حجت‌الاسلام و المسلمین «احمد مبلغی»، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا)، با اشاره به الگوهای ارائه شده از سوی قرآن در بخش‌های مختلف، اظهار کرد: می‌توان در بخش‌های مختلف از قرآن استفاده کرد؛ در زمینه‌های اخلاقی، تربیتی، فقهی و دانش‌های مختلف دیگری که با آن روبرو هستیم، می‌توان از قرآن بهره برد.
وی افزود: یکی از گونه‌های استفاده از قرآن، بهره‌گیری از این کتاب آسمانی در فضای برنامه‌ریزی و اتخاذ جهت‌گیری‌های کلی و اصول حاکم بر استراتژی‌های حاکمی است که در هر عصر باید در نظر گرفته شود؛ قرآن راهنما‌یی‌های اساسی و دقیقی برای همه استراتژی‌ها، راهبردها و نگاه‌های دور و نزدیک نسبت به جامعه و به یک معنا استفاده از فرصت‌ها به صورت بهینه شده، دارد.
مبلغی با تأکید بر ضرورت شناخت شیوه‌های استفاده از قرآن در زمینه‌های مختلف خاطرنشان کرد: در این زمینه لازم است که اولاً گونه‌های مختلف استفاده از قرآن را تعریف کنیم و منطق استفاده از قرآن در هر زمینه‌ای را بشناسانیم؛ ضرورت دارد که این تعریف و شناسایی مورد بررسی قرار گیرد. اقدام بعدی این است که خاستگاه‌های علمی و نیازهای بشری با استفاده از روش‌های تنقیح‌یافته، به سمت قرآن سوق داده شود تا نهایتاً نتیجه لازم استنتاج شود.
معاون پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی ادامه داد: ما نتوانسته‌ایم تعریف دقیقی از گونه‌های استفاده از قرآن در اختیار داشته باشیم؛ یا به این سمت حرکت نکردیم و یا کمتر حرکت شده است. از سوی دیگر نحوه و شیوه ارتباط‌دهی نیازهای زمان و پیوند دادن آن با قرآن بررسی نشده است و به همین دلیل در یک فضای حیرت‌آمیز صرفاً به استفاده‌های محدود و عمدتاً تکراری از این کتاب آسمانی صورت می‌گیرد و در زمینه‌های متعددی از آن بهره نبرده‌ایم.
مبلغی با تأکید بر نگاه عمیق به مفاهیم قرآنی و استفاده از آن برای برنامه‌های بلندمدت، تصریح کرد: باید از خاستگاه توجه به نیازهای جامعه و زمینه‌های علمی به سراغ نوع برخورد قرآن با مسائل درازمدت جامعه برویم و ببینیم که قرآن چگونه با چنین برنامه‌هایی برخورد کرده است و نگاه قرآن را برای امور مربوط به آینده مورد بررسی و تحلیل قرار بدهیم.
وی با بیان این که محدودبودن بررسی‌ها و تحلیل‌های این‌چنینی انسان را نسبت به این موارد جاهل نگه‌داشته است، گفت: انسان به دلیل جهلی که در این زمینه دارد، با حالتی انکار و یا دست کم حیرت با قرآن مواجه می‌شود.
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی عنوان کرد «مشکلی که وجود دارد این است که در استفاده از قرآن دچار خطا شده‌ایم» و ادامه داد: تصور این است که استفاده از قرآن مخصوص عده خاصی است، در حالی که از همان ابتدا پیامبر اکرم(ص) و ائمه معصومین(ع) جامعه را تماماً به قرآن دعوت می‌کردند؛ دعوت به قرآن و استفاده از آن به صورت عام و فراگیری صورت گرفت.
مبلغی به نقش عالمان دین در جامعه اشاره و اظهار کرد: عالمان دین باید در متن استفاده از قرآن حضور داشته باشند و به مراقبت و رصد آن توسط عامه بپردازند؛ منتها تصور این چنین است که عالمان دینی باید از قرآن استفاده کنند و حاصل آن را به جامعه بدهند؛ در حالی که جامعه نیز باید در این مسیر حرکت داشته باشد و عالمان نگاه تشریح‌کننده و برخورد رصدکننده‌ای در این زمینه ایفا کنند.
معاون پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی با بیان این که احساس نیاز جامعه یک عنصر اساسی است، تصریح کرد: طبیعی است که با حرکت جامعه در جهت استفاده از قرآن باید صورت گیرد و دیگران که در این زمینه دقت دارند نقش خود را به عنوان ارائه‌کننده چارچوب‌ها و تشریح‌کننده روش‌ها ایفا کنند؛ مدیران نیز باید ارتباطی این‌چنینی با قرآن داشته باشند و نباید به دیگران اکتفا کنند.
حجت‌الاسلام مبلغی در پاسخ به این سؤال که آیا می‌توان برای ارائه قانون و برنامه، یک آیه از قرآن برای هر بند در بخش‌های مختلف آورد، گفت: نهادن هر بند ذیل هر آیه را نباید «بد» معنا کرد؛ گاهی اینگونه تصور می‌شود که ضروری است که محتوای یک قانون را در قرآن مشاهده کرد، که البته گاهی قابل مشاهده است، اما آنچه مورد بحث است، این است که بندهای مختلف و یا هدف‌های بخش‌های مختلف را در آیات قرآن بیابیم و یا منطق بستن یک برنامه را از محتوای قرآن به دست بیاوریم.
وی با بیان اینکه هرگونه نهادن بندهای قانون ذیل آیه‌ای از قرآن که قابل استخراج باشد مطلوب است، تصریح کرد: البته هیچ‌گاه نباید به این معنا باشد که اول بندهای قانون را ببندیم، سپس محتوا و توجیه قرآنی و شرعی برای آن بیابیم، بلکه باید از خاستگاه‌های قرآنی به سمت محتواسازی، چارچوب‌سازی و هدف‌گذاری برویم و بر اساس آن از قوانین استفاده کرد.
