با این حال قاهره همانگونه که وزیر امور خارجه دولت موقت آن رسما اعلام کرده است، ملاحظاتی در این خصوص دارد که همچنان برقراری روابط دو کشور را در ابهام قرار داده است. در این خصوص گفت‌وگویی با کاظم جلالی، نماینده مردم شاهرود در مجلس شورای اسلامی و سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
- روند برقراری روابط ایران و مصر را به چه صورت ارزیابی می‌کنید؟
تا قبل از انقلاب مصر و تغییر حکومت حسنی مبارک، جمهوری اسلامی ایران و رژیم حاکم بر مصر ماهیتا در تقابل با یکدیگر بودند. البته آن زمان به‌دلیل آنکه مردم مصر گرایش به جمهوری اسلامی داشتند و عملا حضور ما در مصر می‌توانست یک فرصت محسوب شود، ایران به هر حال بحث برقراری روابط با مصر را در دستور کار خود داشت. اتفاقا دولتمردان مصر در آن زمان از طرح برقراری روابط از سوی ایران نگران بودند و حتی گلایه می‌کردند که چرا شما بحث رابطه را دنبال می‌کنید.
- چرا نگران بودند؟
چون مردم مصر نسبت به جمهوری اسلامی ایران گرایش داشتند و طبعا آنها این گرایش را بر نمی‌تافتند و این موضوع می‌توانست به‌عنوان یک فرصت برای جمهوری اسلامی ایران باشد. از طرف دیگر چون در مردم مصر حب به اهل‌بیت(ع) زیاد است و از این منظر هم با مردم ایران اشتراکاتی دارند و از طرف دیگر ملت مصر، ملت تمدن‌سازی بوده و متأسفانه در دوره سادات و حسنی مبارک این ملت عملا فریز شده بودند و به همین دلایل دولت مصر نمی‌خواست با جمهوری اسلامی ایران هیچگاه رابطه داشته باشند. البته غرب هم این را نمی‌خواست. دلیلش هم این بود که چون مصر هم‌مرز رژیم صهیونیستی است و نوع نگاه ایران را برای رژیم صهیونیستی تهدید می‌دانستند و نمی‌خواستند این نگاه و رویکرد در مصر هم نفوذ پیدا کند.
اما پس از انقلاب مصر و سرنگونی حسنی مبارک، فصل جدیدی آغاز شده است. در مورد این فصل جدید چند نکته وجود دارد؛ اول اینکه به هیچ وجه نباید برای برقراری این رابطه عجله کرد. رابطه خودبه‌خود و با تغییر ماهیت نظام مصر برقرار خواهد شد. نکته دوم این است که گرایشات مردم مصر به جمهوری اسلامی ایران گرایشات بسیار قوی‌ای است و یک رابطه قلبی اینجا وجود دارد. مطلب سوم اینکه به جای عجله در مورد برقراری روابط سیاسی باید روی روابط اقتصادی و فرهنگی بیشتر کار کنیم. الان هم جمهوری اسلامی خواهان برقراری روابط است و هم قاطبه ملت مصر خواهان ایجاد این روابط هستند.
- اما در عمل این شتابزدگی دیده می‌شود. فکر می‌کنید علت این امر چیست؟
قطعا شتابزدگی نباید صورت بگیرد و دلیل آن هم این است که به میزانی که تحول در نظام سیاسی مصر ایجاد می‌شود، روابط جمهوری اسلامی ایران با مصر هم ایجاد خواهد شد. الان شما می‌بینید که مردم مصر انقلاب دوم خودشان را شروع کرده اند و آن هم اینکه حکومت نظامی باید به پایان برسد و عملا به سمت یک انتخابات آزاد پیش بروند و نظام سیاسی خودشان را خودشان انتخاب کنند. لذا اگر به این سمت حرکت کنند، با تحول در نظام سیاسی مصر عملا آن اراده‌ای که برای ایجاد روابط با جمهوری اسلامی ایران در جامعه مصر وجود دارد، قطعا تقویت خواهد شد. اما برخی در داخل نظام به‌دلیل اینکه انقلاب و جایگاه مصر را مهم می‌دانند، عجله‌هایی انجام می‌دهند.
