این جشنواره در سال‌های قبل با شعارهایی همچون «سینمای ایده‌های نو»، «سینمای تذکر» و «سینمای پرسش»، میزبان حضور پرشور سینماگران جوان بود و امسال هفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم 100 به همت حوزه هنری استان تهران با شعار «سینمای اخلاق»، 12 و 13 اسفندماه در تهران برگزار شد. جمعیت هلال احمر، معاونت اجتماعی وزارت کشور، معاونت اجتماعی شهرداری تهران، سازمان ملی جوانان، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، شبکه سوم و «ای فیلم» از مشارکت‌کنندگان در برگزاری این جشنواره بودند. فاضل نظری رئیس حوزه هنری استان تهران، شاعر31 ساله، متولد شهرستان خمین و دارای فوق لیسانس مدیریت صنعتی، برنده سرو بلورین جشنواره شعر فجر و برنده کتاب سال شعر جوان ایران است که با او، نه به خاطر دنیای شعر و شاعری، که به‌دلیل برگزاری جشنواره بین‌المللی فیلم 100 در فضایی صمیمی به گفت‌وگو نشستیم.
- دوره هفتم جشنواره فیلم 100 چگونه برگزار شد؟
جشنواره امسال با شعار سینمای اخلاق در 3 بخش فیلم مستند، داستانی و انیمیشن و با موضوعات محوری آموزه‌های اخلاقی، صلح و نوع‌دوستی، عفاف و حجاب، کرامت‌های انسانی، ارزش‌های دفاع مقدس، توصیه‌های اجتماعی برای مردم امروز و موضوع آزاد در نظر گرفته شده بود که هدف اصلی، شناسایی استعداد‌های فیلمسازان جوان و پرورش آنها بود. این فیلم‌ها نیز در سالن‌های مختلف سینما آزادی به نمایش درآمد. در عین حال کارگاه‌های آموزشی هم با حضور هیأت داوران، هیأت انتخاب و هیأت انتخاب جوان، در همان سالن‌های اکران برگزار و به سؤالات پاسخ داده شد.
در شبکه 3 سیما نیز در قالب یک برنامه ویژه هر روز به این موضوع پرداخته شد. شبکه 2 سیما هم در قالب برنامه‌های مختلف این را گنجاند و پخش کرد. ما دنبال آن هستیم تا بتوانیم بخشی از این فیلم‌ها را در سینماهایی که در اختیار حوزه هنری است، قبل از شروع فیلم‌های در حال اکران، به نمایش بگذاریم. حوزه هنری بیش از 90 سینما در سراسر کشور در اختیار دارد و به‌هرحال یکی از ارکان سینمای کشور به حساب می‌آید. این فرصت را حوزه برای خودش قائل است که گاهی به‌جای تبلیغات مختلف از پیام‌های اخلاقی و آثار فیلمسازان جوان استفاده کند. طبیعتا اینها جدا از امکان انتقال این آثار کوتاه به تلفن‌های همراه و تابلوهای شهری و فرصت‌هایی از این دست است که ان‌شاءالله آنها هم اتفاق می‌افتند.
- جشنواره در این دوره تا چه حد توانست به اهدافش برسد؟
اقداماتی که در گذشته صورت گرفته در این راستا بوده تا استعدادهایی شناسایی شوند و به پرورش آنها کمک شود. هدف فقط برگزاری جشنواره نبوده و نیست چون خود حوزه هنری در رشته‌های مختلف، جشنواره‌های متفاوت برگزار می‌کند. در رشته سینما جشنواره‌های مختلفی داریم کمااینکه جشنواره‌های مختلف ادبی و نمایشی نیز در حوزه هنری، هرساله کار خود را انجام می‌دهند. این جشنواره هم در کنار جشنواره‌های دیگر تا زمانی برپاست که به اهدافش نزدیک‌تر شود؛ ممکن است حوزه هنری به این نتیجه برسد که ابزارهای دیگری برای رسیدن به اهداف خودش انتخاب کند. نگاهمان به جشنواره یک نگاه ابزاری است و آن را هدف نمی‌دانیم. حوزه هنری در واقع خانه هنر انقلاب است برای همین همچنان تلاش می‌کند تا پناهگاهی برای هنر انقلاب باشد و آن را از هر حیث، تقویت کند. البته ما باید مولفه‌هایی راکه در ارزیابی فیلم بسیار کوتاه 100 ثانیه‌ای می‌سنجیم با مولفه‌هایی که در یک فیلم بلند سنجیده می‌شود فرق بگذاریم.
الان ما در کشور شاهدیم بعد از فیلم 100 ثانیه‌ای، قالب‌های 110 ثانیه‌ای، 135 ثانیه‌ای، 60 ثانیه‌ای و 90 ثانیه‌ای باب شد درحالی که نخستین بار جشنواره فیلم 100 ثانیه‌ای این قالب را مطرح کرد و استقبال از آن توجه جشنواره‌ها و نهادهای دیگر را به این موضوع جلب کرد.
- راستی چرا فیلم 100 ثانیه‌ای؟
فیلم 100 ثانیه‌ای شرایط یک فیلم بلند را دارد و طبیعتا یک سناریو دارد که داستان آن در 100 ثانیه شکل می‌گیرد. البته این قالب تقریبا در دنیا شناخته شده است؛ یعنی در کشورهای مختلف فیلمسازان به اینگونه هنری توجه دارند. عدد 100 هم در فرهنگ ما یک عدد کامل و نخستین عدد سه رقمی است و یک جوری مبنا و معنایی از پیش نوشته دارد. حالا می‌شود این را بالاتر و پایین‌تر کرد، ولی به‌نظر می‌رسد انتخاب خوبی است و اصل بر همان موجز بودن اثر است. مخاطب امروز یک اینرسی در حال سکون دارد که با تلنگرهای کوچک ممکن است این اینرسی از بین برود اما فرصت همان تلنگرهای کوچک را هم ندارد. در قالب‌های متعدد هنری الان این موجزگرایی و مینی‌مالیسم جایش را باز کرده است.
