رویای نافرجام پیش‌بینی زلزله

مهندس مهدی زارع گفته‌بود: پیش‌بینی زلزله از دو طریق مبتنی بر روش‌های آماری و مبتنی بر پیش‌ نشانگرها امکان‌پذیر ‌است. اما ادامه سخنان این مقام علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله در ادامه به‌صورت دقیق‌تر نحوه پیش‌بینی زلزله را مورد توجه قرار داده‌بود و بر زمان دقیق پیش‌بینی هم تأکید کرده‌بود.

مهدی زارع گفته‌بود: پیش‌بینی وقوع زلزله از نظر زمانی، با پژوهش‌های طولانی و براساس سرمایه‌گذاری روی زیرساخت‌های پژوهشی و توسعه امکانات فنی در سراسر کشور در پهنه‌های گسل‌های لرزه امکان‌پذیر است. این مسئله طی برنامه‌های پژوهشی با سرمایه‌گذاری درازمدت انجام شدنی است و پیش‌بینی زمانی براساس دوره‌های زمانی بلندمدت 2 تا 10‌سال، متوسط 2‌ماه تا 2‌سال و کوتاه مدت چند ساعت تا 2‌ماه امکان‌پذیر خواهد بود و بنابراین با راهبردهای پژوهشی متناسب با هدف پیش‌بینی در بازه‌های پژوهشی متناسب با هدف پیش‌بینی در بازه‌های زمانی مختلف، می‌توان برای پیش‌بینی براساس زمان مورد نظر تلاش کرد.

اما ماجرا چیست که همگان به‌دنبال پیش‌بینی زلزله‌اند؟ پیش‌بینی که در حال حاضر ممکن نیست و دست‌کم در بضاعت ما نیست. چرا که به زعم رئیس پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله هم‌اکنون به لحاظ امکانات ما بسیار محرومیم و نیازهای بسیاری داریم.

پیش‌بینی زلزله، سودایی که بشر امروز با آن دست و پنجه نرم می‌کند این روزها مورد توجه افراد و محافل مختلف قرار گرفته است. هنگامی که سخن از پیش‌بینی زلزله به میان می‌آید نگاه‌ها به مراکز علمی و تحقیقاتی مختلف کشور و جهان می‌چرخد. در واقع پیش‌بینی زلزله را نمی‌توان لابه‌لای رمل و اسطرلاب پیشگویان دروغینی جست که به خدعه سعی در تشویش فکر و نظر مردم دارند. پیش‌بینی زلزله اگر هم روزی رخ دهد، مانند پیش‌بینی کسوف و خسوف نیست که با دقت زمانی ساعت و مکان دقیق رخداد را بازگو کند.

پیش‌بینی زلزله براساس دانش امروزین انسان غیرممکن و غیرعلمی است اما هنگامی که مقامی علمی سخن از پیش‌بینی زلزله به‌میان می‌آ‌ورد، مسلما باید اندکی تأمل کرد. این سخن به این معنا نیست که در پس حرفش صدقی نهفته است. بلکه یافته‌های بشر امروز را می‌توان در ذهن آورد و بر درستی آن تردید کرد. در هر 24‌ساعت در حدود 20‌زلزله ریز و درشت در کشور اتفاق می‌افتد.

این آمار را می‌توان با مراجعه‌ای به پایگاه اینترنتی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله یافت اما هیچ‌کدام از این زلزله‌ها که گاه شهروندان حتی آن‌را احساس نمی‌کنند، هیچ‌گاه قابلیت پیش‌بینی نداشته‌اند.

هرچند درصورت امکان پیش‌بینی زلزله همه از آن بهره‌مند می‌شوند و درصورت وقوع چنین اتفاقی مسلما تحولی شگرف در دانش بشری رخ خواهد داد اما آنچه مشخص است، پیش‌بینی وقوع زلزله تاکنون رویایی بیش نبوده‌است.