دانش‌آموزان بعد از اینکه به مدرسه می‌رسند، با درهای بسته مدارس مواجه و متوجه می‌شوند که باید دوباره به خانه برگردند. آبگرفتگی گسترده، سرریز شدن کانال‌های آب، نبود تاکسی و اتوبوس و خیل عظیم مسافران در راه مانده، صدای اعتراض یکی از نمایندگان کرج را درمی‌آورد. وی در گفت‌وگویی رادیویی به‌شدت از عملکرد شهرداری گلایه می‌کند. انعکاس گسترده خبری این ماجرا و پیگیری‌های رسانه‌ای بعدی، توانمندی مجموعه شهرداری را برای مدیریت شهر در روزهای بحرانی به چالش می‌کشد و بار دیگر لزوم چاره‌اندیشی برای کلانشهری را که هر بار مغلوب بارندگی می‌شود، عیان می‌کند. به عبارت دیگر آبگرفتگی معابر کرج و پدیده‌های عجیبی مانند جوهای آبی که به خیابان‌ها منتهی می‌شوند، شهروندان کرجی را که حالا خود را ساکنان مرکز استان البرز می‌دانند، خسته کرده است. همین نارضایتی باعث شده است که یکی از دغدغه‌های اصلی شهرداری کرج رفع نقاط آبگیر شهر و اصلاح معابر باشد.
داستان آبگرفتگی‌ها در کرج حکایت دیروز و امروز نیست؛ با مروری بر آرشیو خبری رسانه‌ها، رد پای این معضل را می‌توان دست‌کم از سال86 پیگیری کرد. خبرگزاری فارس در آذرماه 86 از بارش 12میلی‌متری باران در شهر کرج خبر‌داد و‌نوشت: «به‌دنبال باران شدیدی که از شب گذشته در شهرستان کرج بارید، معابر این شهرستان در ده‌ها نقطه دچار آبگرفتگی شده است و تردد مردم و وسایل نقلیه به کندی صورت می‌گیرد. در حال حاضر سه‌راه رجایی‌شهر، فلکه‌اول رجایی‌شهر، میدان اصلی مهرویلا، فاز چهار مهرشهر، پل‌کرج، بلوار ماهان، چهارراه طالقانی، بلوار شورا، خیابان استاد محمدتقی جعفری و خیابان بهار دچار آبگرفتگی شدید است.»
مدیر هماهنگی و خدمات شهری شهرداری کرج در آن زمان، عامل اصلی این آبگرفتگی‌ها را وجود زباله در جوی‌های آب اعلام کرد و گفت: «زباله‌ها مانع از حرکت آب‌های سطحی و ورود آنها به سطح معابر شده است.»
بهار87
حدود 4ماه از این ماجرا گذشت. بیستم فروردین ماه87 باران بهاری، دوباره کرج را به هم ریخت و به روال قبلی موجب ایجاد مشکلاتی برای شهروندان و دلخوری آنان از وضع موجود شد. خبرگزاری ایرنا در همین روز اقدام به پوشش خبری بارندگی و مشکلات به‌وجود آمده برای شهروندان کرجی کرد و نوشت: «بارش باران بهاری در کرج، موجب آبگرفتگی برخی معابر و خیابان‌های این کلانشهر و جاری شدن سیلاب در برخی از مناطق شد. این بارش موجب کندی رفت‌وآمد خودروها در برخی مناطق کرج شد؛ بهگونهای که ترافیک سنگینی به‌ویژه در خیابان‌های شهیدبهشتی و میدان آزادگان این شهر به‌وجود آورد.»مدیریت شهری کرج این بار هم علت عمده آبگرفتگی معابر و خیابان‌های این شهر را، بی‌توجهی عده‌ای از شهروندان و ریختن زباله‌های خانگی در جوی‌ها عنوان کرد. اعتراضات شهروندان و پرسش‌های رسانه‌ها از مدیریت شهری، نگاه‌ها را متوجه مشکلات پنجمین کلانشهر کشور می‌کند، شهروندان می‌گویند که اقدامات ویژه‌ای برای جلوگیری از تکرار آبگرفتگی معابر مشاهده نکرده‌اند. مدیریت شهری کرج این‌بار از مشکلات زیرساختی حرف می‌زند و یک‌سال دیگر به همین منوال سپری می‌شود.
