به گفته مسئولان شهری اراک، اکنون 4 ماهی می‌شود که هوای اراک در وضع بحرانی و هشدار قرار گرفته است. برخلاف بسیاری از شهرهای آلوده کشور، آلایندگی هوای اراک صنعتی و سمی است. عوامل گوناگونی در افزایش میزان آلودگی هوای این شهر تاثیر داشته‌است که از جمله آنها می‌توان فعالیت و افزایش صنایع، همچنین رشد جمعیت و شهرنشینی و به تبع آن افزایش خودرو‌ها را نام برد.
آلودگی هوای اراک بحث دیروز و امروز نیست، قصه‌ای 15 ساله است. با وجود افزایش آلاینده‌ها در این سال‌ها، نتوانسته است از اعتبارات اختصاص یافته به شهرها برای کاهش آلودگی‌ها استفاده کند. این شهر حدود 600 هزار نفر جمعیت دارد و این در حالی است که براساس طرح جامع کاهش آلودگی «تمامی شهرهای بالای ۲۰۰ هزار نفر جمعیت و شهرهای سواحل دریا و مشرف به تالاب‌های کویری باید در مدت 4 سال اول برنامه پنجم، برنامه جامع بازیافت زباله داشته باشند و از آلودگی‌های زیست‌محیطی که بر وضع آب و هوایی این مناطق اثرگذار است دور بمانند.»
امیر انصاری، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان مرکزی درباره آلودگی هوای اراک می‌گوید: «در حالی‌که براساس استانداردهای جهانی باقی ماندن یک تا 4 روز هوا در وضع هشدار می‌تواند سلامت مردم را به خطر بیندازد، هوای شهر اراک از اول سال تا پایان آبان‌ماه یعنی در طول 246 روز، 105 روز در وضع هشدار و بحرانی بوده است.» استاندار استان مرکزی هم در این‌باره تصریح می‌کند که آلودگی هوا و استمرار وضع ناسالم محیطی برای سلامت شهروندان اراکی بسیار زیانبار است. علی‌اکبر شعبانی‌فرد تعطیل مقطعی مدارس، اداره‌ها، دانشگاه‌ها و صنایع را راه‌حلی کوتاه‌مدت می‌داند و می‌افزاید: «راه‌حل‌های کوتاه مدت چاره ساز رفع آلودگی هوای اراک نیست؛ باید برنامه جامع در کاهش آلودگی هوای اراک با جدیت دنبال شود.»
به گفته وی، شتاب بخشی در ایجاد تقاطع‌های غیرهم‌سطح شهری همچون زیرگذر هپکو و پل شهید بختیاری، توسعه فضای سبز و اولویت دادن به استقرار صنایع پاک در اراک از جمله فعالیت‌هایی است که در قالب طرح جامع کاهش آلودگی هوای اراک در حال انجام است.
عباس رجایی، نماینده اراک نیز درباره طرح جامع می‌گوید: «برای اجرا شدن برنامه‌های این طرح در 2 سال اخیر کمتر از یکصد میلیارد ریال تخصیص یافته است درحالی‌که برای اثربخشی مناسب باید برای اجرای برنامه‌های یاد شده دست‌کم سالانه بین ۵۰۰ تا یک‌هزار میلیارد ریال سرمایه‌گذاری شود تا در مدت 5 سال پاسخ مثبتی به‌دست آید.»
هوای اراک چطور آلوده می‌شود؟
افزایش غلظت دی‌اکسید گوگرد، ذرات معلق و ازون شاخص‌هایی است که مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان مرکزی آنها را عوامل اصلی هوای ناسالم و بحرانی اراک معرفی می‌کند. انصاری، همچنین اضافه می‌کند که محصور بودن اراک با ارتفاعات از 3 طرف و از سوی دیگر همجواری با کویر میقان که موجب ایستایی هوا و ماندگاری آلاینده‌ها در اراک می‌شود نقش جدی در آلودگی هوای این شهر دارد.
نماینده اراک نیز در این‌باره می‌گوید: «آلودگی هوای اراک در دهه‌های اخیر و روند رو به افزایش آن بیانگر رعایت نشدن استانداردهای زیست‌محیطی در استقرار صنایع و مهار منابع آلاینده ترافیکی و صنعتی در این شهر است.»
رجایی ادامه می‌دهد: «هر چند در سال‌های اخیر درباره منابع آلاینده هوای اراک و میزان تاثیرگذاری آنها تحقیقی جامع و علمی صورت نگرفته است، براساس مطالعات موجود ریزگردها حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد آلاینده‌های هوای اراک را تشکیل می‌دهد که بخشی از آن ناشی از مجاورت این شهر با تالاب کویری میقان است و بخش دیگر نیز به‌صورت مقطعی از مناطق غربی و جنوب غرب به اراک وارد می‌شود.»
به گفته وی، ۳۰ تا ۳۵ درصد آلایندگی هوای اراک نیز به‌دلیل سوخت‌های فسیلی، تردد خودروهای عمومی و همچنین ترافیک سنگینی است که به سبب آن دی‌اکسید گوگرد، منواکسید کربن و غیره در هوا منتشر می‌شود.
رجایی همچنین عوامل دیگر آلودگی هوای اراک را چنین برشمرد: خودروهای فرسوده و تک‌سوز، استفاده نامناسب از انرژی‌های خانگی و اداری، واحدهای صنعتی آلاینده که روزبه‌روز بر تعداد آنها در حریم شهری اراک افزوده می‌شود. وی می‌افزاید: «براساس اصل ۱۳۸ قانون اساسی، تصمیمات کارگروه ویژه آلودگی هوای اراک لازم‌الاجراست و برای مهار آلودگی و جلوگیری از قرار گرفتن هوای شهر اراک در وضع هشدار و اضطرار باید مجموعه مدیریت اجرایی شهر و استان دست به‌دست هم دهند.»
