در چنین شرایطی است که می‌توان به مفهوم «شهر الکترونیک» مانند یک ریسمان نجات چنگ انداخت. شهری که همه خدمات مورد نیاز مردم به صورت 24 ساعته برای همه افراد در همه جا قابل دسترسی باشد. اگر چنین شود، اگر خرید‌هایمان را الکترونیکی انجام دهیم، اگر برای مطلع شدن از نتیجه درخواستی که دو ماه پیش به فلان اداره داده‌ایم ناچار نباشیم 10 بار تا آن اداره برویم و بیاییم، اگر ساعت‌ها از وقتمان را در صف بانک‌ها نگذرانیم، اگر ... آن وقت شاید زندگی کمی آسان‌تر شود و هوا کمی قابل‌تنفس‌تر.برای ادامه این داستان، راه‌های زیادی وجود دارد.
از ضریب نفوذ اینترنت در کشور شروع کنیم؟
آخرین آمار‌های رسمی و نیمه‌رسمی موجود در کشور حکایت از آن دارند که نهایتا 30 درصد از مردم ما از اینترنت استفاده می‌کنند. تازه این درصورتی است که زیادی خوشبین باشیم و تصور کنیم این 30 درصد، استفاده‌شان از اینترنت بیش‌تر از سرک کشیدن گاه‌به‌گاه به چند سایت خبری است.
از وضعیت پهنای باند و کیفیت اینترنت در ایران هم چیزی نگوییم بهتر است. آخر برای کاربران ایرانی کاملا عادی است که وسط دانلود یک مطلب ارتباط اینترنتی‌شان قطع شود، سالی یکی دو بار لنگر کشتی به فیبر نوری گیر کند و دو سه روزی را در برهوت اینترنتی سر کنند، توقع ارتباط صوتی و تصویری به وسیله اینترنت نداشته باشند، از سرعت ارتباطی به وجد بیایند که حتی در کشور‌هایی مثل افغانستان و پاکستان آن را کسی به عنوان اینترنت پرسرعت تحویل نمی‌گیرد و ...
برای کاربر ایرانی کاملا عادی است که قربانی دعوای وزارت ارتباطات و ISPها باشد و به خاطر همین دعوا در بسیاری از نقاط کشور از امکان بهره‌مندی اینترنت پرسرعت بی‌بهره.
کاربر ایرانی عادت دارد بهای گزاف پهنای باندی را بپردازد که چون در انحصار دولت است از قیمتش کاسته نمی‌شود و چون در انحصار دولت است به کیفیتش اضافه نمی‌شود و درست به همین دلیل است که کاربر ایرانی محکوم است از خدمات بی‌کیفیت اینترنتی استفاده کند و بابت این کیفیت چند برابر همسایگانش پول بدهد. { قیمت پهنای باند اینترنت در ایران 11 برابر ترکیه است}
این داستان را می‌شود از هر جایی شروع کرد اما پایانش به وزارتخانه‌ای به نام «ارتباطات و فناوری اطلاعات» می‌رسد. وزارتخانه‌ای که مطابق قانون برنامه چهارم توسعه و مصوبات مجلس متولی فناوری اطلاعات در این کشور است اما از قضای روزگار برنامه‌ریزی‌های همین وزارتخانه بزرگترین مانع بر سر راه ایجاد یک شهر الکترونیک است.
توسعه شبکه مخابرات با استفاده از فیبر نوری بدون نصب تجهیزات لازم برای ارائه سرویس ADSL در پست‌های مخابراتی منطقه‌ای از جمله این برنامه‌ریزی‌هاست که باعث شده بسیاری از ساکنین تهران از اینترنت پرسرعت محروم شوند. { نقص در ارائه اینترنت پرسرعت به‌دلیل توسعه شبکه مخابرات! }
چه خبر از کیش؟
برای کامل شدن تراژدی، شاید بد نباشد که نگاهی به وضعیت کیش بیاندازیم. کیش اولین شهری بود که قرار شد الکترونیکی شود. در واقع قرار بود این جزیره زیبای ایران به عنوان پایلوت پروژه شهر الکترونیک در ایران شناخته شود. سال 80 این پروژه مطرح شد و بعد از آن هم پروژه شهر الکترونیکی مشهد کلید خورد.
اما با وجود گذشت این سال‌ها هنوز نه از کیش الکترونیکی خبری است و نه مشهد به عنوان یک شهر الکترونیک در ایران مطرح شده است هرچند که شهرداری مشهد اعلام کرده که اداره شهر مشهد جز با اجرای کامل شهر الکترونیکی امکان ندارد.
واقعیت آن است که ایجاد شهر الکترونیکی کیش در ایران تابه‌حال با وجود ایده‌های خوبی که پشت آن بوده، در حد فعالیت‌های مقدماتی متوقف شده در حالکیه کیش به عنوان یک شهر الکترونیکی پایلوت می‌توانست پیشگام و پیشقدم در بحث شهرالکترونیکی و ارائه خدمات نوین الکترونیکی در کشور و منطقه مطرح شود.
در مقابل، دبی حاشیه‌نشین کوچک آن سوی خلیج فارس اکنون به عنوان یک نمونه موفق در این حوزه مطرح شده است. ایده شهر الکترونیکی در دوبی با وجود اینکه بعد از ایده شهرالکترونیکی کیش مطرح شد ولی با توجه به سرمایه‌گذاری‌ها و جدی گرفته شدن این ایده، حالا دوبی به یکی از نمونه های موفق در ارائه خدمات الکترونیکی تبدیل شده است.