بهار88
باران‌های بهاری سال88 نیز چندبار مسئولان خدمات شهری شهرداری کرج را به دردسر انداخت و مردم را درگیر گل‌ولای، زباله، آبگرفتگی و ترافیک‌کرد. خبرگزاری مهر که پیش از آن هم روند آبگرفتگی‌ها و اوضاع کرج را رصد می‌کرد، روز بیست‌‌و‌دوم فروردین88 در گزارشی مبسوط از تحقق نیافتن وعده مسئولان کرج برای اصلاح جدول‌کشی‌ها، رسیدگی به وضع خیابان‌ها و بی‌توجهی به هشدارهای سازمان هواشناسی انتقاد‌کرد و گزارش داد: «باران بهاری به‌رغم اطلاع‌رسانی گسترده سازمان هواشناسی مبنی بر نامساعد بودن هوا مانند همه سال‌های گذشته مسئولان کرج را غافلگیر و خواب آنها را آشفته کرد، خیابان‌ها را شست، ماشین‌ها را تا نیمه در خود فروبرد و به جای عطر ترنم باران، بوی تعفن فاضلاب‌های سرریز شده را در شهر پراکند.»
شهروندان چه می‌گویند؟
شهروندان کرجی در ماه‌های آغازین سال90 همچنان با مشکل قدیمی شهرشان دست به گریبانند و با کمترین بارندگی باید شاهد آبگرفتگی معابر و خیابان‌ها باشند. این معضلی است که در سال‌های اخیر، بارها مردم کرج را درگیر خود کرده و هر بار مسئولان برای دفعات بعد اعلام آمادگی کرده‌اند، اما باران که می‌آید، شهروندان کرجی به جای خوشنودی از نزول رحمت الهی، باید نگران مشکلات بعدی آن باشند.
مریم جمشیدی یکی از ساکنان کرج با اظهار نارضایتی از عملکرد مدیریت شهری در رسیدگی به امور شهری کرج می‌گوید:«تاکنون وعده‌های مسئولان مبنی بر اصلاح وضع موجود عملی نشده است. برای مثال زیر پل آزادگان یکی از جاهایی است که آبگرفتگی شدیدی ایجاد می‌شود طوری که خودروها تا نیمه در آب فرو می‌روند. در بلوار ماهان و بلوار طالقانی شمالی، نرسیده به بانک صادرات هم وضع به همین ترتیب است.»
علی شب‌نورد نیز که از 4سال پیش ساکن کرج شده است و قبل از آن در تهران زندگی می‌کرد، با گلایه از عملکرد شهرداری کرج، اقدامات فعلی را ناکافی می‌داند. او که در خیابان اردلان ساکن است، می‌گوید: «اینجا با یک رگبار کوچک هم دچار مشکل می‌شویم، به‌ویژه در خیابان‌های مطهری و آیت‌الله طالقانی بعد از هر بارندگی باید شاهد آبگرفتگی‌های شدید و بوی بد ناشی از تجمع زباله‌ها باشیم.»
خانم مینایی که ساکن منطقه حصار است، اوضاع میدان کرج و خیابان‌های اطراف را بعد از رگبار تند آخرین چهارشنبه اردیبهشت ماه این‌گونه توصیف می‌کند: «خودروها تا نیمه در آب فرو رفته بودند حتی داخل موتور یکی از آنها آب نفوذ کرد و ماشین خاموش شد. تعدادی از مغازه‌داران با سطل، آب داخل مغازه‌شان را خالی می‌کردند. مسافران زیر رگبار شدید خیس شده بودند در حالی که خودروها نمی‌توانستند حرکتی بکنند. از بلوار شورا سیلی در حال حرکت و سطح خیابان تهران پر از زباله و گل‌ولای بود. مردم سعی می‌کردند با استفاده از نرده‌های کنار خیابان راهی برای عبور و مرور پیدا کنند، اما انگار خیابان‌های اطراف که جدول‌کشی نشده بود، جوی آبی ندارد.»
