تلاش برای ایجاد اجماع جهانی علیه ایران و وضع تحریم خارج از قواعد بین‌المللی مسئله دیگری است که نشان از خشم غرب در برابر ایران و عدم کارایی تحریم‌های اعمال شده در طول سال‌های گذشته دارد، از این رو دکتر محمدعلی بصیری استاد دانشگاه و تحلیل‌گر مسائل بین‌المللی بر این اعتقاد است که نتیجه تمدید تحریم‌ها علیه ایران بستگی به تحولات آینده خاورمیانه دارد.
- اوباما هنگام تمدید تحریم‌ها علیه ایران گفته است که ایران یک تهدید بزرگ امنیتی- سیاسی برای ایالات متحده است. به‌نظر شما آیا می‌توان گفت که باید منتظر رویه جدیدی از طرف اوباما درباره مسئله هسته‌ای ایران باشیم؟
بعد از تحریم‌هایی که غرب درباره برنامه هسته‌ای ایران وضع و اعمال کرد و نتیجه مطلوبی که در انتظار آن بودند به دست نیامد، جمع بندی دولت آقای اوباما و مشاوران او این است که توان هسته‌ای ایران در حال رسیدن به نقاط حساسی است که می‌تواند از دید آنها برای امنیت ملی آمریکا مضر باشد، به این دلیل است که ما شاهد این موضع‌گیری از سوی اوباما هنگام امضای تمدید تحریم‌ها هستیم.
- به‌نظر شما با توجه به اینکه قبلا اوباما موضع ملایم‌تری نسبت به ایران داشت، آیا می‌توان گفت که در موضع اوباما تغییر ایجاد شده است؟
به‌طور کلی تحلیل‌های عمده این بود که شعار تغییر که اوباما در حوزه سیاست داخلی و خارجی ایالات متحده مطرح کرده است، شعاری غیرواقع‌گرایانه است بنابراین او ناچار خواهد بود که برخلاف این شعار سیاست‌های آمریکا را به پیش ببرد. دلیل این مسئله هم این است که تصمیم‌گیر اصلی در سیاست داخلی و خارجی آمریکا لابی‌های کنگره و کاخ‌سفید هستند و رئیس‌جمهور نمادی است که سیاست‌هایی که از طریق این لابی‌ها به او دیکته می‌شود را اجرا می‌کند.
در زمان روی کار آمدن اوباما بسیاری این تحلیل را مطرح می‌کردند و بسیاری هم با آن موافق نبودند. امروز بعد از گذشت 2سال از تصدی ریاست‌جمهوری اوباما، عملکرد او به وضوح نشان می‌دهد که هم در سیاست داخلی شعار تغییر شعاری بی‌اساس بود و نشانه آن هم پیروزی جمهوریخواهان در جذب افکار عمومی در انتخابات میان‌دوره‌ای بود.
در حوزه خارجی هم این مسئله خود را نشان داد. سیاست آمریکا در مسئله صلح اعراب و اسرائیل، مبارزه با تروریسم و اتمام اشغال عراق و افغانستان به وضوح نشان داد که شعار تغییر شعار مقطعی بود و عملا همان رویه دوره قبل که ادامه خشونت و تجاوزگری و... بود، در سیاست خارجی اوباما پیگیری شد.
پرونده هسته‌ای ایران هم مستثنا از باقی موضوعات سیاست خارجی آمریکا و رویه اوباما نیست. یعنی شعار‌های ایشان سطحی و گذرا بود و در واقع دست آهنین در پوشش مخملین بود که مقام معظم رهبری هم به آن اشاره کردند، خود را نشان داد و عملا چیزی که اوباما در تمدید تحریم‌ها درباره ایران می‌گوید، همان‌هایی است که جورج بوش پسر و پدر می‌گفتند. شاید لحن و گفتمان تغییر کرده باشد اما نگاه، همان نگاه و حرکت و روند هم همان حرکت و روند است.
- به‌نظر شما ارتباطی بین تمدید تحریم‌ها از سوی اوباما و تحولات اخیر کشورهای عربی وجود دارد؟
اتفاقاتی که در منطقه در حال وقوع است، مقداری آمریکا و غرب را مشغول کرده است. اگر این اتفاقات به‌گونه‌ای پیش رود که غرب توانایی کنترل و هدایت آن را نداشته باشد و منافع آنها با حاکمیت دولت‌های جدید در منطقه تهدید شود، فشار‌های روی ایران من جمله همین تحریم هم عملا جدی و محکم پیگیری نخواهد شد. در حالی که اگر معکوس این اتفاق روی دهد، یعنی این تحولات تحت کنترل آنها و در راستای منافع غرب مدیریت شود، این تحریم‌ها به‌طور جدی‌تر و محکم‌تری علیه ایران اعمال خواهد شد.
اما به‌نظر من به‌دلیل اینکه منافع آمریکا و دولت‌های متحد آن در منطقه متزلزل شده است، برای روحیه دادن و نشان‌دادن خود در افکار عمومی‌جهان که همچنان مسائل و بحران‌های بین‌المللی از جمله بحران هسته‌ای ایران را مدیریت می‌کند، این سیاست را اتخاذ کرده ولی نتایج عملی آن بستگی به تحولات آینده در منطقه دارد.
- آمریکا از نفوذ ایران میان مردم کشورهای عربی که درگیر این تحولات هستند نگران است. آیا تمدید تحریم‌ها علیه ایران در این مقطع زمانی می‌تواند جنبه ایذایی داشته باشد؟
بله، دقیقا همین است؛ یعنی نشان دهند که آمریکا در عین اینکه از تحولات منطقه و حضور ایران نگران است، از تهدید و مهار ایران چشم‌پوشی نمی‌کند و همچنان ایران را تهدید می‌داند و به‌دنبال آن هستند که ایران را همچنان تحت مهار و کنترل خود داشته باشند.
- آیا جنبه تبلیغاتی تمدید تحریم‌ها علیه ایران می‌تواند روی کشورهای عربی تأثیرگذار باشد؟
بله، بعید نیست. آمریکا با این کار از طرفی به دولت‌های متزلزل متحد خود روحیه می‌دهد و به نوعی به ملت‌ها و جریان‌های ضد‌آمریکایی در منطقه این پیام غیرمستقیم را می‌دهد که اگر شما بخواهید کشورها را به سمت مدل ایرانی سوق دهید، با سرنوشتی مثل ایران روبه‌رو می‌شوید و تا آخرین لحظه هم ما همین رویه را دنبال می‌کنیم.
تمدید تحریم‌ها این پیام را هم برای دولت‌های متحد متزلزل متحد خود دارد و هم برای ملت‌هایی که این مبارزه را علیه دولت‌ها شروع کرده‌اند.
دیپلماسی ایرانی
