تصویب قانون خرید آثار هنری در بودجه سال 90 توسط مجلس شورای اسلامی، خبر خوشی برای جامعه هنری کشور به خصوص هنرمندان حوزه هنرهای تجسمی بود، چرا که بر اساس این مصوبه مجلس، بعد از گذشت 7سال، سرانجام قانون خرید آثار هنری، شکل اجرایی به خود گرفت و به این موضوع بحث‌برانگیز، مهم و تکراری که سال‌هاست ذهن جامعه هنرهای تجسمی را به خود مشغول کرده است پایان داد.
بر اساس این مصوبه همه دستگاه‌ها و مؤسسات متعلق به قوای سه‌گانه موظفند حداقل یک‌دهم درصد از اعتبارات عمرانی ساختمانی خود را به منظور رعایت هر چه بهتر معماری اسلامی در ساختمان‌ها و انتقال پیام‌های فرهنگی و معنوی به خرید آثار هنری منقول و غیرمنقول اختصاص دهند. این آثار باید منحصرا تولید هنرمندان ایرانی داخل کشور باشد و انتخاب و تقویم قیمت آثار طبق آیین‌نامه‌ای است که توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری تدوین می‌شود و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد. اگرچه رقم تصویب شده برای اختصاص به خرید آثار هنری، بسیار کمتر از پیش‌بینی‌های قبلی است اما با وجود این باز هم تصویب شدن آن برای هنرمندان جامعه هنرهای تجسمی بسیار امیدوارکننده است و این بار، دیگر راهی برای گریز از این قانون وجود ندارد و دیگر مسئولان نمی‌توانند بهانه بیاورند که ملزم به اجرای آن نیستند.
مشکلی که حدود 7سال در اجرایی شدن قانون اختصاصی نیم درصد بودجه دستگاه‌های اجرایی اما به صورت اختیاری وجود داشت، این بار از سر راه برداشته شده و می‌توان به تغییر و تحولاتی در زمینه اقتصاد هنر به خصوص هنرهای تجسمی کشور امیدوار بود. با این حال اکنون دغدغه ذهن جامعه هنری در انتخاب آثار و قیمت گذاری آن است چرا که براساس این مصوبه و انتخاب و تقویم قیمت آثار قرار است طبق آیین‌نامه‌ای توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان میراث فرهنگی تدوین شود و به تصویب هیأت وزیران برسد.
اما هنرمندان و گالری‌داران در ارزیابی تصویب لایحه موظف شدن دستگاه‌های دولتی برای اختصاص حداقل یک دهم از بودجه خود برای خرید آثار هنری، هر چند آن را مثبت ارزیابی می‌کنند ولی در عین حال بر لزوم حضور کارشناسان مجرب برای انتخاب و شناسایی آثار هنری تأکید دارند.
جلیل رسولی، هنرمند خوشنویس معتقد است که مصوبه مجلس شورای اسلامی اقدام مثبت و مفیدی است که می‌تواند به رفع مشکلات اقتصاد هنر و رونق تولیدات هنری کمک فراوانی کند. این هنرمند با بیان اینکه هنرمندان باید از جزئیات قانون خرید آثار هنری مطلع شوند، اضافه می‌کند: اطلاع‌رسانی دقیق و کار کارشناسی در اجرای این طرح می‌تواند به ساماندهی وضعیت هنری کشور بینجامد.
این استاد خوشنویسی درباره آیین‌نامه انتخاب و تقویم قیمت آثار توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان میراث فرهنگی نیز اظهار می‌کند: هنرمندان باید در این زمینه، صاحب رأی و نظر باشند؛ ضمن اینکه فعالان این حوزه نباید احساس کنند که در زمینه خرید تولیدات هنری، تبعیض و تفاوتی وجود دارد.
رسولی بر لزوم درجه‌بندی آثار هنری تأکید کرده و می‌گوید: پیش از اجرایی شدن این طرح لازم است برای مکان و نحوه نگهداری آثار خریداری شده فکری کرد؛ برای این منظور دستگاه‌های دولتی می‌توانند با ایجاد نمایشگاه‌ها یا موزه‌های دائمی امکان عرضه و نگهداری این آثار را فراهم کنند.
