ضرورت اضافه شدن 17 هزار و 800 تخت بیمارستانی جدید برای توسعه فضاهای درمانی و نیز بهره‌برداری از 48 بیمارستان تا پایان سال جاری جزو مواردی بود که از سوی متولیان توسعه و تجهیز فضاهای درمانی در وزارتخانه‌های بهداشت و مسکن اعلام شد.بی‌شک با تحقق این وعده‌ها تا حدی کاستی‌های موجود، رفع و دسترسی مردم به خدمات پزشکی هموارتر از گذشته خواهد شد، اما به جز توسعه کمی فضاهای بیمارستانی، عوامل دیگری چون دسترسی به تجهیزات و کادر مجرب پزشکی نیز در ارائه خدمات درمانی به بیماران نقش مؤثری ایفا می‌کند که باید مورد توجه قرار گیرد. همچنین برخی از دست‌اندرکاران بخش بهداشت و درمان معتقدند آنچه باعث می‌شود تا کمبود تخت بیمارستانی در برخی نقاط کشور به چشم بیاید به توزیع نامتناسب باز می‌گردد و نه کمبود واقعی.
محمدجعفر علیزاده، معاون وزیر مسکن و شهرسازی و مدیرعامل سازمان «مجری ساختمان‌ها و تاسیسات دولتی و عمومی» که متولی توسعه فضاهای درمانی و بیمارستانی نیز به شمار می‌رود، بهار امسال گفت:
« برای توسعه فضاهای درمانی و تخت‌های بیمارستانی به 146 بیمارستان با ظرفیت 17 هزار و 800 تختخواب نیاز داریم.» همین مقام مسئول چند ماه بعد در جریان بازدید از طرح‌های بیمارستانی افزود: «احداث 127 واحد بیمارستانی جدید در دستور کار 3 سال آینده دولت است که از این تعداد 48 واحد بیمارستانی تا پایان سال‌جاری به بهره‌برداری خواهد رسید.»
این اظهارنظرها درحالی منتشر می‌شود که با مروری کوتاه بر اخبار منتشر شده در این حوزه به روشنی می‌توان دریافت اهالی بسیاری از شهر‌ها همچون گرگان، بوشهر، تبریز، کرج، اصفهان، قزوین، سقز و... بابت وعده‌های
داده شده مبنی بر ساخت بیمارستان‌ها و مراکز درمانی بیش از 2 هزار تخت بیمارستانی از دولت طلب دارند.
مهاجرت درمانی
در همین زمینه سال گذشته طیب قدیمی، رئیس وقت دانشکده علوم پزشکی کردستان، از کمبود تخت‌های بیمارستانی در این استان گله کرده و گفته بود که در این استان به ازای هر هزار نفر ١/١ تخت بیمارستانی وجود دارد که از میانگین کشوری (7/1 تخت برای هر هزار نفر) پایین‌تر است.
اکنون به‌دلیل کمبود تخت خالی در فضاهای بیمارستانی مناطق محروم و کمتر توسعه یافته، گروه قابل‌توجهی از مسافران به پایتخت و سایر کلانشهرها را بیمارانی تشکیل می‌دهند که در جست‌وجوی سلامت از دست رفته از خانه و کاشانه عازم
بیمارستان‌های مجهز خصوصی و دولتی مستقر در مناطق توسعه یافته می‌شوند.
دکتر مرتضی سیادتیان، رئیس انجمن صنفی کارفرمایی مدیران بیمارستان‌های خصوصی می‌گوید: «بخش قابل توجهی از بیماران بستری شده در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی بخش خصوصی در تهران را اشخاص ساکن شهرستان‌ها تشکیل می‌دهند که به‌دلیل نداشتن دسترسی به پزشک متخصص و امکانات درمانی مناسب در محل اقامت خود، راه تهران و سایر مناطق توسعه‌یافته را در پیش گرفته‌اند.»
اظهارات مسعود نیازی از اعضای اتحادیه کارکنان بیمارستان‌ها و مراکز درمانی کشور درباره وضع بیمارستان‌ها و مراکز درمانی خصوصی به‌گونه‌ای دیگر این موضوع را تایید می‌کند. وی می‌گوید: «گرچه در وضع کنونی به‌دلیل افزایش هزینه‌ها از مراجعه بیماران به بخش‌های عمومی و غیرحساس بیمارستان‌های خصوصی کاسته شده است، اما در بخش‌های حساس درمانی و بستری چون CCU، ICU، دیالیز و... که تجهیزات و کادر پزشکی و درمانی بیمارستان حرف اول و آخر را می‌زند، هنوز بیماران دارای استطاعت مالی از نقاط دور و نزدیک کشور مراجعه می‌کنند.»
