«زنان سرپرست خانوار» واژه‌ای است که از دیرباز در جامعه بانوان کشور وجود دارد؛ بانوانی که گاه به واسطه جنگ‌ها و حوادث غیرمترقبه، شوهران خود را از دست داده و سرپرستی خانواده را به‌عهده گرفته‌اند یا به واسطه بدسرپرستی از شوهران خود جدا شده‌اند. به این ترتیب بانوان سرپرست خانوار و خانواده تحت سرپرستی آنها همواره وجود داشته‌اند و با مشکلات بسیاری نیز روبه‌رو بوده‌اند. در سال‌های اخیر و با توجه به رویکرد اجتماعی نهادها در کشورمان، به قشر بانوان سرپرست خانوار و خانواده‌های آنان توجه بیشتری معطوف شده است.
آنچه در مسئله حمایت، کمک و توان‌افزایی زنان سرپرست خانوار بیش از کمک‌های حمایتی ضروری به‌نظر می‌رسد، شناسایی نیازهای واقعی این قشر است. در واقع باید جدای از نیازهای مالی، به تأمین احتیاجات فرهنگی و اجتماعی آنها همت گماشت. نبود نقش پدر در خانواده و برعهده گرفتن هر دو نقش مادری و پدری توسط زن خانواده، سپری کردن بیشتر اوقات زن سرپرست خانوار در محل کار برای تأمین معیشت و وجود خلأهای عاطفی، احساسی و اقتصادی در این نوع خانواده‌ها، مسئولان شهری را برآن داشت تا با در نظر داشتن مسائل معیشتی آنان، برای حل مسائل اجتماعی و فرهنگی این خانواده‌ها برنامه‌ریزی انجام دهند.
توسعه مراکز کارآفرینی در مناطق
مراکز مهارتآموزی کوثر در شهر تهران با رویکردی اقتصادی و اجتماعی - فرهنگی و با هدف آموزش و ایجاد توانمندی در زنان سرپرست خانوار به بهره‌برداری رسید، به‌گونه‌ای که تمام منفعت و سود اقتصادی فعالیت‌های مراکز مهارتآموزی کوثر نصیب زنان سرپرست خانوار می‌شود و زنان سرپرست خانواری که نیازمند کمک و مساعدت هستند به این ترتیب با ایجاد زمینه‌های مهارتآموزی و کار آفرینی برای آنان، خودکفا می‌شوند. در حال حاضر نیز 55 مرکز مهارتآموزی کوثر در تهران برای زنان سرپرست خانوار به بهره‌برداری رسیده است که تا پایان سال89 تمام مناطق 22گانه شهر تهران موظفند 2مرکز کوثر به مراکز فعال خود اضافه کنند.
ستاد توانمندسازی زنان سرپرست خانوار، براساس بیست و چهارمین صورت‌جلسه شورای معاونین شهرداری تهران در سال 86 و در راستای اهداف و سیاست‌های کلانشهرداری تهران درخصوص توانمندسازی زنان سرپرست خانوار شکل گرفت. در برنامه‌های این ستاد توجه به ابعاد مختلف فردی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، به‌منظور پیشگیری و کاهش آسیب‌های اجتماعی زنان سرپرست خانوار مدنظر قرار گرفته است تا با نگرشی جامع به فرایند توانمندسازی، توان این ستاد را بر ارتقای سطح دانش و آگاهی جامعه هدف که بانوان سرپرست خانوار محدوده جغرافیای شهر تهران هستند، متمرکز کند؛ تلاشی که نتیجه آن رساندن بانوان سرپرست خانوار به سطح مطلوبی از توانمندی و صلاحیت لازم برای افزایش کیفیت زندگی خود و محیط اطراف خود است.
زهرا سادات مشیر، مشاور شهردار تهران در امور بانوان و مدیر ستاد توانمندسازی زنان سرپرست خانوار با اشاره به رویکرد غلط رایج در گذشته در باره زنان سرپرست خانوار، به همشهری می‌گوید: متأسفانه به‌علت وجود رویکردهای غلط در گذشته، فرهنگی شکل گرفته که برخی افراد و ازجمله زنان بدون سرپرست، عادت کرده‌اند بدون اینکه زحمتی متحمل شوند درآمد داشته باشند. برای چنین افرادی سخت است که به واسطه زحمت و تلاش خود درآمد کسب کنند. البته راضی کردن آنها برای حضور در کلاس‌های آموزشی و مهارتآموزی نیز سخت بوده و نیازمند صرف انرژی زیادی است در حالی که در این مراکز افراد به رایگان آموزش می‌بینند.
وی با تأکید بر ضرورت تغییر این رویکرد می‌افزاید: تغییر این رویکرد و گرایش به رویکرد آموزش و اشتغال می‌تواند کشور را به سمت پویایی بیشتر ببرد. بر همین اساس شهرداری تهران به‌منظور زدودن این فرهنگ غلط از میان جامعه، می‌کوشد در ابعاد اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی باری از مشکلات زنان سرپرست خانوار بردارد که در این راستا در حال حاضر 10 هزار نفر که تحت پوشش هیچ نهاد حمایتی‌ای نیستند، تحت پوشش شهرداری قرار دارند. این افراد پس از پشت سر گذاشتن دوره آموزشی سه ماهه به بازار کار وارد شده و از حمایت‌های شهرداری برخوردار می‌شوند.
