محاکمه رهبران خمرهای سرخ از چند سال پیش با نظارت سازمان ملل در داخل کامبوج شروع شده‌است. در این دادگاه‌ها افرادی چون رئیس زندان مخوف خمرهای سرخ یا چند فرمانده نظامی این گروه تا‌کنون محاکمه شده‌اند. این محاکمه ها با حضور بعضی شاهدان عینی یا بازماندگان قربانیان فجایع حکومت وحشت خمرهای سرخ برگزارمی‌شود. اما ابعاد کامل فجایع صورت گرفته در زمان حکومت خمرهای سرخ در دهه 1980 در کامبوج، هنوز به‌طور کامل مشخص نشده‌است.
«نئون چئا»که عامل دست‌راستی «پول پوت»رهبر خمرهای سرخ به حساب می‌آید، در طول دومین جلسه حضورش در دادگاه کامبوج در پنوم پن با قیافه‌ای مظلوم در جایگاه متهم نشسته است.
پس از گذشت 3 سال از دیدارهایی که میان«تت سامبات»خبرنگار کامبوجی و این پیرمرد صورت گرفت، این خبرنگار سرانجام توانست مطلبی را که به‌دنبال آن بود، از زیر زبان دوست مرموزش بیرون بکشد. این موضوع نشان می‌داد که پیرمرد می‌خواهد درباره خاطرات گذشته‌‌اش و هنگامی که معاون فرمانده خمرهای سرخ بود، مطالبی را بگوید.
خبرنگار رو به دوربین می‌کند و می‌گوید: بالاخره این مرد یک روز به من گفت، «سامبات»من به تو باور دارم و به تو اعتماد می‌کنم.
آن موقع بود که گفت‌وگو‌های تت سامبات و نئون چئا شکل گرفت. این مرد اکنون84 سال سن دارد و یکی از نقش‌های اصلی فیلم مستند«دشمنان مردم»به حساب می‌آید. این فیلم مستندی است که موفق به گرفتن چندین جایزه شده و موضوع آن درباره انقلاب مائوئیست‌های افراطی است که باعث شد تقریبا یک چهارم از جمعیت کامبوج بر اثر آن کشته شوند. خبرنگار در حالی که اعتماد نئون چئا را جلب کرده است، موفق می‌شود که با چاپلوسی اعترافات دست اولی از این مرد مرموز بگیرد. نئون چئا می‌گوید: رهبران ارشد رژیم خمرهای سرخ دستورات پاکسازی و کشتار مردم را صادر می‌کردند. او که خودش را برادر شماره 2 این رژیم می‌خواند هنوز هم می‌گوید که کشتن و از بین بردن خائن‌ها کار درستی بوده است.
بعید است نئون چئا در دادگاه جرائم جنگی‌ای که اکنون محاکمه وی در آن برگزار می‌شود، به‌صورت صریح و آشکار سخنان خود را عنوان کند. این دادگاه که برای رسیدگی به جرائم رژیم مخوف خمرهای سرخ تشکیل شده، ماه گذشته نتیجه نخستین محاکمه‌اش را اعلام و«کینگ گوئک ایو»مشهور به«دوخ»را که رئیس پیشین زندان بود، به بیش از 19 سال حبس محکوم کرد. در این پرونده، وکلای مدافع شاکیان توانستند از همکاری متهم برای ارائه اعترافات بهره‌مند شوند تا اینکه سرانجام دادگاه با صدور حکمی عریض و طویل، وی را گناهکار اعلام کرد. اکنون مشخص است که دادگاه نئون چئا که قرار است طبق برنامه در سال آینده برگزار شود، روند دشواری را طی خواهد کرد.
انتظار می‌رود که او و 3 نفر دیگر از متهمان، درباره نقش‌های اصلی که در رژیم خمرهای سرخ داشتند، در دادگاه ساکت بمانند و حرفی نزنند. قضاتی که سکوت این متهمان را در دادگاه پیش‌بینی می‌کنند و وظیفه بازجویی از آنها را بر عهده دارند، تلاش می‌کنند که یک نسخه از فیلم مستند«دشمنان مردم»را هر چه زودتر به دست آورند. تت، خبرنگار کامبوجی و«راب لمکین»تولید‌کننده این برنامه، پیشنهاد دادگاه برای ارسال احضاریه برای شاهدان را رد و اعلام کرده‌اند که توافق‌های آنها با مصاحبه شوندگان از قبل صورت گرفته است. هنوز مشخص نیست که آیا از این مدرک در دادگاه استفاده می‌شود اما بدون شک این فیلم می‌تواند نقش مهمی در فهمیدن عمق فاجعه کامبوج داشته باشد.
این فیلم هر نتیجه قانونی که داشته باشد اما محتوای آن مطمئنا همه را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. مستند دشمنان مردم گزارش وحشتناکی را فاش می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه روسای ارشد خمرهای سرخ دستورات کشتار مردم را به روسای محلی اعلام می‌کردند و سپس افسران و کادر رهبری این رژیم دست به این کار کثیف می‌زدند. با دیدن «سوئون»و «خوئون»دو جلادی که در این فیلم هستند، بینندگان احساسات ناراحت کننده‌ای را تجربه می‌کنند.
