سازمان ملل متحد در گزارش‌های خود به آسیب‌های وارد شده به اکوسیستم به‌دلیل توسعه نامتوازن در گردشگری می‌پردازد. ایجاد ساختمان‌ها و سازه‌های جدید در منابع طبیعی که به آسیب رساندن به مراتع، جنگل‌ها و حتی بیابان‌ها منجر می‌شود، به همراه افزایش آلودگی آب و خاک به‌دلیل رها کردن پسماندها از سوی گردشگران در طبیعت که به شیوع بیماری و همچنین تغییر رژیم غذایی حیات وحش می‌انجامد در این گزارش‌ها مورد اشاره قرار گرفته است.
ورود گردشگر با خودرو و وسایل نقلیه به طبیعت به‌ویژه بیابان‌ها، به هم‌ریختگی فرهنگی در آداب و رسوم مردم محلی و تغییر در پوشش بومی و گاه آیین‌های موجود در جامعه میزبان از دیگر مواردی است که سازمان ملل بر آنها به‌عنوان هجوم تخریب‌کننده گردشگران و طبیعت‌گردها تأکید کرده است.
کارشناسان محیط زیست می‌گویند: بزرگ‌ترین ضربه‌ای که از ناحیه اکوتوریسم، طبیعت را تهدید می‌کند در موضوع آلودگی آب رودخانه‌ها و جنگل‌هاست.
دکتر یوسفی، یکی از این کارشناسان است که با اشاره به اقدامات انجام شده در برخی مناطق جنگلی کشور به بهانه توسعه گردشگری و اکوتوریسم ادامه می‌دهد: در جنگل‌های ارسباران در شمال کشور و در اطراف کلیبر هتلی ساخته شده که نه با عناصر جنگل سازگار است و نه اصول طبیعت منظر در آنها رعایت شده است.
طبیعت‌گردی بدون معیار
یوسفی معتقد است: متأسفانه معیار توسعه اکوتوریسم در ایران وجود ندارد و متولی واحدی نیز برای این موضوع در نظر گرفته نشده تا بتوان تخریب‌های زیست‌محیطی اکوتوریسم را با آنها مطرح کرد. یکی می‌گوید متولی اکوتوریسم در کشور سازمان میراث فرهنگی است و عده‌ای دیگر براین نکته تأکید می‌کنند که سازمان جنگل‌ها باید متولی اکوتوریسم در کشور باشد تا قادر به حفظ طبیعت از هجوم تخریب‌کننده گردشگر باشد.
این کارشناس محیط‌زیست ادامه می‌دهد: میراث فرهنگی به‌دلیل نداشتن کارشناس محیط‌زیست نمی‌تواند در موضوع کنترل تخریب‌های زیست‌محیطی از ناحیه اکوتوریسم فعالیت کند و این موضوع در جنگل‌های ارسباران به‌طور کامل مشهود است.
آنچه بیش از همه در موضوع اکوتوریسم و سفرهای تفریحی هشدار کارشناسان محیط‌زیست و دوستداران طبیعت پاک را در پی دارد، پسماندهای به‌جای مانده از طبیعت‌گردها و گردشگران تفریحی در جنگل‌ها و مکان‌های سبز است. کمبود مخازن بازیافت زباله و حتی بی‌توجهی گردشگران به وجود این مخازن در مناطق جنگلی کشور یکی از موارد تهدید‌کننده طبیعت در اکوتوریسم و طبیعت‌گردی است.
یوسفی می‌گوید: سیستم دفع زباله در هیچ‌یک از مناطق جنگلی کشور به شکل مطلوب وجود ندارد و گردشگران با رهاسازی پلاستیک و نایلون‌های خود، مانند آنچه در جنگل ابر و ارسباران در حجم انبوه از تجمع زباله و بوی تعفن مشاهده می‌شود به محیط‌زیست لطمه می‌زنند.
