 میلیون دلار رسید که نسبت به‌مدت مشابه سال قبل23.86 درصد افزایش نشان می‌دهد و وزن این میزان صادرات غیرنفتی 26 میلیون و 501هزار تن بود که به لحاظ وزن نیز 22.45 درصد رشد داشت. همچنین در این مدت صادرات غیرنفتی کشورمان بدون احتساب میعانات گازی به 10میلیارد و 123 میلیون دلار رسید که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته34.35 درصد رشد نشان می‌دهد. وزن صادرات غیرنفتی بدون احتساب میعانات گازی به 23میلیون و 891هزار تن رسید که در مقایسه با سال قبل 35.28 درصد رشد داشته است.
افزایش 22درصدی ارزش واردات
براساس گزارش گمرک ایران، واردات کشورمان در 5ماهه نخست سال‌جاری در مجموع به 24میلیارد و 240میلیون دلار رسید که نسبت به‌مدت مشابه سال گذشته 22.21 درصد افزایش یافته است. وزن این میزان کالای وارداتی در 5ماهه نخست سال‌جاری 19میلیون و 627 هزار تن بود که از این نظر در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 1.77 درصد کاهش داشت.
ترکیب کالایی واردات و صادرات تغییر نکرد
این گزارش می‌افزاید: در 5ماهه نخست سال‌جاری سهم پروپان مایع شده به‌عنوان عمده‌ترین کالای صادراتی کشور از کل صادرات غیرنفتی5.69 درصد از کل صادرات غیرنفتی را دربرمی‌گیرد. گازهای نفتی و هیدروکربورهای گازی شکل مایع شده، پلی اتیلن گرید فیلم، متانول و بوتان که همگی جزء میعانات گازی و فراورده‌های نفتی محسوب می‌شود، رتبه‌های دوم تا پنجم صادرات را به‌خود اختصاص داده‌اند.در 5ماهه نخست سال‌جاری بنزین عمده‌ترین کالای وارداتی کشورمان بود و با اختصاص 9.24 درصد از کل ارزش واردات و15.48 درصد از وزن، جایگاه نخست را به‌خود اختصاص داد و طلای خام برای مصارف غیرپولی با 4.92 درصد سهم ارزشی در جایگاه دوم قرار گرفت.
شرکای خارجی ایران در 5ماه 89
به گزارش گمرک، در 5ماهه نخست سال‌جاری چین17.91 درصد از کل کالاهای صادراتی کشور را خرید و پس از آن عراق، امارات، هند و افغانستان شرکای دوم تا پنجم ایران از حیث خرید کالای ایرانی هستند. همچنین امارات به تنهایی31.99 درصد از کل ارزش واردات کشور را به‌خود اختصاص داد. چین با 8.4 درصد آلمان 7.9 درصد ترکیه و کره‌جنوبی نیز به‌ترتیب 6.54 درصد و6.24 درصد شرکای دوم تا پنجم تجاری ایران از حیث واردات هستند.
سهم 30 درصدی امارات از واردات، نگران‌کننده است
تأمل در جزئیات واردات و صادرات ایران نشان می‌دهد که چین رتبه نخست را به‌خود اختصاص می‌دهد چه اینکه کشور امارات به‌عنوان پیشتار صادرات کالا به ایران بیشتر به صادرات مجدد کالا از دیگر کشور و به‌طور مشخص چین دل بسته است که همین مسئله ضعف مناطق تجاری ایران از جمله ناهمواری‌های گمرکی، کم اثر بودن مناطق آزاد تجاری و آماده نبودن زیرساخت‌های سخت افزاری و نرم افزاری کشور را در تجارت با دیگر کشورها آشکار می‌سازد.
این مسئله باعث شده است تا به‌رغم موقعیت ژئوپلیتیکی و ژئواکونومی ایران در منطقه، کشور کوچکی مثل امارات و به‌طور مشخص امیرنشین دوبی سود بالایی از تجارت با ایران ببرد. به راستی چرا کشور امارات از چنین مزیت‌های بالقوه و بالفعلی برخوردار است که حدود یک سوم انحصار واردات ایران را در دست خود دارد و آیا تداوم این روند جایگاه ایران را در افق 1404سند چشم‌انداز مخدوش نمی‌سازد؟
