اما به‌نظر می‌رسد که حکایت حضور گردشگران خارجی در ایران، روی دیگری هم دارد. از یک سو مسئولان سازمان عریض و طویل گردشگری کشور از آمار مثبتی خبر می‌دهند که موجب حیرت همه کارشناسان و دست‌اندرکاران این صنعت در حال احتضار شده و از سوی دیگر رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور به آژانس‌های خدمات گردشگری حاضر در نمایشگاه‌های خارجی توصیه می‌کند که روش‌های «قاپیدن» مسافر خارجی را فرا بگیرند! بقایی اینگونه استدلال کرده که ما در برابر طرفمان که یک شخص خارجی است، ضعیف عمل می‌کنیم درحالی که کشورهای دیگر کاملا زیرکانه مشتری را جذب می‌کنند.
درحالی‌که مجلسی‌ها، رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری را برای عملکرد نامناسب سازمان متبوعش احضار کرده‌اند، با این حال بقایی عملکرد خود را با استناد به آمارهای جهانی خوب می‌داند. وی در اظهارات خود، آمارهای اخیر سازمان جهانی جهانگردی را دستاویز قرارداده و تنها به تشریح آمار مثبت گزارش WTO بسنده کرده و می‌گوید: ایران در حالی با رشد اقتصاد گردشگری مواجه می‌شود که سایر کشورهای خاورمیانه در این بخش با رکود مواجهند!
البته رئیس سازمان میراث فرهنگی در حالی سخن از رکورددار شدن و رشد 3درصدی گردشگری ایران تا پایان سال 2010 می‌گوید که پیش‌بینی کارشناسان، حاکی از تراز منفی گردشگری و فاصله معنادار آن با سند چشم‌انداز 1404 مبنی بر ورود 20میلیون گردشگر تا پایان سال 1404 است.
یک رکود طولانی
در ترجمه گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری که به بررسی اثرات اقتصادی توریسم، تحلیل اقتصاد گردشگری کشورها و روند اقتصادی و گردشگری 181کشور جهان از جمله ایران تا سال 2019 پرداخته‌شده، اینطور آمده است که بر خلاف نظر مسئولان سازمان میراث فرهنگی، وضعیت نامطلوبی برای آینده گردشگری ایران پیش‌بینی می‌شود. با توجه به آمارهای اخیر سازمان جهانی جهانگردی -که در بازه زمانی 10ساله اعلام شده- اگر چه ایران در سال 2010 رشد 9/3درصدی را در صنعت گردشگری خواهد داشت اما این میزان در سال 2020 به 8/3 درصد خواهد رسید که البته نشان‌دهنده کاهش یک دهم درصدی این صنعت است! در مقایسه سالانه گزارش شورای جهانی سفر، رشد اقتصاد گردشگری تا سال 2010 در خاورمیانه منفی یک دهم درصد پیش‌بینی شده؛ رقمی که در جهان 5دهم‌درصد و در ایران 9/3 درصد است.
در این‌باره یک کارشناس برنامه‌ریزی فرهنگی و گردشگری در گفت‌وگو با مهر اینگونه نظر می‌دهد که سازمان میراث فرهنگی آمار مربوط به تعداد گردشگران ورودی به کشور را بیش از 2میلیون نفر در سال 88 اعلام کرده، اما طبق سند چشم‌انداز 20ساله گردشگری ایران باید 20میلیون گردشگر خارجی تا سال 1404هجری شمسی و 2025میلادی داشته باشد.
اردشیر اروجی ادامه می‌دهد: باید طبق سند چشم‌انداز سهم ایران از درآمد گردشگری جهانی از 7صدم درصد در سال 83 به 2درصد در سال 1404 برسد به‌گونه‌ای که ایران در سال 1404 سالانه نزدیک به 25میلیارد دلار از محل گردشگر ورودی درآمد کسب کند.
تناقض در آمارها
در این بین، یک عضو جامعه تورگردانان تشکیل کمیته بحران برای تغییر وضعیت گردشگری را ضروری می‌خواند. مدیرکل دفتر توسعه گردشگری از اعداد و ارقامی خبر می‌دهد که نشان‌دهنده رشد گردشگر خارجی در 5 ماهه گذشته است.
به گفته محمدرضا پوینده، آمار گردشگران خارجی ورودی به کشور در این مدت معین نسبت به‌مدت مشابه سال 88 از رشد 3/38درصدی برخوردار بوده است. وی در گفت‌وگویی با میراث آریا با بیان این خبر می‌افزاید: تعداد گردشگران خارجی ورودی به کشور در 5ماهه نخست سال‌جاری به یک‌میلیون و 285هزار و 814نفر رسیده، درحالی که در مدت مشابه سال قبل، این رقم تنها 929هزار و 751 نفر بوده‌است. اما رئیس جامعه هتلداران استان اصفهان نیز در واکنش به آمارهای ارائه شده سازمان میراث فرهنگی به همشهری می‌گوید: آماری که این سازمان از تورهای ورودی و خروجی می‌دهد با آمار بخش خصوصی تناسب ندارد.
