وی در خانواده‌ای بادیه نشین در کشور لیبی به دنیا آمد و در سال ۱۹۵۶ به همراه خانواده به شهر سبها در جنوب رفت.
قذافی در کالج نظامی یونان و انگلستان تحصیل کرد و ۲ بار ازدواج کرد و حاصل آن ۷ پسر و یک دختر است همچنین او یک فرزرند خوانده دارد.
سرهنگ قذافی در ۲۷ سالگی توانست به همراه گروهی از افسران لیبی، ادریس اول پادشاه لیبی را طی کودتای بدون خونریزی از قدرت برکنار کند.
وی در سال ۱۹۶۹ به رهبری کشور لیبی رسید، همچنین بین سال های ۱۹۷۰ تا ۱۹۷۲ نخست وزیر کشورش بود. قذافی تا سال ۲۰۱۱ که ناآرامی‌های خاورمیانه به لیبی رسید در همین مقام بود و با مخالفان رژیم سرسختانه برخورد می‌کرد.
معمر قذافی همچنین در فوریه سال ۲۰۰۹ به عنوان رئیس دوره‌ای اتحادیه آفریقا انتخاب شد.
وی با اینکه بطور رسمی دارای هیچ مقام یا عنوانی نیست ولی رئیس مجلس شورای انقلاب در لیبی بشمار می‌آید و در بیانات حکومتی و مطبوعات دولتی از او با القاب تشریفاتی «رهنمای انقلاب کبیر سوسیالیستی یکم سپتامبر خلق جمهوری عربی لیبی» و «رهبر برادرانه و رهنمای انقلاب» نام می‌برند.
فلسفه سیاسی او در کتابی تحت عنوان "کتاب سبز" منتشر شده و به گفته او جایگزینی برای سوسیالیسم و کاپیتالیسم با افزوده‌هایی از دین اسلام است.
معمر قذافی در سال ۱۹۷۷، سیستم حکومتی تحت عنوان جماهیریه یا حکومت توده‌ها را به لیبیایی‌ها معرفی کرد. براساس این نظریه، کشور از طریق کنگره‌ها و کمیته‌های مردمی اداره می‌شود.
طی این سال‌ها، سرهنگ قذافی در لیبی قدرت را به طور کامل در دست داشته و به طور انفرادی بر این کشور حکومت کرده است.
او صاحب رکورد طولانی‌ترین دوران حکومت در لیبی در بیش از ۵ قرن اخیر است؛ تا جایی که از سال ۱۵۵۱ میلادی یعنی از زمان حکومت عثمانی تاکنون کسی به اندازه حاکمیت او در راس قدرت در لیبی قرار نداشت.
رژیم ۴۲ ساله سرهنگ معمر قذافی دیکتاتور لیبی دوشنبه ٣١ مرداد ٩٠ با پیشروی انقلابیون به قلب پایتخت لیبی عملا فرو ریخت. قذافی روز پنجشنبه ۲۸ مهر ۱۳۹۰ در شهر سرت لیبی کشته شد.