سیدمجتبی موسوی، مدیر گالری برگ هم معتقد است: قطعا تصویب این لایحه اتفاق بسیار خوبی است، هرچند که قبلا هم وجود داشت اما اجرا نمی‌شد و حالا الزامی شدن آن در چرخه اقتصاد هنر و در حمایت از هنر و هنرمند مفید خواهد بود اما دغدغه ذهن جامعه هنری در انتخاب آثار و قیمت‌گذاری آن است. موسوی می‌گوید: نکته قابل‌تامل در تصویب چنین لایحه‌ای تعریف اثر هنری است؛ یعنی چه چیزی را به‌عنوان اثر هنری می‌خرند. اگر این اتفاق هدایت شود و به شکل صحیحی جلو برود دستگاه‌های دولتی باید کارشناسان ذی‌صلاحی برای انتخاب آثار برگزینند تا این اتفاق به روش درستی انجام شود و به‌واقع از هنرمندان خریداری و نقش واسطه‌ها در این مسیر کاسته شود، چرا که پیش از این نیز کارهای تولیدی انبوهی را به اسم اثر هنری می‌خریدند، اما به یک مجسمه یا تابلوی نقاشی باارزش توجهی نمی‌کردند و هنرمندان و گالری‌داران کماکان مشکلات خود را داشتند، لذا این آیین‌نامه باید به شکل درست و دقیقی نوشته شود.
همچنین لیلی گلستان، مدیر گالری گلستان می‌گوید: همواره آدم خوشبینی در عرصه هنرهای تجسمی هستم، اما متأسفانه در این مورد به‌خصوص نمی‌توانم نگاه مثبتی داشته باشم.
وی درباره دلیل عدم خوشبینی خود تأکید می‌کند: اگر با تصویب چنین بودجه‌ای خریدی هم در عرصه هنرهای تجسمی صورت بگیرد، قطعا از اهالی هنر و به ویژه نسل جوانان معاصر نخواهد بود، بلکه همچون گذشته به خرید مینیاتور، خط و آثاری از این دست که تاریخ مصرف آنها گذشته خلاصه می‌شود. پس این اتفاق و تصویب چنین بودجه‌ای چندان تفاوتی به حال گالری‌دار و هنرمندان درجه‌یک نخواهد داشت.
گلستان در عین حال تصویب این لایحه را مبتنی بر عملی‌شدن واقعی آن دانسته و معتقد است: تا ثابت نشود که قرار است با تصویب چنین لایحه‌ای با چه سلیقه‌ای خرید آثار هنری انجام شود، نمی‌توان مستقیما درباره آن سخن گفت. ما امروز نمی‌دانیم آیین نامه خرید آثار هنری از سوی دستگاه‌های دولتی توسط چه کسی و با چه اولویت‌هایی نوشته می‌شود، به همین خاطر معتقدم، این آیین‌نامه باید توسط یک هنرشناس و نه کارمند اداری نوشته شود؛ زیرا در غیر این صورت نگاه عادلانه و درستی برای خرید و انتخاب آثار هنری انجام نمی‌شود و هیچ سودی برای هنرمند، گالری دار و بخش خصوصی نخواهد داشت.
منصور آذری، رئیس انجمن هنرمندان مجسمه ساز نیز می‌گوید: این آرزوی همیشگی ما بود و اکنون انگیزه خوبی برای هنرمندان جوان مجسمه‌ساز ایجاد خواهد شد که آثاری با کیفیت بسیار خوب و در اندازه استانداردهای جهانی بسازند و استادان مجسمه‌سازی هم می‌توانند امیدوار باشند که آثار فروش نرفته آنها به فروش برسد.
آذری درباره نقش مدیران دستگاه‌های دولتی در انتخاب آثار هنری می‌گوید: مدیران بسیار نقش مؤثری خواهند داشت و ما امیدوار هستیم که آنها برای اجرای این قانون از کارشناسان انجمن‌های تخصصی استفاده کنند تا بتوانند آثاری باکیفیت هنری استاندارد خریداری و از دخالت افراد غیرکارشناس نیز پیشگیری کنند که در این صورت انجمن هنرمندان مجسمه ساز با مدیران علاقه‌مند همکاری خواهد کرد.
