شرایط مناسب 4فصل کشورمان این امکان را میدهد تا زمانی که برف شمال غرب را پوشانده انواع مرکبات در شمال کشور رشد یافته و در هوای گرم جنوب نیز انواع هندوانه و گوجهفرنگی و محصولات دیگر به بازار آید. گرچه کشورمان با تولید مناسب میوه طی سالهای گذشته رشد مناسبی از نظر صادرات داشته اما به گفته کارشناسان هنوز نتوانسته از ظرفیتهای موجود استفاده شایستهای داشته باشد، در این میان وضعیت کشورهای همسایه نیز که معمولا رقابت پایاپایی از نظر تولید و صادرات با کشور ما داشته باشند فضای مناسبی را برای افزایش صادرات باز کرده؛ با وجود این حضور موفق صادرکنندگان میوه در بازارهای جهانی با چالشهایی مواجه است.
ایران موقعیت برجستهای در منطقه برای صادرات میوه دارد، زیرا شرایط جوی کشورهای همسایه ایران مانند روسیه و سایر کشورهای استقلال یافته آن بهدلیل سردی هوا اجازه زراعت همه نوع محصول میوه را نمیدهد. همسایههای جنوبی، شرقی و غربی ایران نیز از شرایط مناسب برای زراعت و کشت انواع میوه برخوردار نیستند. گرمای هوا در کشورهای حوزه خلیجفارس، کوهستانی بودن کشور افغانستان و ناامنی در این کشور، جنگهای چند ساله در عراق، این کشورها را از رشد و توسعه در زمینه باغبانی و زراعت عقب نگه داشته است، بنابراین همه اینها فرصت بسیار مناسبی را برای کشورمان فراهم کرده است.
بر اساس آمار گمرک طی 9ماهه نخست سال89 میزان صادرات میوه و سبزی شامل بادام با پوست 232 تن، بادام بدون پوست 36تن، فندق بدون پوست 43تن، گردوی معمولی با پوست سخت 213تن، گردوی معمولی بدون پوست سخت 67تن، پسته خندان 98هزار و 626 تن، پسته بسته 20هزار و 466تن و مغز پسته 9هزار و 123تن، مغز پسته بدون پوست یکهزار و 105تن، سایر پستهها 2هزار و 524تن، خرما 85هزار و 487تن، انجیر 4هزار و 401تن، پرتقال 991تن، لیمو ترش 9هزارو 800تن، انگور 214هزار و 483تن و هندوانه تازه 346هزار و 644تن، سیب 249هزار و 720تن، گلابی تازه 881 تن، زردآلوی تازه یکهزار و 113تن، هلو، شلیل، شفتالو 13هزار و 443تن و آلو و گوجه 4هزار و 144تن به بیش از 110 کشور جهان بوده است. به گزارش فارس کارشناسان معتقدند با توجه به ظرفیتهای مناسب برای تولید و صادرات میوه، کشور ما باید از جایگاه مناسبتری برخوردار باشد.
به گفته آنها رعایت استانداردهای بینالمللی، کیفیت، طعم و مزه و بستهبندی از عوامل مهم در بازاریابی و افزایش صادرات است. بازارهای جهانی هر نوع محصولی را نمیپذیرد و در گام نخست سلامت محصول از اولویت بالایی برخوردار است که در سالهای اخیر تحت عناوین آفلاتوکسین در پسته و باقیمانده سموم در سایر محصولات عنوان میشود که مشکلاتی را نیز برای صادرات پیش آورده و برگشت خوردن محمولههای صادراتی از جمله چندین کانتینر سیب از آن جمله است، اما در این میان مدیر کل امور میوههای وزارت جهاد کشاورزی رعایت استانداردهای لازم از سوی کشورمان را عامل اصلی حضور میوه ایرانی در بازارهای جهانی میداند که به گفته وی اخیرا چندین تولیدکننده پسته و انار کشورمان از شرکتهای بینالمللی و ایتالیایی گواهی تولید ارگانیک گرفتهاند که خود دلیلی بر رعایت این استانداردهاست. به هر حال اگرچه به گفته این مسئول چندین شرکت داخلی نیز موفق به اخذ چنین گواهینامههای بینالمللی شدهاند، اما هر از گاهی نیز شاهد برگشت خوردن محمولههای صادراتی بهدلیل باقیمانده سموم هستیم که در این زمینه نیز مسئولان باید توجه بیشتری داشته باشند.
ضعف بستهبندی
بهنظر میرسد بهرغم تولیدات مناسب کشورمان در سالهای اخیر اما همچنان این محصولات اسیر محصولات پر زرق و برق بازارهای خارجی شده است. به گفته کارشناسان طعم و مزه میوه ایرانی مثال زدنی است اما برای جا انداختن این محصولات در بازارهای جهانی باید راههای نرفته را پیمود، اگرچه در تولیدات صنعتی برندها معرف نوع محصول است اما در محصولات کشاورزی هنوز برند جایگاه خاص خود را پیدا نکرده و هنوز سیگنالهای بصری حرف اول را در انتخاب میزند، بنابراین چینش و بستهبندی مناسب مسیر انتخاب را برای صادرکنندگان هموارتر خواهد کرد. صنعت بستهبندی در کشور ما طی سالهای اخیر اقدامات خوبی انجام داده و در بازارهای بینالمللی خوش درخشیده است بهطوری که در زمینه زعفران بستهبندیهای متنوع حتی زیر 10گرمی جایگاه مناسب خود را در بازارهای جهانی محکمتر کرده است.
از سوی دیگر علاوه بر اینکه صادرکنندگان باید بازاریابان مناسبی باشند باید گونههای مختلف میوهها را متناسب با ذائقه مردم کشورها صادر کنند. اگر گلابی ایرانی در بازارهای جهانی طرفداران زیادی دارد اما چندین نمونه گلابی در ایران هست که هر رقم آن در کشورهای خاصی مقبولیت دارد.
بهبود حملونقل
از آنجا که حملونقل مناسب هر کشوری یکی از عوامل موفقیت صادرات است کشور ما نیز با در نظر گرفتن این مهم باید سرمایهگذاری مناسبی در این بخش انجام دهد، در این راستا بهبود وضعیت جادهای و دریایی کشور، گسترش ناوگانهای ریلی و تجهیز آنها به کانتینرهای یخچالدار از مواردی است که تاکنون انجام شده اما ضمن توسعه و رونق دفاتر تجاری فعال در بازارهای صادراتی و حضور بانکهای ایرانی در کشورهای هدف میتواند روند صادرات را توسعه بیشتری بخشد. به هر حال با توجه به وجود ظرفیتهای فراوان تولید محصولات باغی در کشور و تصاحب حداکثری در تولید ناخالص داخلی لازم است علاوه بر تلاش در راستای افزایش عملکرد که طبق آمار سال به سال این میزان رو به افزایش بوده است با حضور مؤثر در بازارهای جهانی تأثیرگذاری آن را در اقتصاد کشور بیشتر کنیم. در این خصوص باید با توجه به تولید کیفی و مطابق با استانداردهای تعریف شده بینالمللی ارقامی بازار پسند و متناسب با ذائقه مشتری تولید شود و در گام بعدی با بستهبندی و چیدمان مناسب عرضه شود. در این میان استفاده از جوایز صادراتی و هموار کردن مشکلات داخلی برای صادرکنندگان میتواند مؤثر باشد. همچنین حضور فعال بانکها و دفاتر کشورمان در بازارهای بینالمللی و نیز بازاریابی صادرکنندگان میتواند بازارهای جهانی را روی محصولات ایرانی بیشتر باز کند.