«سوئون»که یک بودایی است در این فیلم می‌پرسد تا چه مدت باید در جهنم باقی بماند تا سرانجام دوباره بتواند زیر نور خورشید در کالبد یک انسان متولد شود. این نشان می‌دهد که خمرهای سرخ کشتارها و جنایات خود را تئوریزه می‌کردند. اکنون او فقط از روسای سابقش می‌خواهد این امر را تصدیق کنند که آنها به افرادی مانند وی دستور دادند تا اعدام‌ها را انجام دهد.
سوئون روش‌های این کار را هم در فیلم نشان می‌دهد و می‌گوید: آنها را این طوری نگه‌می‌داشتیم. او گردن یکی از حاضران در محل فیلمبرداری را می‌گیرد و می‌افزاید:با انجام این کار آنها نمی‌توانستند فریاد بزنند.
خوئون دیگر جلاد خمرهای سرخ هم می‌گوید:«براساس حساب و کتاب خودش، در بسیاری از روزها 10 تا 20 نفر را می‌کشته است.» در دوره حکومت خمرهای سرخ که از 1975 تا 1979 میلادی ادامه داشت، بیش از صدها نفر از مردم کامبوج تنها به دست او کشته شده‌اند. این آمار متحیر‌کننده تنها بخشی از یک میلیون و 700 هزار نفری است که به دست خمرهای سرخ اعدام شدند. این جلادها مردم را مجبور می‌کردند تا در مزرعه‌های اشتراکی به‌صورت دسته جمعی کار کنند. بسیاری از مردم کامبوج بر اثر گرسنگی، خستگی و بی‌توجهی به نیازها و مراقبت‌های پزشکی کشته می‌شدند.
نئون چئا به زبان مائوئیستی حرف می‌زند و می‌گوید: انجام عملیات پاکسازی امری لازم و ضروری بود تا عناصر برانداز و طراحان توطئه که توسط کشورهای غربی و ویتنام برای اشغال کامبوج در این کشور مستقر شده بودند، شناخته و مشخص شوند.
این اظهارات با دیدگاه بسیاری از مورخان در تضاد است که می‌گویند، این‌گونه نگرانی‌ها و ترس‌ها در نتیجه جنون و سوء‌ظن شدید رهبران رژیم خمرهای سرخ به‌وجود آمده بود. آنها با استفاده از بهانه عناصر برانداز تلاش کردند قدرتشان را حفظ کنند و از طریق قتل و کشتار مستبدانه صدها هزار نفر از مردم کامبوج، موجی از ترس و وحشت را در میان آنها گسترش دادند.
تت،خبرنگار کامبوجی که پدر، مادر، برادر و ده‌ها نفر دیگر از اعضای خانواده‌اش را در زمان حکومت خمرهای سرخ از دست داده، بر این باور است که سخنان نئون چئا درست‌تر از چیزی است که مورخان آن را باور دارند. وی که در خانه‌اش در پنوم پن زندگی می‌کند به یکی از همکارانش می‌گوید:من کتاب‌های زیادی را درباره رژیم خمرهای سرخ خوانده ام، به‌خصوص کتاب‌هایی که نویسندگان خارجی در این باره نوشته اند. آنها کتاب‌های خوبی هستند اما تمام حقیقت را بیان نمی‌کنند. تماس تت با افسران و کادر رهبری سابق این رژیم باعث شد تا وی به این باور برسد که رهبری خمرهای سرخ با خطرهای واقعی از سوی خائنان و اشغالگران روبه‌رو بود.
این خبرنگار به سرعت می‌افزاید:گرچه این‌گونه تهدید‌ها باعث توجیه پاکسازی‌ها نمی‌شود. در مهم‌ترین قسمت از این فیلم مستند، تت این موضوع را برای نئون چئا فاش می‌کند که خانواده‌اش در زمان حکومت رژیم خمرهای سرخ چه رنج‌هایی کشیدند. به‌نظر می‌رسد که این مقام سابق خمرهای سرخ از این حادثه غمگین شده است اما وی نمی‌تواند به خاطر از دست دادن خانواده یک نفر، از باور خود در مورد انقلاب خمرهای سرخ دست بکشد. تت به‌دلیل فعالیت‌های زیادی که به‌مدت یک دهه در عرصه خبرنگاری انجام داده است اکنون قصد دارد تا زندگی آرام‌تری را در پیش بگیرد.
این خبرنگار محقق با پیمودن مسیری طولانی که از کار کردن در مزرعه‌های گل آلود برنج در شمال غرب کامبوج آغاز و به جشنواره فیلم‌های بین‌المللی ختم شد، زندگی دشواری را پشت سر گذاشته است. وی در این جشنواره توانست برای ساختن فیلم«دشمنان مردم»16 جایزه را کسب کند که از آن جمله می‌توان به جایزه هیأت داوران جشنواره ساندنس اشاره کرد. اکنون تت تصمیم گرفته است که کارهای تحقیقاتی خودش را برای مدتی متوقف کند و در زمینی که اخیرا در پایلین خریداری کرده است، به کشاورزی بپردازد.
این منطقه مکان اقامت افسران و کادر رهبری رژیم خمرهای سرخ بود؛ کسانی که او توانست اعتماد آنها را برای گفت‌وگو با خود جلب کند تا مردم جهان بخشی از حقایق تلخ دوره خمرهای سرخ را بفهمند. این اعترافات به احتمال زیاد هیچ وقت دیگر به‌طور رسمی در دادگاه‌های مقام‌های خمرهای سرخ تکرار نمی‌شود.
تایم
