به همین خاطر کشورهای اتحادیه اروپا در حوزه‌های تجارت، بانکداری، بیمه، کشتیرانی و از همه مهم‌تر در زمینه‌های پالایش، گدازش و فناوری گاز طبیعی تحریم‌های جدیدی را علیه ایران تصویب کردند. آمریکا 5شرکت را با ادعای ارتباط آنها با خطوط کشتیرانی ایران تحریم و شخصیت‌هایی از سپاه پاسداران را نیز به لیست تحریمی خود اضافه کرد. استرالیا، کره‌جنوبی، ژاپن و کانادا نیز موافقت کردند تا تحریم‌هایی فراتر از مواد قطعنامه 1929 علیه ایران اعمال کنند. اما تنها چند روز از این نمایش تبلیغاتی نگذشته بود که زمزمه‌های ناکارآمدی سیاست تحریم علیه ایران در روزنامه‌ها و رسانه‌های غربی و حتی صهیونیستی شنیده شد. روزنامه واشنگتن پست در تحلیلی با اشاره به‌نظر ناظران بین‌المللی مبنی بر اینکه ایران خود را برای مقابله با تحریم بنزین آماده کرده است، ورود به این مرحله از تحریم‌ها را احمقانه توصیف کرد.
سایت آماری یوروستات که متعلق به اتحادیه اروپاست، با توضیح اینکه مبادلات تجاری ایران و 27کشور اروپایی در 10 ماهه نخست سال 2010 افزایش یافته است، اذعان داشت: مبادلات تجاری ایران و اروپا به‌رغم تحریم‌ها نسبت به‌مدت مشابه در سال گذشته 36 درصد رشد را نشان می‌دهد.
این وضعیت به روشنی نشان می‌دهد که ایران نه تنها سیاست تحریم غرب را خنثی کرده بلکه از همین رهگذر ضربه مهمی به غرب وارد کرده است؛ به‌گونه‌ای که غرب از یک طرف دیگر نمی‌تواند به همراهی شرکت‌های متبوع خود در تحریم ایران امیدوار باشد و از طرف دیگر تجربیات ایران را در مقابله با تحریم حوزه‌های استراتژیک همچون بنزین، افزایش داده است. اما نکته مهم در اینجا چگونگی غلبه ایران بر تحریم‌هاست. کسب این موفقیت برای ایران به سبب وجود 2دسته عوامل است که این عوامل نشان‌دهنده تضعیف موقعیت تعیین کنندگی چند قدرت بزرگ دنیاست؛ عوامل دسته اول به تغییرات ساختار نظام بین‌الملل در ابعاد اقتصادی و سیاسی اشاره دارد و عوامل دسته دوم که مهم‌تر هستند به توانایی‌های جمهوری اسلامی مربوط می‌شود. در ذیل به بررسی بیشتر موضوع می‌پردازیم:
اقدامات ایران در مقابله با تحریم ها
اما بخش اساسی و مهم‌تر خنثی شدن تحریم‌ها به اقدامات جمهوری اسلامی برمی‌گردد. این اقدامات منجر به اجرای طرح‌های مختلف در عرصه‌های اقتصادی شده که به‌صورت ساختاری و پایه‌ای اقتصاد کشور را از دایره اثرگذاری تحریم‌های غرب می‌رهاند. این موارد عبارتند از:
1- یکی از مهم‌ترین ابعاد تحریم‌ها در زمینه انرژی بوده است. ایران برای مقابله با این موضوع چند راهکار مهم را دنبال کرده است که این موضوع توجه نشریه مانثلی ریویو را برانگیخت. طبق گزارش این نشریه توسعه ظرفیت پالایشگاهی، گاز سوز کردن خودروها، استفاده از سوخت الکلی، سهمیه‌بندی بنزین و توسعه حمل‌ونقل عمومی 5 اقدام مهم دولت احمدی‌نژاد است که
تحریم‌های انرژی را ناکام گذاشت.
