این ابهامات تا آنجایی است که باعث شده برخی نسبت به اصل خبر هم ابراز تردید کنند. در این باره و همچنین درباره تأثیر حذف بنلادن بر آینده طالبان و القاعده با دکتر حسن بهشتیپور گفتوگو کردهایم.
- عملیات کشتن بنلادن به روایت آمریکاییها چرا آنقدر ابهام دارد؟ ابهامات جدی که عدهای را نسبت به اصل این خبر مردد کردهاست.
این موضوع را از 2جهت میتوان بررسی کرد: یکی تحلیل و بررسی رسانهای و دیگری تحلیل سیاسی و بررسی چگونگی تأثیر این خبر بر تحولات داخل آمریکا و منطقه. این دو جنبه کاملا متفاوت است. از نگاه اطلاعرسانی و پوشش رسانهای، طبیعی بود که آمریکاییها برای این عملیات خیلی فکر کردند و برنامهریزی دقیقی انجام دادند که این خبر را زمانی منتشر کنند که حداقل بازتاب منفی و حداکثر تأثیر مثبت را داشته باشد. مثلا به ساعت انتشار این خبر توجه کنید.
این خبر را آمریکا ساعتی منتشر کرد که مخاطبان اصلی در اروپا و آسیا صبح اول وقت از آن مطلع شوند و آمریکاییها شبهنگام. البته بعضی شرایط و قرائن نشان میدهد که این عملیات یک روز قبل از یکشنبه یا حتی چند روز قبلتر انجام شدهاست، چون هماهنگکردن شرایط برای پخش رسانهای این خبر نیاز به زمان داشته است. این در ابهامگذاشتن، یک تکنیک رسانهای است که در غرب خیلی استفاده میشود. این سیاست ابهام کمک میکند که اطلاعات را به صورت قطرهچکانی بدهند و نه به صورت کامل و ناگهانی. هدف از این سیاست این است که بهنوعی بازتابسنجی کنند و ببینند نظر افکار عمومی درباره بخشهای مختلف خبر یا واقعه چیست و متناسب با واکنشها اطلاعات میدهند. درباره حملات 11 سپتامبر هم از همین سیاست استفاده کردند. سیاست ابهام آمریکا پرسشهای زیادی در این باره مطرح کرده و این انتقاد جدی را ایجاد میکند که چرا در آمریکایی که خود را مهد جریان آزاد اطلاعات میداند درباره چنین موضوع مهمی مانند کشتن بنلادن که جهان تشنه شنیدن درباره آن است، اطلاعات گستردهای ارائه نمیکنند.
- مرگ بنلادن با توجه به تحولات اخیر خاورمیانه گویی در مناسبترین زمان روی دادهاست.
تحولات اخیر خاورمیانه و سرنگونی مبارک و بنعلی در مصر و تونس و سقوط قریبالوقوع قذافی و صالح در لیبی و یمن، در کنار تظاهرات در دیگر کشورهای عرب منطقه، فضا را برای خبر مرگ بنلادن بسیار مناسب کردهبود. اگر منطقه درگیر این تحولات و انقلابها و تغییرات نبود، خبر کشته شدن بنلادن مانند یک بمب خبری تأثیر بسیار گستردهتری ایجاد میکرد و شاید با مخالفتها و واکنشها و اقدامات عملی روبهرو میشد. اما کشورهایی که میتوانستند از این ماجرا تأثیر بپذیرند خودشان درگیر تحولات داخلی بودند و هستند.
- پاکستان اعلام کرده که اصلا از این عملیات مطلع نبودهاست. چطور چنین چیزی ممکن است؟
این عملیات کنار گوش نظامیان پاکستانی در منطقهای کاملا تحت کنترل آنها صورت گرفتهاست. این اصلا قابل باور نیست که سرویس اطلاعاتی ارتش پاکستان (آیاسآی) از این حمله بیاطلاع بودهاست. قطعا این عملیات با همکاری پاکستان و دایره اطلاعات ارتش پاکستان صورت گرفتهاست. پاکستانیها بنلادن را در اختیار خود داشتهاند و حالا که تاریخ مصرف او به پایان رسیده او را اینچنین به پایان رساندند.