ما هم تند تند سرمان را تکان میدادیم و به محض اینکه چشممان به چرخدستی پر از چغاله بادام، گوجه سبز و زغال اخته میافتاد آب از لب و لوچهمان سرازیر میشد و دیگر هرچه نصحیت و نصیحتکننده بود، از یاد میبردیم... با اینحال مامان و باباها خیلی هم با گوجهسبز و چغاله بادام بد نبودند، اما از این گله داشتند که چرا ما آنها را نشسته میخوریم.
از زمانی که انسان فهمید موقع دیدن خوراکی دلش میخواهد آن را بخورد، فروشندههای دورهگرد در سراسر دنیا شروع به کار کردند. خرید از یک فروشنده دورهگرد دقیقاً یعنی:« قصد خرید نداشتم، ولی وقتی دیدم، هوس کردم و خریدم!»
خرید از فروشندههای دورهگرد لذت خاصی دارد، البته اگر بخواهیم مسائل بهداشتی را پشتگوش بیندازیم و خواسته شکم را بلافاصله برآورده کنیم. اولین فروشندگان دورهگرد، در اروپا و آسیا، شیرفروشانی بودند که به رهگذران خسته لیوانهای پر از شیر میفروختند. بعد از آنها پرطرفدارترین دستفروشها در همه جای دنیا، فروشندگان میوه بودند، که البته هنوز هم هستند.
میوههای نوبرانه فصل در چرخ دستفروشها با آن رنگ و آب قشنگشان، بیش از هرچیز خبر از تغییر فصل میدهند. این اتفاق البته فقط در کوچه و خیابانهای ایران نمیافتد. ترکیه یکی از آن کشورهای زیبا و چهارفصل است که در آن تغییر هر فصل با چرخ دستفروشها هماهنگ است. انجیر سیاه ترکی، انار، فندق پوست نکنده و... میوههایی هستند که به تناوب فصل در استانبول روی چرخ دستفروش به رهگذران خسته تعارف میشود. وقتی بعد از یک گردش طولانی در این شهر پر از دیدنی، یک انارفروش دورهگرد آب انار تعارف میکند، مگر میشود آب این میوه سرخرنگ را نادیده گرفت! به خصوص که جلوی چشمهایتان یک نصفه انار را در یک آبمیوهگیری قدیمی میاندازند و فروشنده با تبحر خاصی اهرم آن را فشار میدهد و آب از دانههای یاقوتی انار با سر و صدای دلپذیری خارج میشود. یک لیوان آب انار میشود سه لیر، یعنی حدود دوهزار تومان. هوووم، به به!
فروش میوههای نوبرانه توسط دستفروشها در بسیاری از کشورهای خاورمیانه یک رسم عادی است. از سوی دیگر،تایلند بیشترین دستفروش را در میان کشورهای آسیای جنوب شرقی دارد. بانکوک، پایتخت این سرزمین هزار معبد، پُر است از چرخدستیهایی با غذاهای رنگارنگ و داغ اما تقریباً غیربهداشتی! با این حال گاهی میتوان یک خوراکی سالم و تقریباً بهداشتی روی چرخدستی تایلندیها پیدا کرد. این خوراکی چیزی نیست جز همان میوههای رنگارنگ و خوشمزه گرمسیری، مثل پاپایا، انبه، آناناس، موز و... فروشندههای دورهگردِ میوه، با یک دستکش پلاستیکی در دست، هر میوهای را که خریدار انتخاب کند، با مهارت پوست میکنند و تکهتکه میکنند. فروشندههای میوه در تایلند، بیشتروقتها میوههای تمامفصل را عرضه میکنند، چرا که تایلند آبوهوایی گرمسیری و معتدل دارد و کمتر پیش میآید که لذت خوردن میوههای نوبرانه را به مردمش هدیه کند.
پاکستان هم از آن کشورهاییاست که مردمانش عادت زیادی به خرید میوه از دستفروشها دارند. در کراچی چرخدستیهای زیادی پر از هندوانههای قاچ شده و آبدار میبینیم، که هر عابری را وسوسه میکنند. چه لذتی دارد در گرما و خستگی گاز زدن یک هندوانة پرآب و شیرین!