در مورد تأثیر سهمیه بندی بنزین باید گفت این اقدام سبب کاهش مصرف و در نتیجه کاهش اثر تحریم شده است. از تیرماه 1386 تا پایان اسفند 1388 به خاطر سهمیه بندی بنزین روزانه 20، 22 و 34 میلیون لیتر و در مجموع بیش از 27 میلیارد لیتربنزین صرفه جویی شده است که این مسئله صرفه‌جویی بیش از 5میلیارد دلاری برای کشور داشته است. سهمیه بندی همچنین سبب اقبال مردم به گازسوز کردن خودروها شد و صنعت CNG را در کشور تقویت کرد. توسعه پالایشگاه‌ها یکی دیگر از اقدامات مقابله با تحریم است که سهمیه بندی بنزین هم در آن مؤثر بوده است.
در حال حاضر از 9 پالایشگاه ایران 7 پالایشگاه تحت عملیات توسعه ظرفیت قرارگرفته‌اند. به علاوه 7 پالایشگاه نیز یا در مرحله طراحی هستند یا وارد مرحله ساخت شده‌اند و پیش‌بینی می‌شود طی 3 تا 5 سال آینده ظرفیت پالایش نفت ایران 2برابر شود. دولت در این زمینه بخش خصوصی را نیز به کار گرفته است و این بخش در پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس همکاری می‌کند. این پالایشگاه روزانه 24 میلیون لیتر بنزین تولید می‌کند و نقش زیادی در خودکفایی بنزین دارد.
تکمیل طرح پالایشگاهی شازند که هم‌اکنون بیش از 70 درصد پیشرفت داشته است، سبب می‌شود تا ظرفیت تولید بنزین پالایشگاه از روزانه 5میلیون لیتر به روزانه 16 میلیون افزایش یابد. چند ماه پیش معاون وزیر نفت گفته بود: با اجرای طرح توسعه پالایشگاه اراک و مرحله نخست طرح افزایش ظرفیت تولید بنزین در برخی از پالایشگاه‌های کشور قادر خواهیم بود تا 2سال آینده بنزین کشور را بدون نیاز به واردات این فرآورده تأمین کنیم. همچنین طرح تولید ضربتی بنزین از مرداد ماه در کشور اجرا شد که اکنون روزانه حدود 7 میلیون لیتر بنزین تولید می‌کند. این اقدامات سبب شده تا مصرف داخلی کشور از واردات بنزین بی‌نیاز شود و واردات تنها برای افزایش ذخایر استراتژیک صورت گیرد.
بیهودگی تحریم‌ها تا آنجا بود که نشریه مانثلی ریویو نوشت:جالب اینکه ایران در توسعه ظرفیت پالایشگاهی خود از کمک شرکت‌های فرانسوی، انگلیسی، آلمانی، سوئیسی، کره‌ای، رومانیایی، ایتالیایی، دانمارکی، ژاپنی، چینی و حتی آمریکایی بهره برده است.
تنوع منابع انرژی در ایران نقطه قوتی برای مقابله با تحریم است. در واقع ایران یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان متانول است. ایران
4 کارخانه بزرگ متانول دارد و در حال ساخت 2کارخانه بزرگ دیگر است که باوجود آنها ظرفیت تولید ایران 60 درصد افزایش می‌یابد. با بهره‌برداری از این 2کارخانه که با همکاری شرکت‌های دانمارکی ساخته می‌شوند ایران می‌تواند از سوخت الکلی در خودروها استفاده کند و بدون ساخت تجهیزات جدید در خودروها، مصرف بنزین را 5درصد کاهش دهد. تشویق مردم به استفاده از وسایل نقلیه عمومی از دیگر راهکارهای ایران برای کاهش وابستگی به بنزین است.
2- اما یکی از موارد تحریمی دیگر در زمینه پالایش گاز طبیعی بود. دولت نه تنها در این زمینه با مشکل جدی مواجه نشد بلکه با جمع‌آوری گازهای میادین نفتی سروش و نوروز، تأسیسات نفتی خارک را تقویت کرد که روزانه 25میلیون دلار درآمد نصیب کشور شد. همچنین دولت پروژه گازی ان.جی.ال را در جزیره سیری راه‌اندازی کرد که اکنون بیش از 70 درصد آن اجرایی شده است. با اتمام این پروژه روزانه 100 میلیون فوت مکعب گاز طبیعی، 15 هزار بشکه میعانات گازی و 4 هزار بشکه بوتان تولید می‌شود. همچنین هدفمندی یارانه‌ها سبب شد تا طبق اعلام روابط عمومی شرکت ملی گاز، روزانه 20 تا 21 میلیون متر مکعب گاز ذخیره شود که این میزان صرفه‌جویی معادل یک فاز پارس‌جنوبی است. از زمان اجرای این طرح حدود 15میلیون دلار در بخش گاز به واسطه قطع صادرات صرفه‌جویی شده است.
