شاهبلوط در گیلان و بلوطهای یاسوج، ایلام، شیراز و مشکین شهر بهصورت یکدست درحال خشک شدن است؛ اسفبارتر آنکه رویشگاههای زاگرسی کشور در حال تبدیل شدن به بیابان و رویشگاههای هیرکانی در حال تبدیل شدن به جنگلهای زاگرسی است و این موارد نشان از رویش چرخشی در اکوسیستمهای کشور دارد.
دکتر هادی کیادلیری در گفتوگو با همشهری افزود: مدیریت اشتباه در حوزه منابع طبیعی، آسیب پذیری جنگلها را در برابر تغییر اقلیم واسترسهای زیستمحیطی به شکل نگران کنندهای افزایش داده است. به گفته وی، وقتی بدون رعایت ضوابط علمی و فنی در جنگلهای شمال دخالت میشود، درختان ضعیف میشوند و درنتیجه ترکیب این زیستبومها به هم میخورد و درنهایت زمینه اثرگذاری شرایط سخت زیستمحیطی و مرگ گونههای گیاهی فراهم میشود.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر، در برخی عرصههای جنگلی شمال، میزان بهرهبرداری 6 برابر رویش است، تصریح کرد: این برداشت بیرویه، جنگلها را به سمت تنک شدن سوق میدهد و از نظر اکولوژیکی این مناطق را آسیب پذیرتر میکند؛ روندی که در نهایت زمینه طغیان آفات و بروز بیماریهای مختلف را فراهم میسازد؛ کما اینکه در حال حاضر هم شاهد بیماریهای متعدد درسطح گستردهای از عرصههای جنگلی هستیم.
این روند علاوه بر اثرات نامطلوب اقتصادی، سبب شده گونههای گیاهی دراین رویشگاه با خطر جدی انقراض مواجه شوند؛ این درحالی است که اهمیت این جنگلهای باستانی به اندازهای است که از آنها بهعنوان ذخایر و میراث جهانی نام برده میشود.
کیادلیری که دکترای حفاظت از جنگل دارد، گفت: درحالیکه کمتر از 7 درصد مساحت کشور به رویشگاههای جنگلی اختصاص دارد، بیتوجهی به مسائل اکولوژیکی و نگاه غالب اقتصادی به منابع طبیعی، رویشگاههای جنگلی بهویژه جنگلهای شمال را به وضعیت نامطلوب امروز مبتلا کرده است.
حال آنکه کشور ما کشوری خشک و نیمه خشک است و خطر بیابانزایی بخش عمده آن را تهدید میکند براین اساس نباید بازده اقتصادی از جنگلها بهعنوان یک اولویت درنظر گرفته شود. کیادلیری با اشاره به اینکه 80 درصد مشکلات جنگلهای شمال ناشی از فعالیت کشاورزی در این مناطق است، گفت: 20 درصد مشکلات منابع طبیعی ناشی از اشتباهات مدیریتی در حوزه جنگل و جنگل داری است اما 80 درصد مشکلات، فراسازمانی است.
برای نمونه، اراضی کشاورزی دائما در حال پیشروی به سمت جنگلهاست بهطوری که در حال حاضر بخش عمده اراضی حاشیه جنگلهای غرب کشور را شخم زدهاند. وقتی این اراضی به کشاورزی اختصاص مییابد درختانی که به مرحله پیری رسیدهاند بهدلیل عوامل استرسزا نابود میشوند و از آنجایی که در این اراضی حتی یک نهال هم وجود ندارد درختهای نابود شده عملا جایگزینی ندارند در نتیجه هر روز از سطح عرصههای جنگلی کاسته میشود. در شمال کشور هم جنگلهای هیرکانی با معضلات فراوانی مواجهند اما فعالیتهای کشاورزی بیشترین تخریب را در این عرصهها رقم زده است.