پارک «یلو استون» آمریکا یکی از نقاطی است که دکتر یوسفی مدتی برای انجام مطالعات زیست‌محیطی در آن فعالیت کرده است. به گفته وی در میلیون‌ها هکتار جنگل این پارک چیزی به نام زباله وجود ندارد و از آنجا که گردشگران زباله‌هایشان را با خود حمل می‌کنند تعدی به محیط‌زیست در آن به چشم نمی‌خورد. او تأکید می‌کند که متأسفانه اکوتوریسم در ایران تا حدودی رها شده مانده است تا جایی که در کوه سبلان که دومین کوه بزرگ و زیبای کشور پس از دماوند است، تله‌کابین احداث می‌شود و با شکافتن کوه اقدام به ایجاد تأسیسات می‌کنند.
این کارشناس محیط‌زیست از دخالت ندادن متخصصان اکولوژی در مکان‌یابی طرح‌های مرتبط با اکوتوریسم در ایران انتقاد می‌کند و می‌گوید: کشورهای صاحب اکوتوریسم و صنعت طبیعت‌گردی با انجام مطالعات جامع درخصوص ظرفیت اکوتوریسم مناطق طبیعی و حفاظت شده خود این موضوع را مشخص می‌کنند که گردشگران تا کدام بخش می‌توانند وارد طبیعت شوند.
سفر بدون دستکاری طبیعت
حفظ پدیده زیبایی چشم‌اندازها و مناظر طبیعی از موضوعات مهم در حفظ طبیعت در گردشگری است. توجه به این موضوع نشان می‌دهد که جاده‌کشی در نقاط کوهستانی به منظور تسهیل در عبور و مرور گردشگر یا ایجاد تأسیسات حمل‌ونقل تفریحی برای تله‌کابین با نگاه یکجانبه به توسعه اکوتوریسم و وجود گردشگر آموزش ندیده تنها موجب آسیب رساندن به محیط‌زیست و طبیعت می‌شود.
آنچه در موضوع توسعه اکوتوریسم ضروری است دستکاری نکردن طبیعت است. بدین معنا که در توسعه این بخش از گردشگری حق ایجاد تغییر در بستر رودخانه‌ها وجود ندارد و ایجاد تغییر در طبیعت امری غیرقانونی است.
دکتر یوسفی با اشاره به برخی تخریب‌های صورت گرفته از ناحیه گردشگران و فعالان توسعه گردشگری با محور اکوتوریسم در جنگل‌های شمال کشور می‌گوید: به‌دلیل نبود مدیریت در بخش اکوتوریسم هیچ ضابطه و معیاری برای گردشگری در جنگل‌های شمال کشور وجود ندارد و در مکان‌یابی سایت‌های گردشگری نیز ظرفیت‌های اکوتوریسم به شکل دقیق در نظر گرفته نشده است.
موارد مطرح شده از سوی کارشناسان محیط‌زیست و اکوتوریسم در حالی صورت می‌گیرد که ایالات متحده در بزرگ‌ترین پارک جنگلی جهان اقدام به جمع‌آوری سازه‌های سیمانی می‌کند و حتی تابلوهای راهنمای فلزی در این پارک جنگلی را با تابلوهای چوبی تعویض می‌کند.
اکوتوریسم تخریب‌کننده
آرش نورآقایی، راهنمای طبیعت‌گردی از تأثیر منفی گردشگران تفریحی آموزش ندیده در سفر به طبیعت انتقاد می‌کند.
نورآقایی می‌گوید: نخستین تأثیر منفی اکوتوریسم تخریب‌کننده بر طبیعت، آلودگی آب و خاک به‌دلیل رها کردن زباله در طبیعت است.
به گفته وی، گردشگر ایرانی عادت کرده است با خودرو وارد جنگل و مرتع شود که این اقدام موجب از بین رفتن خاک و پوشش گیاهی می‌شود. ورود با خودرو به داخل مراتع و مناطق دارای پوشش گیاهی درحالی به گفته نورآقایی در میان گردشگران ایرانی تبدیل به عادت شده است که این اقدام در کشورهای دارای صنعت اکوتوریسم و طبیعت‌گردی توسعه‌یافته صدها دلار جریمه نقدی به همراه دارد.
مسیرهای گردشگری، مکان‌های مجاز برای برپایی کمپ و حتی کمپینگ‌های ساخته شده برای گردشگران در نقشه‌های چاپ شده به منظور گردشگری تفریحی و یا طبیعت گردی حرفه‌ای در کشورهای دارای این شکل از سفر به راحتی در اختیار گردشگران قرار داده می‌شود تا آنها را از آسیب رساندن به طبیعت حین سفر منع کنند.
