اطلاعاتی که روی این سایت قرار میگیرد متعلق به نویسندگان و دستاندرکاران آن نیست بلکه همه این اطلاعات از نهادها و سازمانهای دولتی به ویژه دولت آمریکا گرفته شده است. عدهای این کار ویکیلیکس را بهعنوان گامی مهم در عرصه خبرنگاری و اطلاعرسانی تحسین میکنند و عدهای دیگر آن را یک خطر میدانند.
در نیمه ماه مارس 2010، جولیان آسانژ بنیانگذار و مدیر این سایت، سندی را از سرویس اطلاعاتی آمریکا منتشر کرد که در آن گفتهشدهبود ویکیلیکس تهدیدی برای ارتش آمریکاست. دولت آمریکا اخیرا صحت این سند را تأیید کردهاست.
ماه گذشته این سایت نزدیک به 400هزار سند از اسناد پنتاگون را منتشر کرد که در آن به جزئیات وقایع عراق بعد از حمله سال 2003 اشاره شدهبود. چند ماه قبل هم 90هزار سند دیگر جنگ افغانستان در همین سایت انتشار یافتهبود. در آوریل 2010 ویدئویی روی این سایت منتشر شد که نشان میداد یک هلیکوپتر آپاچی آمریکا 12نفر از جمله 2 خبرنگار رویترز را در جریان حملهای در بغداد در سال 2007 میکشد. یک تحلیلگر ارتش آمریکا اکنون به اتهام فاش کردن اطلاعات حساس نظامی در این باره، تحت محاکمه قرار دارد.
در اکتبر 2009 ویکیلیکس فهرستی از اسامی و نشانیهای افرادی را منتشر کرد که میگفت از حزب ملی انگلیس هستند. البته این حزب بعدها گفت که این فهرست جعلی بودهاست. در جریان انتخابات ریاستجمهوری سال 2008 آمریکا هم ویکیلیکس تصاویری از محتوای ایمیلها، عکسها و فهرست نشانیهای موجود در ایمیل سارا پیلین، نامزد معاونت ریاستجمهوری از حزب جمهوریخواه را فاش کرد.
کارکرد این سایت به گونهای است که هر کس به صورت ناشناس میتواند اطلاعاتش را در اختیار این سایت بگذارد. گروهی از داوطلبان از رسانهها، روزنامهنگاران و کارکنان رسمی سایت، این اطلاعات را بررسی میکنند و بعد تصمیم میگیرند که کدام بخش از اطلاعات را منتشر کنند و روی سایت بگذارند. آسانژ بارها تأکید کرده که از پیشرفتهترین تکنیکهای فنی و حقوقی برای حفاظت از منابع اطلاعاتش استفاده میکند. همچنین اطلاعاتی که ممکن است در دسترس عموم باشد و دیگران از آن باخبر باشند در این سایت قرار نمیگیرد.
این سایت توسط سازمانی موسوم به سازمان رسانهای آفتاب تابان اداره میشود که مدعی است فعالان حقوق بشر، خبرنگاران جستوجوگر، مهندسان فنی و مردم عادی آن را تأمین مالی و پشتیبانی میکنند. از زمانی که ویکیلیکس در اینترنت فعال شد، با چالشهای حقوقی بسیاری روبهرو بود و از طرق مختلف که منشأ همه آنها به دولت آمریکا بازمیگردد، تلاش میشد که جلوی فعالیت این سایت گرفتهشود. مثلا در سال 2008 بانک جولیوس بائر سوئیس حکمی از دادگاه گرفت تا این سایت را مسدود کند.
دلیل صدور این حکم این بود که ویکیلیکس چند صد سند درباره فعالیتهای فرامرزی این بانک منتشر کردهبود. مطالب این سایت برای مدت کوتاهی از طریق سرورهای مختلف در سراسر جهان منتشر میشد و بالاخره این حکم هم نقض شد. سرور اصلی ویکی لیکس در سوئد است. این سایت در این 4سال بیش از 100 مورد شکایت یا به قول خودش حمله حقوقی داشتهاست.
بنیانگذار این سایت یک مرد 40 ساله استرالیایی است که توانایی در شکستن کدهای کامپیوتری و فعالیت در اینترنت عمدهترین ویژگی اوست.
آسانژ در بسیاری از کشورهای دنیا زندگی کرده و اکنون هم ساکن هیچ کشوری نیست و مدام در حال حرکت است. طرفدارانش او را مبارزی برای رسیدن به حقیقت میدانند. مخالفانش اما او را یک فرد جویای نام توصیف میکنند که جان بسیاری را با فاشکردن اطلاعات حساس و محرمانه به خطر انداختهاست.
کسانی که با آسانژ کارکردهاند او را فردی جدی و باهوش میدانند که تواناییاش در شکستن کدهای کامپیوتری بیهمتاست. میگویند او مدتها بدون خوردن غذا و خوابیدن و داشتن سرگرمی میتواند روی کارش متمرکز شود. او تمایلی ندارد درباره زندگی خصوصیاش با کسی صحبت کند اما مشهور شدن ویکی لیکس باعث شد تا اطلاعاتی درباره زندگی او منتشر شود. او در سال 1971 در شمال استرالیا متولد شد و کودکی معمولی داشت.
در سن 18 سالگی صاحب یک فرزند شد که تلاش برای به دست آوردن سرپرستی او همچنان ادامه دارد. در سال 1995 او و جمعی از دوستانش به هک کردن متهم شدند. آسانژ به این اتهام دستگیر و محکوم به پرداخت هزاران دلار جریمه شد. او در دانشگاه ملبورن فیزیک و ریاضیات خوانده و بعد از آن به عضویت انجمن ریاضیات این کشور درآمده است.
رخنه به اینترنت سری آمریکا
نحوه دسترسی گردانندگان سایت ویکیلیکس که تا به حال تعداد بسیار زیادی از اسناد سری دولت آمریکا را منتشر کرده است، از مسائلی است که اطلاع دقیقی از آن وجود ندارد اما کارشناسان گمان میکنند این سایت به شبکه اینترنت سری دولت آمریکا دسترسی دارد که تمام اسناد سری دولتی روی آن قرار میگیرد. نسخه طبقهبندیشده اینترنت، سیپرنت نام دارد که دسترسی به آن جز با داشتن سلسله مراتب مجوزهای امنیتی که در اختیار افراد خاص قرار میگیرد، امکانپذیر نیست.
فناوری به کار رفته در سیپرنت به مانند اینترنت است، با این تفاوت که در آن از خطوط و سرورهای رمزگذاریشده استفاده شده است که هیچ ارتباطی با دیگر شبکههای ارتباطی ندارد. تمام کسانی که به سیپرنت دسترسی دارند، دستکم باید مجوز سطح سری داشته باشند. گذرواژههای پیچیدهای به این کاربران داده میشود که هر 5 ماه یک بار عوض میشود.
کسانی که به این سامانه دسترسی دارند، نباید هیچگونه لوازم ذخیرهسازی الکترونیک با خود حمل کنند، هر چند که به گفته کارشناسان پیشرفتهای جدید ضریب آسیبپذیری این سامانه را در برابر نفوذ بیمجوز بالا برده است. زمان ورود و خروج هر کاربر به این سامانه به دقت ثبت میشود. وزارت خارجه و دفاع آمریکا از عمدهترین استفادهکنندگان سیپرنت هستند.