خانمی که نمی‌خواهد خود را معرفی کند، وسط حرف‌های همشهری‌‌اش می‌پرد و می‌گوید:«اینجا برخی خیابان‌ها حتی آسفالت ندارند و در مواقع بارندگی گل و لای جمع شده در آنها ما را عذاب می‌دهد، چه رسد به جدول‌کشی و جوی گذاری.» او با چهره‌ای درهم کشیده و ناراضی ادامه می‌دهد: «پس از یک بارندگی ساده خیابان‌ها پر از زباله می‌شود. پل آزادگان هیچ راه آبی ندارد و هر کسی که از زیر پل رد می‌شود ناچار باید خیس شدن را تحمل کند، زیرا شیارهای روی پل موجب می‌شود آب روی سر مردم بریزد.»
یک راننده تاکسی که حوالی میدان کرج مشغول جابه‌جایی مسافران است، می‌گوید: «من سال‌هاست حوالی میدان هفت‌تیر زندگی می‌کنم و با تاکسی در همه شهر می‌گردم. براساس آنچه در این سال‌ها دیده‌ام باید بگویم که به‌نظر می‌رسد شهرداری در برخی مواقع آمادگی لازم برای مهار آبگرفتگی‌ها را ندارد. ما هنگام بارندگی برای مسافرکشی دچار مشکل می‌شویم و به‌دلیل ترافیک و شلوغی نمی‌توانیم جوابگوی مسافران باشیم. کلا در روزهای بارانی سیستم شهر به هم می‌خورد.»
آن‌سوی ماجرا
هروقت مشکل آبگرفتگی در معابر کرج پیش می‌آید همه نگاه‌ها به سمت شهرداری سوق پیدا می‌کند، شهروندان می‌خواهند بدانند این وضع تاکی قرار است تداوم پیدا کند؟ دراین میان مسئولان شهرداری کرج می‌گویند در سال 90 بسیاری از مشکلات شهری کرج را حل می‌کنند و ازجمله، قضیه آبگرفتگی‌ها به موضوعی خاتمه‌یافته تبدیل می‌شود. آنان می‌گویند در بارندگی‌های امسال شهرداری با آمادگی کافی و بموقع مانع آبگرفتگی‌های گسترده و ایجاد مشکل برای شهروندان شده‌است. همچنین نیروهای خدمات شهری در اقدامی هماهنگ و برنامه‌ریزی شده، با توجه به پیش‌بینی‌های هواشناسی و بهره‌گیری از تمام توان و تجهیزاتشان، از تکرار آبگرفتگی‌های پیشین جلوگیری کرده‌اند. مدیریت شهری کرج معتقد است که آبگرفتگی‌های این کلانشهر دلایل متعددی دارد که از آن میان می‌توان از ریختن زباله در جوی‌ها، کمبود بودجه، ساختارها و تأسیسات غیراستاندارد، رشد سریع و نامتناسب جمعیت و کم‌توجهی برخی دستگاههای دولتی به امور شهری نام برد.شهردار کرج نیز در گفت‌وگو با ایرنا درباره برنامه‌های شهرداری برای جلوگیری از تکرار آبگرفتگی‌ها می‌گوید: «برخی معابر و جداول کلانشهر کرج به‌دلیل مشکلات فنی، هنگام بارندگی دچار آبگرفتگی می‌شوند که رفع این موانع در دستور کار قرار گرفته است.»
سید علی آقازاده ایجاد کلکتور و کانال‌های آب‌سطحی در مناطق مختلف شهر و اختصاص 50میلیارد ریال برای رفع مشکلات آبگرفتگی را از جمله اقدامات شهرداری می‌داند و می‌افزاید: «با توجه به وسعت این کلانشهر و قرار گرفتن بخشی از شهر در کوهپایه و آسیب‌پذیری این بخش هنگام بارندگی‌ها، همکاری دستگاههای اجرایی از جمله استانداری البرز با شهرداری ضروری است.»