علی اصغر رضایت ادامه می‌دهد: قطعا ایران منهای اصفهان و شیراز، تناسبی با گردشگری ندارد. اگر تور ورودی به ایران داریم پس حتما باید بازدید از شهر اصفهان هم در برنامه سفر آنها باشد حال آنکه درواقعیت هتلداران اصفهانی، توریستی را در هتل‌های خود نمی‌بینند! یک راهنمای تورهای ورودی نیز در رابطه با میزان گردشگران خارجی در 6ماه گذشته به همشهری می‌گوید: کاهش گردشگران خارجی به وضوح نمایان است.
اگر سری به سایت‌های معروف فرهنگی و تاریخی - مثل تخت جمشید - بزنید یا به فهرست رزرو هتل‌ها نگاهی بیندازید، به این حرف اطمینان پیدا می‌کنید. متأسفانه به دلایل مختلف از پارسال تا‌کنون با روند نزولی گردشگر در کشور مواجه شده‌ایم. آذر صداقتی درباره صحت آمارهای ارائه شده اینگونه نظر می‌دهد که شاید این آمار صحیح باشد اما قطعا به‌دلیل برگزاری چندین کنفرانس بین‌المللی و نمایشگاه در کشور، تعداد این مسافران ورودی در آن لحاظ شده است.
لغو تورهای ورودی، نشانه کاهش گردشگر
در این میان نظر رئیس هیأت مدیره انجمن صنفی دفاتر خدماتی و مسافرت هوایی نیز حاکی از کاهش تعدادگردشگران خارجی است. محمدحسن کرمانی اگرچه تأکید می‌کند که درباره آمار ارائه شده توسط بقایی اظهارنظری ندارد اما معتقد است که آنچه در حوزه ملموس گردشگری اتفاق افتاده با ادعای رئیس سازمان میراث فرهنگی درباره آمار گردشگران خارجی منطبق نیست. وی در گفت‌وگو با رسانه‌ها با تأکید بر نبود گردشگر خارجی در کشور می‌گوید: این روزها تمامی آژانس‌دارانی که در زمینه واردکردن توریست فعالیت می‌کنند با مشکل مواجه شده و تورهای آنها در کشورهای خارجی لغو شده است.
کرمانی با اشاره به آمار اشغال هتل‌ها در ماه‌های اخیر می‌افزاید: اگر آمار مسافران خارجی هتل‌ها را بررسی کنیم متوجه می‌شویم که از گردشگر خارجی خبری نیست. وی ادامه می‌دهد: شاید بهتر باشد مسئولان سازمان میراث فرهنگی به جای ارائه آمار نادرست درباره تعداد گردشگران خارجی و دلخوش کردن به ادعاهایی از این دست، به برنامه‌ریزی و چاره اندیشی برای بهبود روند ورود گردشگر خارجی به کشور بپردازند، چراکه فاجعه در عرصه گردشگری خارجی در کشور بر فرض هم که اتفاق نیفتاده باشد، زمانی رقم خواهد خورد که آمارهای نادرست جای مدیریت و برنامه‌ریزی مناسب را بیش از این بگیرند.
مرکز آمار باید دخالت کند
با همه این صحبت‌ها، نظر یک کارشناس گردشگری هم خالی از لطف نیست. اخلاقی پور درباره تناقض در ارائه آمارهای رسمی و غیررسمی اینگونه بیان می‌کند که باید مرکز آمار ایران به‌عنوان متولی اصلی آمار و ارقام در کشور در این قضیه دخالت کند و آمارهای دقیق دریافتی از مبادی ورودی همچون مرزها، فرودگاه‌های بین‌المللی، راه آهن و... را استخراج کرده و ملاک قراردهد. وی در گفت‌وگو با همشهری یادآور می‌شود: باید با حذف موازی‌کاری به زیرساخت‌های گردشگری سریعا رسیدگی شود تا بیش از این شاهد کاهش گردشگر خارجی و کاهش درآمدهای ناشی از آن نباشیم.
یک عضو جامعه تورگردانان ایران نیز در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به آمارهای مطرح شده اظهار می‌دارد: این آمارها باید با هدف‌گیری نسبت به یکسری عوامل و پایه‌های دخیل در خدمات‌دهی به مسافران مانند هتل‌ها و آژانس‌ها تهیه شوند. اگر منبع آمارگیری گردشگران، وزارت امور خارجه باشد-که میهمانان دولتی و تجار را هم در آمار محاسبه می‌کنند- آمار گردشگران کشوری مانند فرانسه در سال دوبرابر رقم کنونی خواهد بود. البته وقتی آمارهایی با عنوان «نفرسفر» و «نفرماشین» داده می‌شود، قطعا چنین آمارهایی هم برای ورود گردشگران خارجی ارائه می‌شود! این تورگردان می‌گوید: به‌نظر می‌رسد، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برای اینکه از دادن آمار عقب نماند، این آمارها را می‌دهد. البته کم و زیاد بودن تعداد گردشگرانی را که اعلام شده‌اند، تأیید و تکذیب نمی‌کنم، اما سازمان می‌تواند آمار صحیح را از هتل‌ها و آژانس‌ها بگیرد.