مشاور شهردار تهران در امور بانوان می‌افزاید: در حال حاضر برای حمایت بهینه از زنان سرپرست خانوار (زنانی که براثر طلاق، فوت و مفقودالاثر شدن همسر، بی‌سرپرست شده‌اند)، زنان بدسرپرست (زنانی که دارای همسر معتاد، بیکار، از کارافتاده، زندانی و تبعیدی هستند) و زنان خودسرپرست (زنانی که در سنین بالاتر از 35سال قرار دارند و هرگز ازدواج نکرده‌اند) طرح توانمندسازی زنان سرپرست خانوار تدوین شده و بر دو پایه آموزش و اشتغال، شهرداری تهران می‌کوشد تا زمینه توانمندسازی آنها را ایجاد کند. وی تأکید می‌کند که مراکز مهارتآموزی کوثر در ستاد توانمندسازی زنان سرپرست خانوار شهرداری تهران نیز با این هدف که با آموزش زنان سرپرست خانوار آنان را در تأمین اقتصادی، خودکفا سازند، با استانداردی متفاوت راه‌اندازی شدند که این استانداردها شامل فضای مناسب و مطابق قوانین استاندارد، نظارت دقیق بر امور پرداخت‌ها، بیمه و سلامت محیطی است.
بسته حمایتی شهرداری تهران برای زنان سرپرست خانوار
شهرداری تهران و ستاد توانمندسازی زنان سرپرست خانوار کار حمایت از زنان سرپرست خانوار را به آموزش و اشتغال محدود نکرده و در بسته حمایتی خود مسائل فرهنگی، اجتماعی و معیشتی این قشر را نیز مدنظر قرار داده است و بر همین اساس پرداخت دوره‌ای بن ارزاق به تمامی شاغلان و حمایت‌های اعتباری و فرهنگی - تربیتی از خانواده‌های آنان نیز در دستور کار این ستاد است.
پوشش بیمه تأمین اجتماعی و بیمه تکمیلی برای شاغلان در مراکز مهارت آموزی کوثر یکی دیگر از فعالیت‌های حمایتی ستاد توانمندسازی بوده است که در حال حاضر از 1080 نفر مشغول به کار در این مراکز 426 زن سرپرست خانوار به همراه خانواده‌هایشان تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی و بیمه تکمیلی هستند.
براساس آمارها و مراجعات ثبت شده کارشناسان ستاد توانمندسازی زنان سرپرست خانوار در ملاقات‌های مردمی رودر رو، زنان سرپرست خانوار در اکثر موارد به‌دلیل ضعف بنیه اقتصادی و مشغله‌های معیشتی، از نظر روحی و فکری در شرایط مطلوبی قرار نداشته و در اغلب موارد با توجه به اولویت نیازهای معیشتی، برنامه‌ای برای اوقات فراغت خود و فرزندانشان ندارند. از همین رو به‌منظور سالم‌سازی اوقات فراغت زنان سرپرست خانوار و خانواده‌های آنها، تسهیلات ویژه‌ای به‌منظور استفاده این قشر از شهروندان از اماکن ورزشی شهرداری تهران ایجاد شده و ستاد توانمندسازی زنان سرپرست خانوار شهرداری تهران به‌منظور پاسخگویی به این نیاز مخاطبان خود، توزیع کارت‌های ورزش مخصوص استفاده از اماکن ورزشی برای بانوان سرپرست خانوار، فرزندان آنان و شاغلان مراکز مهارتآموزی را در دستور کار خود قرار داده است، به‌طوری‌که در 6ماه نخست امسال
100 هزار کارت ورزش بین این افراد توزیع شده است.
همچنین به‌منظور رفاه حال تمام زنان سرپرست خانوار تحت پوشش شهرداری در رفت‌وآمد، 10هزار کارت الکترونیک حمل‌ونقل شهری ویژه استفاده از مترو و اتوبوس با اعتبار 10هزار تومانی بین این افراد توزیع شده است که این کارت‌ها بارها قابلیت شارژ شدن دارند.ستاد توانمندسازی زنان سرپرست خانوار در حوزه مباحث مربوط به روح و روان افراد شاغل در مراکز مهارتآموزی کوثر، اقدامات مشاوره را هم انجام داده است. در همین رابطه نیز اردوها و سفرهای زیارتی و سیاحتی توسط این ستاد برگزار می‌شود. همچنین در راستای تأمین سلامت جسمی چکاپ‌های دوره‌ای سلامتی برای آنها به انجام می‌رسد و با توجه به نیازهای پزشکی، اقدامات درمانی نیز انجام می‌شود.