دکتر انوشیروان محسنی بندپی، نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز با قبول پدیده مهاجرت بیماران معتقد است به‌دلیل توزیع نامناسب تخت‌های بیمارستانی در برخی مناطق کشور به‌ویژه نواحی محروم و کمتر توسعه‌یافته، بیماران بومی این مناطق برحسب ضرورت برای درمان خود به شهرهای توسعه‌یافته سفر می‌کنند.وی خاطرنشان می‌کند: «وعده احداث 17 هزار و 800 تخت بیمارستانی موضوع جدیدی نیست بلکه در راستای مصوبات قبلی مبنی بر جایگزینی فضاهای بیمارستانی جدید با فضاهای فرسوده و قدیمی در دستورکار دولت قرار دارد.»
مسافرت پزشکی به‌دلیل ذهنیت منفی
با این حال برخی مقامات مسئول معتقدند که کمبود تخت بیمارستانی در برخی نقاط کشور تنها مشکل حوزه بهداشت و درمان در شهرستان‌ها نیست، بلکه اکنون موضوعاتی چون پوشش‌های بیمه‌ای، تجهیز بیمارستان‌ها و تامین کادر درمانی از اهمیت بیشتری برخوردار است.
دکتر شهرام کارگر، مسئول روابط عمومی دانشکده علوم پزشکی ایلام در این باره می‌گوید: «در ایلام مشکل کمبود تخت بیمارستانی وجود ندارد، زیرا صرف‌نظر از بیمارستان‌ها و مراکز درمانی خصوصی اکنون در هریک از 8 شهرستان استان ایلام یک بیمارستان برای مراجعه عموم زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی استان به ارائه خدمات بهداشتی و درمانی می‌پردازد.» وی با بیان این‌که تا پیش از سال 84 یافتن تخت خالی در بیمارستان‌های استان ایلام یک مشکل جدی محسوب می‌شد، اضافه می‌کند: « در چند سال گذشته با توسعه فضاهای درمانی ، این مشکل برطرف شده است؛ حتی تا چند ماه آینده با راه‌اندازی یک بیمارستان
320 تختخوابی جدید، به تعداد تخت‌های بیمارستانی که زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی ایلام قرار دارد، افزوده خواهد شد. »
به گفته دکتر کارگر، اکنون در تمام شهرستان‌های استان ایلام پزشکان و کادر درمانی بیمارستان‌ها خدمات جراحی عمومی، جراحی زنان، داخلی، اطفال و حتی بیهوشی را انجام می‌دهند.
به باور این مقام مسئول دانشگاه علوم پزشکی ایلام،گرچه در حال حاضر نیاز به تسهیلات و تجهیزات در اولویت قرار دارد، اما دلیل مهاجرت و مسافرت بیماران ایلامی به شهرهای توسعه یافته به ذهنیت مردم درباره محرومیت استان‌ها در تمام زمینه‌ها بازمی‌گردد.
وی می‌گوید: «با این‌که کیفیت و کمیت خدمات پزشکی در زمینه‌هایی چون ICU، سی.تی.اسکن، M.R.I و دیالیز بهتر شده است اما هنوز گروهی از بیماران با این تصور که در بیمارستان‌های کلانشهرها کیفیت و کمیت خدمات پزشکی بهتر است، راه سخت سفر را در پیش می‌گیرند.»
با این حال دکتر کارگر تاکید دارد که به‌دلیل کمبود‌هایی که در کادر درمانی و به‌ویژه پزشکان متخصص وجود دارد، مراجعه به بیمارستان‌های مجهز شهرهای توسعه‌یافته تنها راه برای درمان بیماران مبتلا به بیماری‌های صعب‌العلاج به‌ویژه بیماران سرطانی است.
در انتظار مجوز جذب نیرو
دکتر معصومه عیوضی، مسئول روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه نیز معتقد است که 2 هزار تخت بیمارستانی موجود برای پاسخگویی به نیازهای درمانی جمعیت زیر 2 میلیون نفری کرمانشاه کافی است.