کرج،کلانشهری‌که زیرساخت ندارد
مشاور رسانه‌ای شهردار کرج معتقد است که این شهر با‌وجود رشد جمعیت روزافزون از زیرساخت‌های مناسب بهره‌مند نیست.
احمد خیری که به نمایندگی از شهردار کرج صحبت می‌کند، مشکل آبگرفتگی معابر در کرج را بیشتر یک جنجال سیاسی می‌داند. او ریختن زباله در جوی‌ها به وسیله مردم، کوتاهی و ناهماهنگی دستگاههای دولتی در کمک‌رسانی به شهرداری برای ارائه خدمات بهتر به شهروندان، شیب معابر شهر و فرسوده و غیراستاندارد بودن زیرساخت‌ها را از دلایل آبگرفتگی معابر اعلام می‌کند. آنچه در ادامه می‌خوانید اظهارات مشاور رسانه‌ای شهردار کرج درباره چندوچون ماجرای آبگرفتگی‌های کرج است که در گفت‌وگو با خبرنگار همشهری مطرح شده است.
جنجال رسانه‌ای
شهرداری کرج معتقد است که همه جنجال‌ها دقیقا بعد از بارش برف در بهمن ماه سال گذشته به‌وجود آمد؛ بارش برف و کاهش شدید دما در صبحگاه بیست‌وسوم بهمن، باعث اختلال در خدمات‌رسانی شهرداری به شهروندان شد. از سوی دیگر، اعلام تعطیلی مدارس که دیرهنگام انجام شد نه تنها کمکی به شهرداری نکرد بلکه باعث دو چندان شدن مشکلات شد، چون زمانی که دانش‌آموزان به مدارس رسیدند، تازه فهمیدند که باید به خانه برگردند که این وضع میزان ترافیک را دو برابر کرد. این درحالی بود که استانداری یا فرمانداری می‌توانستند اعلام کنند کارمندان دیرتر از معمول سر کار حاضر شوند. مواردی از این دست باعث شد تا فاطمه آجرلو، یکی از نمایندگان کرج در مجلس در گفت‌وگوی رادیویی آن روز به‌شدت از آبگرفتگی معابر کرج و ترافیک به‌وجود آمده گلایه کند که همین موضع‌گیری به جنجالی رسانه‌ای تبدیل شد که یکی دو ماه طول کشید.
نبود تناسب میان زیرساخت‌ها و جمعیت
اما در پاسخ به اینکه چرا به‌دنبال بارندگی، معابر کرج با مشکل آبگرفتگی روبه‌رو می‌شود، شهرداری کرج معتقد است که متناسب نبودن زیرساخت‌های شهر کرج با جمعیت فعلی، در برخی از نقاط مشکلاتی به‌وجود می‌آورد که حل بخش زیادی از آنها، نیازمند مشارکت شهروندان از طریق رعایت نظافت، نریختن زباله در جوی‌ها و آبگیرهاست.
با این حال در چند دوره بارندگی بهار امسال، با وجود همه مشکلات، خوشبختانه به‌دلیل آمادگی مجموعه شهرداری توانستیم رضایت شهروندان را جلب کنیم. واقعیت این است که شهر کرج طی یکی دو دهه گذشته با وجود رشد جمعیت، از زیرساخت‌های مناسب بهره‌مند نشده است و از این لحاظ بسیار محروم به‌نظر می‌رسد. برای نمونه بسیاری از جدول‌گذاری‌ها و جوی‌ها متعلق به 2دهه پیش است. شهرداری کرج اکنون طرحی جهادی با هدف بهسازی معابر شامل جدول‌گذاری خیابان‌ها و ایجاد جوی آب را در دست اجرا دارد، ولی تا زمانی که اجرای این طرح کامل نشود، مشکلات فعلی وجود خواهد داشت. نزدیک به 40نقطه کور در زمینه آبگرفتگی در کرج شناسایی شده است. البته باید یادآوری کنم که رعایت نکردن برخی نکات از سوی شهروندان به‌ویژه کسبه موجب تشدید آبگرفتگی در سطح شهر می‌شود که خوشبختانه امسال با همکاری شهروندان مشکل حادی به‌وجود نیامد.