ما الان داستان‌های مینی‌مالیستی داریم که در 2یا 3خط داستانش اتفاق می‌افتد و تمام می‌شود. از قدیم هم رباعی و دوبیتی داشتیم که گاهی کار یک مثنوی هفتاد من کاغذ را می‌کرد یا قالب‌های جدید هایکو که بسیار کوتاه است، در شعر امروز کاربرد فراوان دارد. در فرهنگ ما موجزگویی مورد احترام بوده، در واقع منظور از «کم گوی و گزیده گوی چون در» همین است. دنیای امروز هم آنقدر پرشتاب است که همه چیز رو به کوچک شدن می‌رود شاید این یک فرصتی باشد تا تذکری را در قالب یک فیلم 100 ثانیه‌ای بتوان به نفع فرهنگ عمومی ارائه کرد.
- از چه دوره‌ای جشنواره به‌صورت بین‌المللی برگزار می‌شود و امسال چه تعداد آثار در بخش مسابقه بین‌المللی حضور داشتند؟
این جشنواره از سال 87 به‌صورت بین‌المللی برگزار می‌شود، اگر چه در سال قبلش مروری بر سینمای بین‌الملل بود؛ یعنی رقابتی در بخش بین‌المللی وجود نداشت. در سال87 کارگاه‌های آموزشی بین‌المللی برگزار کردیم. در باکو آذربایجان، تاجیکستان و امسال در سوریه تفاهم‌هایی صورت گرفت از جمله اینکه یک بخش 100 ثانیه‌ای را در یکی از جشنواره‌های کشور سوریه برگزار کنیم. کارگاه‌های آموزشی بین‌المللی هم داشتیم تا این کارها از مسیر خودش عبور کند. در این دوره هم 45 اثر در بخش مسابقه بین‌المللی این جشنواره از کشورهای مختلف حضور داشتند. طبیعتا ما در این عرصه در قدم‌های اول هستیم، ولی هدف اصلی ما همان ارائه پیام اخلاقی است که شاید به یک معنا وظیفه اصلی هنر همین باشد.
- دبیرخانه جشنواره اعلام کرد تعداد85 اثر توسط حوزه هنری ساخته شده بود.
این سؤال ممکن است برای خیلی‌ها پیش بیاید که این تعداد- 85 اثر - چرا ساخته شد؟ حوزه هنری در 2 سال گذشته محلی را به‌عنوان باشگاه سازندگان فیلم‌های 100 ثانیه‌ای شکل داده که هدفش استعدادیابی و استعداد سنجی و پرورش استعداد‌های شناسایی شده در جشنواره‌هاست. در این باشگاه کمک‌ها به‌صورت مشاوره‌ای بوده تا به فیلمسازان جوانی که صاحب ایده هستند در پرورش و در شکل دادن به فیلم‌هایشان کمک شود. از طرفی حمایت‌های مالی هم صورت گرفته که چون اینگونه آثار هزینه‌های چندانی ندارند گستره حمایت را زیادتر می‌کند.
- نحوه این حمایت‌ها به چه شکلی بود؟
نحوه کار بدین ترتیب بوده که آثار و فیلمنامه‌های تولید شده به باشگاه فیلمسازان 100ثانیه‌ای حوزه هنری عرضه می‌شد و دوستان در آن بخش آنها را ارزیابی می‌کردند. این 85 اثر با تعداد 1135 اثری که در جشنواره شرکت کردند اصلا قابل مقایسه نیست، چون ما قوانین و مقرراتی داریم که اگر از آن قوانین و مقررات عدول شود آن اثر در جشنواره ثبت نمی‌شود.
- در شکل‌گیری صحیح یک فیلم کوتاه، چه مضامینی مناسب‌ترین سوژه برای ساخت اثر است؟
اصولا ما در این موضوعی که می‌فرمایید خیلی تلاش نکردیم که محدودیت موضوعی برای فیلمسازان ایجاد کنیم. ذهن خلاق یک سینماگر نمی‌تواند در حصار و چنبره‌های محدودیت‌های شدید قرار بگیرد اما تعیین یک محدوده معین منجر به خلاقیت می‌شود؛ اگر از شما بخواهند یک جمله خیلی خوب بگویید شاید کمی دشوار باشد، اما اگر بگویند یک بیت شعر خوب بگویید، کار شاید آسان‌تر است و اگر بگویند یک شعر خوب از حافظ بگو باز انتخاب شما آسان‌تر خواهدشد. در عرصه موضوع هم همین اتفاق می‌افتد؛ یعنی اگر از شما بخواهند در گستره‌ای به اسم اخلاق که گستره وسیعی دارد و فلسفه بعثت پیامبر(ص) است، به موضوعی بپردازید دیگر در یک حصار بسته قرار ندارید. حتی موضوع را هم در ارزیابی‌هایمان به‌عنوان ملاک رد اثر قرار ندادیم. عمدتا آثاری که مشخصات فنی مناسبی داشتند در اختیار هیأت انتخاب قراردادیم و آنها بر مبنای داستان و بن مایه فنی و تکنیکی، کارها را مورد بررسی قرار دادند.