وی از استان کرمانشاه به‌عنوان قطب درمانی غرب کشور نام می‌برد و می‌گوید: «این روزها علاوه بر بیماران کرمانشاهی بیمارانی از استان‌های لرستان، کردستان و همدان نیز به بیمارستان‌های شهر کرمانشاه مراجعه می‌کنند.»
به گفته عیوضی، اگر تا دیروز بیماران کرمانشاهی برای جراحی‌های چشم و قلب باید به شهرهایی چون تهران مراجعه می‌کردند، با راه‌اندازی بیمارستان‌های تخصصی قلب و چشم در کرمانشاه دیگر دلیلی برای مسافرت این بیماران وجود ندارد.وی اعلام می‌کند که تا چند ماه دیگر یک بیمارستان تخصصی اطفال نیز در کرمانشاه به بهره‌برداری خواهد رسید.با این حال عیوضی نیز از تامین نیروی انسانی به‌عنوان یکی از نیازهای مراکز درمانی کرمانشاه یاد می‌کند و می‌گوید:« پس از تصویب و اجرای قانونی که به محدودیت ساعت کار پرستاران مربوط می‌شود، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی در تامین کادر درمانی خود دچار مشکل شده‌اند و به مجوز برای جذب پرستار و کادر درمانی جدید نیاز دارند.»
شفاف کردن اولویت‌ها
این روزها که در مجلس، برنامه پنجم توسعه کشور بررسی می‌شود، بیشتر نمایندگان عضو کمیسیون بهداشت تاکید می‌کنند که تدارک تخت‌های بیمارستانی جدید باید پس از تجهیز امکانات و تکمیل کادر درمانی در اولویت دولت قرار بگیرد.
مسعود پزشکیان، وزیر پیشین بهداشت و نماینده کنونی تبریز می‌گوید: «اکنون برای بیمارستان‌ها ی دولتی تامین هزینه‌ها ی درمانی، حمل‌ونقل و پوشش‌های بیمه‌ای در اولویت قرار دارد.»وی می‌افزاید: «احداث تخت‌های بیمارستانی جدید بدون تجهیزات مدرن و نیروی مجرب معنا و کاربردی ندارد.»به باور این عضو کمیسیون بهداشت مجلس، در سال‌های اخیر نبود سیاست یکپارچه درمانی باعث توزیع نامناسب تخت‌های بیمارستانی، تجهیزات و کادر پزشکی شده و در نتیجه هریک از سازمان‌ها متناسب با تمکن مالی خود برای رفاه کارکنان‌شان نسبت به راه‌اندازی بیمارستان، مرکز درمانی یا عقد قرارداد با این مراکز اقدام کرده اند.پزشکیان با بیان این‌که اگر دولت در بخش درمان سیاست یکپارچه و جامعی اتخاذ کند، دیگر مشکلی بابت کمبود تخت یا تجهیزات وجود نخواهد داشت، می‌افزاید: «سالانه 14هزار میلیارد تومان برای تامین سرانه درمان جمعیت کشور هزینه می‌شود که به‌دلیل نبود سیاست یکپارچه درمانی تنها 8 هزار میلیارد تومان از بودجه به بخش دولتی اختصاص می‌یابد و بقیه آن در مراکز درمانی غیردولتی هزینه می‌شود.»حسینعلی شهریاری، نماینده زاهدان و عضو دیگر کمیسیون بهداشت و درمان نیز در این باره خاطرنشان می‌کند که شاید در سال‌های اخیر تخت‌های بیمارستانی متناسب با جمعیت کشور افزایش یافته باشد، اما ممکن است این تخت‌ها تحت‌تأثیر برخی فشارها به درستی توزیع نشده باشند.
وی با بیان این‌که مردم هر منطقه از کشور درصورت نیاز باید دسترسی مستقیمی به امکانات درمانی داشته باشند، یادآور می‌شود: «به‌دلیل افزایش هزینه‌ها در وضعی قرار گرفته‌ایم که دیگر نه بخش خصوصی و نه هیچ سازمانی حاضر به سرمایه‌گذاری در بخش درمان نیست.»
شهریاری درباره اولویت نمایندگان عضو کمیسیون بهداشت هنگام بررسی برنامه پنجم چنین توضیح می‌دهد: « دولت تنها متولی توسعه و تجهیز نظام بهداشتی و درمانی در کشور است و ما در مجلس در تلاش هستیم تا در برنامه پنجم توسعه بتوانیم تکلیف دولت را در زمینه اولویت‌های درمانی به‌طور شفاف روشن کنیم.»