نورآقایی می‌گوید: متأسفانه در ایران چنین موضوعی وجود ندارد. پوشش‌های گیاهی مسیرها زیرلاستیک خودروهای گردشگران تفریحی له می‌شود و در برخی موارد با ایجاد آتش در جنگل بهترین گونه‌های گیاهی مورد تهدید قرار می‌گیرند.
راهنمای تورهای طبیعت‌گردی می‌گوید: متأسفانه آماری از میزان تخریب محیط‌زیست توسط گردشگران تفریحی در ایران وجود ندارد چون اصولا متولی‌ای برای این موضوع وجود نداشته تا به گردشگران علاقه‌مند به اکوتوریسم هشدار بدهد که چگونه در طبیعت سفر کنند تا محیط‌زیست تهدید نشود.
پسماندهای آزار دهنده
دکتر کهرم، کارشناس محیط زیست می‌گوید: گردشگری مخرب و میزان تخریبی که انسان در سفرهای تفریحی خود به طبیعت می‌زند با توجه به قرار داشتن در آستانه فصل گردشگری به اشکال گوناگون مشاهده می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: گردشگران تفریحی به دامنه کوه‌ها سرازیر می‌شوند. گیاهان را لگدکوب می‌کنند و آتش برپا می‌کنند که گاه منجر به آتش‌سوزی‌های گسترده در جنگل‌ها می‌شود. گردشگران ابزارهایی همچون نایلون‌ها و نخ‌های نایلونی را با خود به طبیعت می‌برند که رهاسازی آنها در طبیعت می‌تواند به راحتی پای یک پرنده را قطع کند. کیسه‌های نایلونی داخل دریاچه‌ها ماهی‌ها را به دام می‌اندازند و موجب مرگ لاک‌پشت‌ها می‌شوند.
به گفته دکتر کهرم، مطالعات پراکنده نشان می‌دهد که گردشگران تفریحی گاه تا 2کیلوگرم زباله در طبیعت رها می‌کنند. حتی مشاهده می‌شود که گاه خودروهایشان را به داخل جنگل‌ها یا مراتع می‌برند و همانجا روغن ماشین خود را عوض می‌کنند. این کارشناس محیط زیست می‌گوید: اقدامات اینچنینی از سوی گردشگران تفریحی موجب نفوذ آلودگی‌ها به سفره‌های آب زیرزمینی و مسموم‌شدن آب‌ها شده و بدین ترتیب چاه‌های آب نیز آلوده می‌شوند.
کهرم با تأکید براینکه برخی سهل‌انگاری‌های گردشگران تفریحی در طبیعت نیز موجب ایجاد آلودگی در حیات‌وحش می‌شود از گردشگران نوروزی که به دامان طبیعت می‌روند و همچنین علاقه‌مندان سفر در طبیعت می‌خواهد که ملزومات حضور در طبیعت را مراعات کنند.
کهرم می‌گوید: این درخواست یک شکاربان قدیمی است. گیاهان و جانوران نیز همانند ما سال را نو می‌کنند. باور کنید که با آلوده کردن محیط و ایجاد زحمت برای گونه‌های جانوری و گیاهی هر سال که می‌گذرد از نغمه پرندگان کاسته می‌شود.
او در پایان شهرهای شمالی کشور از ساحل و جنگل تا کوه و دریا را در ردیف نخست هجوم گردشگری مخرب معرفی می‌کند و پس از آن از اصفهان، کرمان، یزد، شیراز و شهرهای قرار گرفته در دامان طبیعت همچون ایلام به‌عنوان شهرهایی که در معرض خطر گردشگری تخریب‌کننده قرار می‌گیرند نام می‌برد. کهرم می‌گوید: بیشتر ما ایرانی‌ها رفتار سنجیده‌ای با طبیعت نداریم و وقتی پس از تعطیلات نوروزی چشم‌هایم را باز می‌کنم می‌بینم که طبیعت زیبای ایران زیر لایه‌ای از زباله‌ها پنهان می‌شود که مایه سرشکستگی است.