فعلا مشکلی وجود ندارد
شهرداری کرج همچنین اعتقاد داردکه شیب موجود در معابر سطح کرج بهگونهای است که به‌صورت طبیعی آب را به سمت و سوی خاصی سوق می‌دهد. با این حال شهرداری امسال طرح بهسازی معابر، جدول‌گذاری، ترمیم جوی‌ها و گذرگاه‌های آب‌های سطحی را در دستور کار قرار داده است. بسیاری از خیابان‌های شهر جدول‌کشی مناسبی ندارند، همچنین به‌دلیل اینکه در گذشته برنامه جامعی برای مدیریت شهر وجود نداشت، همه مناطق شهر بدون در نظر گرفتن لوازم این درهم تنیدگی به هم پیوند خورد، به‌طوری که انتهای یک جوی یا کریدور به وسط خیابان ختم می‌شد اما بعد از اینکه چند کریدور بزرگ شهر به هم متصل شد و انجام کارهای زیربنایی در زمینه هدایت آب‌های سطحی در دستور کار قرار گرفت، این مشکلات تقریبا رفع شده است.
نباید بیشتر از این توقع داشت
نماینده شهرداری کرج می‌گوید: اگر سرانه کنونی در نظر گرفته شده برای هر شهروند کرجی را محاسبه کنید، می‌بینید که به ازای هر شهروند نزدیک به 70تا 75هزار تومان اعتبار وجود دارد، در حالی که این مقدار، هزینه حفظ و نگهداری شهر هم نمی‌شود، چه برسد به انجام کارهای بزرگ. البته نباید فراموش کرد که با ایجاد استان البرز در سال گذشته و ارتقای جایگاه‌های اداری، سال90 نخستین سال این استان نوپا به شمار می‌رود. اکنون باید منتظر بمانیم و ببینیم که دستگاههای دولتی در استان البرز متناسب با وضع جدید آن می‌خواهند نقش ایفا کنند. وقتی میزان درآمدها و اعتبارات شهرداری کرج را تقسیم به 370وظیفه می‌کنیم، نتیجه می‌گیریم که نباید بیشتر از این، از این نهاد توقع داشت. خوشبختانه شهرداری کرج، گام‌های کلیدی برای اجرای طرح‌های بزرگ برداشته است؛ مثل ساخت 6تقاطع غیرهمسطح، ایجاد چندین پروژه فضای سبز و سایت‌های گردشگری که در تاریخچه شهرنشینی در کرج بی‌سابقه بوده است. با این حال بخشی از محرومیت‌های این کلانشهر ریشه‌دار است و رفع آن نیازمند کار مضاعف مجموعه شهرداری، صبوری و مشارکت بیش از پیش شهروندان. با کاهش هزینه‌های شهری و جذب سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی می‌توانیم به رفع این محرومیت‌ها امید داشته باشیم و شهرداری کرج نیز در تلاش است تا نقش خود را در این زمینه به خوبی ایفا کند.
اکنون بودجه‌ای که از طرف دولت به استان البرز برای اجرای طرح‌های مختلف اختصاص پیدا می‌کند حدود 150میلیارد تومان است، در حالی که بودجه عمرانی شهرداری کرج برای سال90، 450میلیارد تومان است. به عبارت دیگر، می‌توان ادعا کرد که شهرداری کرج عملا وظیفه و نقش خود را در مرکز استان به خوبی ایفا می‌کند، اما لازم است دولت و دستگاههای گوناگون هم حضور پررنگ‌تر و مؤثرتری در استان داشته باشند. با نگاهی به آمارها متوجه می‌شویم که رفع محرومیت از استان البرز، فرایند طولانی‌مدتی خواهد بود، اما با وجود 7 شهرک صنعتی در این استان و ظرفیت بالای استان برای توسعه می‌توان برای حل مشکلات گام‌های بلندی برداشت.