3- یکی دیگر از مقولات تحریمی صنعت بیمه کشور بود که هدفمندی یارانه‌ها نقش مهمی در کاهش اثرات تحریم بر این حوزه و سایر حوزه‌ها داشت. هدفمندی یارانه‌ها سبب واقعی شدن قیمت‌ها شده و این موضوع نرخ‌های مربوط به حق بیمه‌ها را واقعی می‌کند و بیمه‌گذاران با کسب اطلاعات دقیق‌تر از سرمایه‌های خود، بهتر برنامه‌ریزی می‌کنند. از طرفی منطقی شدن هزینه‌ها شفافیت اقتصادی برای سرمایه‌داران به همراه دارد و تمایل آنها به بیمه کردن سرمایه‌های خود را برمی‌انگیزد؛ این مسئله به امنیت اقتصادی بیشتر و رونق اقتصادی در بخش‌های مختلف نیز می‌انجامد، ضمن اینکه افزایش تقاضا برای بیمه سبب رقابت بیمه‌گذاران و کاهش هزینه‌های بیمه برای مردم هم می‌شود.
فارغ از این موضوع، رئیس‌کل بیمه مرکزی ایران نیز از افزایش ظرفیت نگهداری ریسک در حوزه بیمه‌های اتکایی به 78 درصد خبر داد و برای مقابله با اثرات تحریم اعلام کرد: طی 2سال اخیر بسیاری از قراردادهای اتکایی با بیمه‌گران اتکایی خارجی به قراردادهای اتکایی داخلی تغییر یافته است. با اقداماتی که برای تقویت ظرفیت بیمه‌های اتکایی در ایران صورت گرفته است، نیاز به بیمه‌گران اتکایی خارجی کاهش یافته و اکنون به مرحله‌ای رسیده‌ایم که حتی اگر بیمه‌گران اتکایی در اروپا از ارائه پوشش اتکایی خودداری کنند، صنعت بیمه کشور می‌تواند 21 درصد از پوشش‌های اتکایی را جا به جا و به جای واگذاری به بیمه‌گران اتکایی اروپا به بیمه گران کشورهای منطقه واگذار کند.
4- آثار هدفمندی یارانه‌ها بر کاهش تحریم‌ها در ابعاد دیگر نیز نمود روشنی داشت که مهم‌ترین آن در بخش بورس بود و بالارفتن شاخص بورس خود به معنای بی‌اثر بودن تحریم‌ها و جلب سرمایه‌گذاری خارجی است. بازار بورس کشور تا 15 دی ماه امسال به 90 هزار میلیارد تومان رسید در حالی که در زمان مشابه سال قبل 65 هزار میلیارد تومان بود. هم‌اکنون شاخص بورس از 12 هزار و 536 واحد ابتدای سال به 21 هزار واحد افزایش یافته است. این موضوع سبب شده تا رقم 120 میلیارد تومان جذب سرمایه‌گذاری خارجی در سال گذشته، برای امسال به 250 میلیارد تومان افزایش یابد.
5- در مقابله با تحریم‌های بانکی، جمهوری اسلامی ایران توانسته است بانک‌های جدیدی تأسیس و سهام برخی بانک‌های خارجی را نیز خریداری کند. از طرف دیگر تأسیس بانک‌های خصوصی خارجی در ایران برای نخستین بار بعد از انقلاب، خود به توسعه روابط بانکی کشور و کاهش اثرات تحریم‌های بانکی می‌انجامد. همچنین انتقال ذخایر ارزی کشور از اروپا به آسیای جنوب شرق و نیز داخل کشور و نیز تغییر واحد مبادلاتی از دلار به یورو از جمله اقدامات دیگر برای مقابله با تحریم‌های بانکی است.
