گیاهی که هنگام جزر (پایین رفتن) آب در این سواحل دیده میشود، حتماً شما را یاد یک درخت خواهد انداخت. شما تنه، شاخ و برگ و البته ریشههای «درخت حرّا» را میبینید.
ولی هنگام مد (بالا آمدن) آب، لکههای انبوه، متراکم و سبزی را خواهید دید که بیشتر شبیه جزیرههای گیاهیِ شناور در آب هستند تا یک درخت. اینها تاج همان درختان «حرّا»ست که تا خرخره در آب غرق شدهاند!
«مانگرو» اصطلاحی است که به نوع خاصی از جنگلها گفته میشود؛ به درختها و درختچههایی که در سواحل جزر و مدی دریاها و اقیانوسهای استوایی و نیمه استوایی، اجتماعات متراکم و جنگل مانندی را تشکیل میدهند.
جنگلهای مانگروی ایران که فقط در برخی از مناطق خلیج فارس و دریای عمان قرار دارند، از دو گونه گیاهی تشکیل میشوند: درختان حرّا و چَندَل. چون تعداد حرّاها به چندل غلبه میکند، به مانگروی ایران، جنگل حرّا هم میگویند.
پیشرفتهترین دستگاه آب شیرینکن
میگویند حرّا از اشک چشم آدم روییده و برای همین است که تحمل شوری آب را دارد!
اما حقیقت درباره درختان مانگرو این است که آنها شوری آب را تحمل نمیکنند، بلکه سازوکار پیشرفتهای دارند برای شیرین کردن آب و زندگی بهینه در آن محیط شور.
حرّا در مرحله اول توسط غشای نیمه تراوای ریشههایش، قسمتی از املاح آب را میگیرد و سعی میکند از ورود نمک به ریشهها جلوگیری کند؛ ولی به هر حال مقداری نمک از این سد رد میشود که آن هم به محض اینکه به برگها برسد، به بیرون ترشح میشود. این ترشحات در غدههای نمکی پشت برگ جمع میشود و دوباره به آب برمیگردند.
علاوه بر اینها در حرّا دستگاه هوشمندی وجود دارد که نمک اضافی موجود در برگهای جوان را به سمت برگهای پیر هدایت میکند. بعد از اینکه شوری در برگهای پیر به حد اشباع رسید، درخت به آنها دستور خزان میدهد و شما در اینجا میتوانید ترانه «عجب رسمیه، رسم زمونه...» را زمزمه کنید!
به افتخار ابوعلی سینا بیشتر از یک کف مرتب
حتماً میدانید که ابوعلی سینا تحقیقات زیادی راجع به طب گیاهی و گیاهان دارویی انجام داده. میگویند او اولین کسی بوده که از درخت حرّا، دارو استخراج کرده است. به همین دلیل نام علمی این درخت را به افتخار این دانشمند نامدار ایرانی گذاشتهاند «ابوعلی سینا»، که البته در تلفظ لاتین به آن «اویسینا» میگویند.
داروهای برگرفته از حرّا غالباً در بهبود بیماریهای پوستی نقش دارند. یکی از خاصیتهای آنها درمان جذام است.