تاخیر در ارائه بودجه پروژه شهر الکترونیک کیش از مسائلی بود که از همان ابتدای کار چالش‌برانگیز شده بود. ماجرایی که مسلما از کم توجهی به امر ICT و قرار نگرفتن این مقوله در فوریت های سازمان‌های مربوط ناشی می‌شود.
پس از انتخاب کیش به عنوان پایلوت فناوری اطلاعات کشور و در راستای پیاده سازی و اجرایی کردن پروژه ها، سیاست گذاری در رابطه با پروژه‌های پیشتاز و مورد نیاز جهت بسترسازی از اواخر سال 81 آغاز و تا اوایل سال 82 ادامه داشت.
بعد از تهیه طرح راهبردی IT کیش در سال 82 قراردادی میان مرکز تحقیقات مخابرات و یک شرکت مشاور ایرلندی امضا شد که سازمان منطقه آزاد کیش به عنوان نماینده تام الاختیار مرکز تحقیقات مخابرات، بر این پروژه نظارت داشته باشد.
حسن پورشاطری، مدیر دفتر فنی نظارت و پی گیری طرح ICT کیش در همان زمان (شهریور 82) در گفتگو با ایسنا گفته بود: «امیدواریم تا پایان سال جاری حداقل مراحل اولیه پروژه اجرایی، سرویس‌های الکترونیکی در کیش مرسوم و پایلوت به معنای واقعی آن عملیاتی شده باشد، اما تکمیل پروژه قاعدتا طبق زمان بندی، 2 سال دیگر خواهد بود.»
حالا از آن دو سال وعده داده شده، 5 سال دیگر هم گذشته است، اما نه کیش الکترونیکی شده و نه هیچ شهر دیگری.
جدید بودن مقوله ICT در کشور، نیاز به فرهنگ سازی ICT و برگزاری دوره های آموزشی برای دست اندرکاران، هماهنگی با وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و مراکز دولتی و غیردولتی، نیاز به تخصیص و جذب بودجه از محل تکفا از جمله دلایلی بود که در همان زمان به عنوان دلایل تاخیر در اجرای پروژه از آنها یاد می‌شد: «تا کنون بودجه اساسی برای این پروژه جذب نشده و تنها بودجه مربوط به پروژه شرکت ایرلندی، توسط مرکز تحقیقات مخابرات تامین شده است.»
موانع همچنان باقی است
حالا البته ICT در ایران دیگر مقوله جدیدی نیست، فرهنگ‌سازی و برگزاری دوره‌های آموزشی هم تا دلتان بخواهد و دلمان بخواهد در این کشور داشته‌ایم اما همچنان از شهر الکترونیکی خبری نیست و البته از تکفا و فرزندش تکفای دو که روزی امید می‌رفته بودجه‌ای اساسی در اختیار این طرح قرار دهد.
از بحث شیرین بودجه که بگذریم، به نظر می‌رسد موانعی که از آن روزگار تا امروز مانع تحقق شهر الکترونیک شده‌اند، تفاوت چندانی نکرده‌اند. داستان همان داستان قدیمی است: «قدم اول در راستای پیاده‌سازی شهر الکترونیکی کیش، ایجاد زیرساخت ارتباطی مناسب و وجود بک بون پرسرعت برای فراهم شدن امکان تبادل اطلاعات و انجام امور الکترونیکی بر مبنای آن به شمار می‌رود . ناقص بودن زیرساخت مذکور به عدم تحقق شعار شهر الکترونیک و نهایتا پیاده نشدن دولت الکترونیک منجر خواهد شد.»
از این اظهار نظر مهندس محمود رضا اتفاقیان عضو کمیسیون شرکت‌های شورای عالی انفورماتیک آن زمان اکنون بیش از 7 سال می‌گذرد. مقام مسوولی که آن زمان ایجاد قواعد و قوانین مربوط به تجارت الکترونیک، جابه جایی پول از طریق اینترنت و آماده بودن سیستم بانکی کشور را از جمله عوامل مهمی می‌دانسته که اجرای شهر الکترونیک کیش به وجود آنها نیاز دارد.
اکنون شهر الکترونیکی کیش به جایی نرسیده است. قواعد و قوانین مربوط به تجارت الکترونیک همچنان ناقصند. آماده سازی سیستم بانکداری الکترونیک به عنوان یکی از مهم‌ترین زیر‌ساخت‌های لازم هنوز تکمیل نشده است. هنوز تبادل پول از طریق اینترنت به یک امر رایج تبدیل نشده است. هنوز همچون همان زمانی که اتفاقیان به استفاده نکردن از توان بخش خصوصی انتقاد می‌کرد، از بخش خصوصی و امکانات و توان موجود در شرکت ها غافل هستیم و پیاده‌سازی زیرساخت که به راحتی می‌تواند توسط بخش خصوصی انجام شود، مغفول مانده است. هنوز ...
داستان هنوز همان داستان است. فقط نقش اولش تغییر کرده است. این بار قرار است تهران الکترونیکی شود. و مسوولان قول پیوستن این شهر به 10 کلان‌شهر برتر دنیا در حوزه شهر مجازی را می‌دهند.
و ما هنوز امیدواریم. امیدوار به اینکه روزی شهرمان الکترونیک شود.