فرناز محمدی، مدیر گالری پردیس سینمایی ملت این خبر را خوشایند ارزیابی کرده و می‌گوید: قطعا تصویب چنین لایحه‌ای تأثیر جدی در اقتصاد هنر خواهد داشت با این تفاوت که دستگاه‌های دولتی باید کارشناسان خبره‌ای برای انتخاب آثار هنری پیدا کنند. این همان کاری است که پیش از این برخی بانک‌های خصوصی انجام دادند و از طریق هنرشناسان خود به خرید آثار هنری پرداختند، لذا بهتر است که دستگاه‌های دولتی گالری‌ها را معتمد خود بدانند یا کارشناسان ذی‌صلاحی انتخاب کنند تا به صورت مستقیم وارد خرید و فروش آثار هنری نشوند و در عین حال به این آثار به چشم یک گنجینه نگاه کنند. متأسفانه در حال حاضر مسئولان دولتی به آثار هنری به چشم سرمایه نگاه نمی‌کنند و بیشتر وزارتخانه‌ها به‌دلیل عدم آشنایی با ارزش آثار هنری از خرید و نگهداری آنها سر باز می‌زنند؛ در حالی که با وضعیت فعلی بازار هنر در عرصه بین‌المللی، این آثار می‌تواند حکم یک سرمایه برای دستگاه‌های دولتی داشته باشد.
محمدی این آثار را همچون سرمایه ملی دانسته و تأکید می‌کند: دستگاه‌های دولتی نباید تنها به فکر درآمد‌زایی در چرخه اقتصاد هنر باشند، بلکه با جایگاهی که هنر ایرانی در حال حاضر در حراجی‌ها و بازارهای بین‌المللی دارد باید به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری طولانی مدت به آن نگاه کنند.
مهروا آروین، مدیر گالری مهروا نیز که چندی است به‌دلیل مسائل ناشی از اقتصاد هنر فعالیت گالری خود را معلق کرده، این اقدام را مثبت ارزیابی کرد و می‌گوید: همین که بخش دولتی موظف به خرید آثار هنری است قطعا به چرخه اقتصاد هنر کمک می‌کند و پشتوانه‌ای برای بخش خصوصی است اما درباره آیین‌نامه اجرایی شدن این لایحه نمی‌توانم صحبتی کنم.
اما محمود شالویی، مدیر مرکز هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌عنوان متولی اجرایی، درباره نحوه تدوین آیین‌نامه خرید آثار هنری که باید در اختیار مجلس قرار بگیرد، به استفاده از نظرات کارشناسان و پیشکسوتان عرصه هنرهای تجسمی تأکید کرده و می‌گوید: وزارت ارشاد آمادگی لازم برای تدوین این آیین‌نامه را دارد و به سرعت می‌تواند آن را به مجلس ارائه کند چرا که پیش از این نیز آیین نامه‌های مشابهی برای خرید آثار هنری در مرکز هنرهای تجسمی داشته‌ایم که می‌توان از آنها استفاده کرد.
شالویی در خصوص دغدغه هنرمندان نیز می‌گوید: ما در شورای خرید آثار هنری مرکز هنرهای تجسمی، آیین نامه بسیار خوبی داریم که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در بخش تجسمی می‌تواند از آن استفاده کند، چرا که این لایحه هنرهای دیگری را هم دربر می‌گیرد و باید با نظر متولیان و اندیشمندان آن حوزه نسبت به نگارش آن آیین‌نامه‌ها توجه لازم انجام گیرد و من مطمئنم بی‌شک وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تمام ویژگی‌های مورد نظر هنرمندان را جهت خرید آثار هنری در آیین‌نامه خود لحاظ می‌کند و برای تدوین آن از دیدگاه‌ها و نظرات کارشناسان و پیشکسوتان این حوزه‌ها بهره خواهد گرفت.
