شوربختانه، اشترانکوه هم مانند دیگر منطقه‌های حفاظت شده کشور، در سال‌های اخیر آماج انواع تجاوزها و تخریب‌های شدید و طرح‌های توسعه بیمارگونه قرار گرفته و این در حالی است که منطقه، حتی در چند دهه پیش هم گرفتار عوامل مخرب بوده است؛ حمیدرضا بیات و هنریک مجنونیان کارشناسان برجسته محیط‌زیست در کتاب شناسنامه منطقه حفاظت شده اشترانکوه که در سال 1367 منتشر شده است، نوشته‌اند: «منطقه حفاظت شده اشترانکوه از نظر پوشش گیاهی بسیار فقیر و به‌دلیل وضعیت توپوگرافی ویژه (شیب‌های تند و دره‌های عمیق) بسیار آسیب‌پذیر است. اکثر دامنه‌ها دارای پوشش گیاهی بسیار تنک بوده یا در اثر استفاده بیش از حد ظرفیت مرتع، بوته‌کنی، قطع اشجار جهت سوخت و تغییر کاربری اراضی به شدت در معرض تخریب قرار دارد». اکنون، به‌جای رفع عامل‌های تخریب، فعالیت‌های تخریبی دیگری مانند راهسازی هم بر منطقه اضافه می‌شود.
این جاده موافقی ندارد
راهسازی در این کوهستان پرشیب، فرسایش خاک را صد‌چندان می‌سازد. با این حال و با وجود مخالفت اداره کل محیط زیست لرستان و حتی مردم محلی و نیز تمامی سازمان‌های مردم نهاد زیست‌محیطی و کوهنوردی غرب کشور، اداره کل راه‌و‌ترابری لرستان درصدد کشیدن جاده‌ای در منطقه شول‌آباد اشترانکوه جهت ارتباط با الیگودرز است. پیشینه این طرح، به سال 1381 برمی‌گردد که فرماندار وقت الیگودرز پشتیبان آن بود و چندین کیلومتر جاده غیراصولی کشیده شد. اما در آن سال به‌دلیل مخالفت‌های شدید مردمی و اداره محیط‌زیست موفق به اجرای کامل کار نشدند؛ گرچه تخریبی جبران‌ناشدنی بر جای گذاشتند.
جاده‌ای فاقد توجیه
در شرایطی که راه کنونی الیگودرز به شول‌آباد، از کنار رودخانه آب‌زر، نیاز منطقه را برطرف می‌کند و فقط به اصلاحاتی نیاز دارد (مثلا در قسمت گردنه گله بادوش)، اداره راه‌و‌ترابری قصد دارد این راه ارتباطی را با جاده‌ای جدید و از مسیری کوهستانی‌تر و دورتر، برقرار کند! به این ترتیب که جاده وارد منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه شود و از نقاطی مانند دره دزدون، خلیل‌خان، آبشارچکان و منطقه تاپله مشرف به دریاچه گهر که تماما در محدوده منطقه حفاظت شده قرار دارند و کوهستانی و بسیار آسیب‌پذیر هم هستند عبور کند و بدین ترتیب راه جدید ساخته شود.
قابل ذکر اینکه در این مسیر، هیچ روستایی وجود ندارد و عملیات راهسازی برای عشایر هم هیچ گونه توجیهی ندارد و جز تخریب مرتع، پیامدی برای آنان نخواهد داشت. برعکس، در مسیر کنونی جاده، چندین روستا مانند کیکوران، دستگرد، گل‌سفید، رشگان، فیروز‌آباد، نصر‌آباد و... وجود دارد که بااحداث راه جدید از مسیر اصلی خارج می‌شوند. به این دلیل، شوراهای اسلامی و دهیاری‌های این روستاها، با نوشتن نامه‌هایی به استانداری لرستان، فرمانداری الیگودرز و دیگر مقام‌های منطقه، مخالفت خود را با ایجاد راه جدید اعلام کرده‌اند.
خطر قطعه قطعه شدن زیست‌بوم‌ها
از چند ماه پیش که فعالیت دوباره‌ای برای احداث این جاده از سوی اداره راه آغاز شده، اداره کل محیط‌زیست لرستان و سازمان‌های مردم نهاد زیست‌محیطی مانند انجمن برگ سبز زاگرس، انجمن گهر سبز، انجمن پیشگامان سبز بروجرد، انجمن موج سبز ازنا، خانه کوهنورد دورود و تمامی کوهنوردان منطقه با این طرح ضد محیط‌زیستی مخالفت کرده‌اند. متأسفانه، عملیات راهسازی در یک امتداد حدودا 10کیلومتری از سمت الیگودرز (از کنار رودخانه مور زرین) و حدودا 5کیلومتری از سمت آبشار چکان، موجب تخریب شدید کوهستان و از بین رفتن بسیاری از درختان نایاب و کهنسال ارس و...، آسیب دیدن مراتع و زیستگاه‌های اشترانکوه شده است.
احداث این جاده، در آینده سبب وارد آمدن فشار خارج از ظرفیت به محیط زیست منطقه از سوی گردشگران،شکارچیان و گروه‌های دیگر به‌وی‍ژه در اطراف دریاچه گهر و آبشار چکان، ریخت و پاش زباله که هم اینک هم به معضلی بزرگ بدل شده، آسیب‌دیدن جویبارها و رودهای بالادست، ایجاد قرق‌های شخصی بیشتر، افزایش فعالیت‌های زغال‌سازی و نیز موجب تکه پاره شدن منطقه حفاظت شده خواهد شد.
براین اساس، با توجه به اصل پنجاهم قانون اساسی و با توجه به ماده 11 آیین نامه اجرایی قانون حفاظت و بهسازی محیط‌زیست که تخریب و تجاوز به مناطق حفاظت شده را غیرمجاز اعلام کرده، ضروری می‌داند که این عملیات متوقف شود، آسیب‌های وارده به این میراث با ارزش طبیعی تا حد امکان جبران شود و مسببان این تخریب مورد پیگرد قانونی قرار گیرند.
عباس محمدی، مدیر گروه دید‌بان کوهستان
