در نقطه مقابل آنچه مورد تشویق قرار گرفته، شنیدن نقد و استقبال از انتقاد است. این هم قابل انکار نیست که انتقادها همیشه درست و از روی خیرخواهی نیست اما در مجموع به سود ماست که با چهرهای گشاده از آن استقبال کنیم؛ خصوصا کسانی که دارای جایگاه و مسئولیتهای اجتماعی هستند. از اینرو در قرآن کریم و نیز سیره پیامبر و امامان سلامالله علیهم اجمعین به کرّات شاهد برخوردهای تلخ و تند با مداحان و متملقان و نیز تشویق افراد به بازگویی نظرات انتقادی خود هستیم.
امام خمینی(ره) در نامهای اخلاقی و عرفانی به فرزندشان، که تحت عنوان «نقطه عطف» منتشر شده است، چنین نوشتهاند: «پسرم!... باید توجه کنیم که منشأ خوشآمد ما از مدح و ثناها و بد آمدنمان از انتقادها و شایعهافکنیها، حب نفس است که بزرگترین دام ابلیس لعین است. ماها میل داریم که دیگران ثناگوی ما باشند، گرچه برای ما افعال ناشایسته و خوبیهای خیالی را صدچندان جلوه دهند و درهای انتقاد، گرچه به حق، برای ما بسته باشد، یا بهصورت ثناگویی درآید.
پسرم! چه خوب است بهخود تلقین کنی و به باور خود بیاوری یک واقعیت را که مدح مداحان و ثنای ثناجویان چهبسا که انسان را به هلاکت برساند و از تهذیب دورتر سازد. تاثیر سوء ثنای جمیل در نفس آلوده ما، مایه بدبختیها و دورافتادگیها از پیشگاه مقدس حق، جل و علا، برای ما ضعفاءالنفوس، خواهد بود و شاید عیبجوییها و شایعهپراکنیها، برای علاج معایب نفسانی ما سودمند باشد که هست، همچون عمل جراحی دردناکی که موجب سلامت مریض میشود.
من و تو اگر این حقیقت را باور کنیم و حیلههای شیطانی و نفسانی بگذارند واقعیات را، آنطور که هستند، ببینیم، آنگاه از مدح مداحان و ثنای ثناجویان،آن طور پریشان میشویم که امروز از عیبجویی دشمنان و شایعهسازی بدخواهان... و عیبجویی را آنگونه استقبال میکنیم که امروز از مداحیها و یاوهگوییهای ثناخوانان.»آنچه امام راحل نوشتهاند، ترجمانی است از آنچه در مکتب امام باقر علیهالسلام آموختهاند؛
آن بزرگوار در وصیتی به جابربن یزید جُعفی فرمود: «... اگر از تو تعریف کردند، خوشحال نشو، و اگر از تو بد گفتند بیتابی نکن! در مورد آنچه گفتهاند فکر کن؛ اگر دیدی آنچه میگویند واقعیت دارد، پس بدان عصبانیت تو از حرف حق موجب افتادن تو از چشم خدا میشود و این مصیبتش بر تو بزرگتر است از سقوط از چشم مردم، و اگر دیدی آنچه میگویند درست نیست، بدون رنج و زحمت ثوابی بردهای.
و بدان که تو از دوستان ما نخواهی شد مگر آنکه اگر همه اهل شهر هم بگویند بد آدمی هستی، ناراحت نشوی، و اگر گفتند آدم خوبی هستی خوشحال نگردی! بلکه خود را بر قرآن عرضه کن، اگر دیدی رهرو قرآن هستی... استقامت کن و بر تو بشارت باد که آنچه میگویند به تو ضرری نمیرساند، و اگر دیدی جدای از قرآن هستی پس به چه چیز فریفته شدهای؟!»
ناگفته پیداست که مقصود امام بیاعتنایی به افکار عمومی نیست؛ مقصود آن است که در ارزیابیها تحتتأثیر فضاسازیها قرار نگیریم؛ واقعیت مهمتر است از آنچه این و آن میگویند.
سالروز شهادت امام پنجم را به امام عصر(عج) و همه پیروان آن حضرت تسلیت میگویم