اما این عده از این نکته غافل هستند که انقلاب مصر هم یک پروسه است و همانطور که به‌عنوان مثال در جمهوری اسلامی ایران به محض اینکه انقلاب پیروز شد، بلافاصله آن تحول مورد نظر امام (ره) رخ نداد و بالاخره ابتدا ملی مذهبی‌ها حکومت را در دست گرفتند و به مرور انقلاب اسلامی ایران به سمتی رفت که آن تحول بنیادین مد نظر امام(ره) شکل گرفت. لذا فکر می‌کنم جامعه مصر هم همین مسیر را دارد طی می‌کند و باید در این خصوص یک مقدار با صبوری و متانت پیش رفت.
بی‌تردید در این میان دو نوع تهدید هم وجود دارد. یک تهدید، تهدید آمریکایی - اسرائیلی است. چرا که آنها اساسا نمی‌خواهند رابطه مصر با ایران شکل بگیرد. به‌دلیل اینکه رابطه مصر و ایران می‌تواند عملا یک تهدید جدی برای رژیم صهیونیستی و منافع آمریکا باشد. دوم اینکه کشور‌های مرتجع عربی هم در داخل منطقه تمایلی به ایجاد روابط میان ایران و مصر ندارند و می‌دانند که
برقراری روابط میان ایران و مصر می‌تواند یک تهدید جدی برای آنها محسوب شود.
- به‌نظر شما، خود مصر در این رابطه چقدر جدی است؟ به هر حال در یک مقطعی مصر تلاش می‌کرد خودش را در تقابل با ایران نشان دهد و از این طریق رهبری جهان عرب را به دست گیرد؟
ببینید، برای دولتی که در تقابل با جمهوری اسلامی ایران بود شاید این موضوع یک امتیاز محسوب می‌شد ولی دولتی که برخاسته از ملت مصر باشد، قاعدتا نباید در تقابل با جمهوری اسلامی ایران قرار بگیرد و قرار هم نخواهد گرفت.
خود من دو سفر در سال‌های اخیر به مصر داشتم و جامعه مصر و ملت و مردم مصر را از نزدیک دیده‌ام و در جریان این موضوع هستم که آنها چقدر علاقه‌مند به جمهوری اسلامی ایران و امام(ره) و آرمان‌های انقلاب اسلامی ایران هستند. خواه ناخواه حکومت مصر در حال تجربه یک تحول بنیادین است و این تحول بنیادین قطعا به سمت ایجاد یک رابطه خوب با جمهوری اسلامی ایران پیش خواهد رفت اما در این خصوص نباید از عنصر زمان هم غافل شد.
- از این رابطه ایران بیشتر منفعت خواهد برد یا مصر؟
این منافع، منافع متقابل خواهد بود. من فکر می‌کنم که هر دو کشور و بالا‌تر از آن کل امت اسلامی از این رابطه سود خواهند برد. بالاخره امت‌های اسلامی باید به سمت وحدت پیش بروند و اصلی‌ترین عوامل تهدیدزای خودشان را که آمریکا و اسرائیل هستند، بشناسند. بیشترین ضرر را آمریکا و اسرائیل و دولت‌های مرتجع عربی از این رابطه و بیشترین سود را ملت‌های دو کشور و امت اسلامی خواهند برد.
- دولت جدید مصر تلاش دارد رابطه‌‌اش را با حماس تقویت کند و ممکن است این موضوع به عرصه جدیدی برای رقابت دو کشور تبدیل شود. این موضوع را فرصت ارزیابی می‌کنید یا تهدید؟
حماس یک گروه مبارز فلسطینی است که آرمان‌های واقعی ملت فلسطین را دنبال می‌کند. قطعا وحدت این گروه با مصر نشانگر تحول حماس نیست، بلکه نشانه تحول در مصر است. بنابر این به‌نظر من جای هیچ‌گونه نگرانی نیست بلکه اتفاقا خود این هم می‌تواند یک فرصتی برای جمهوری اسلامی ایران و جریان ضد‌اسرائیلی باشد.
- مجلس در شکل‌گیری یک رابطه صحیح میان دو کشور چه نقشی می‌تواند داشته باشد؟
مجلس به‌عنوان ناظر بر دستگاه سیاست خارجی و از طرف دیگر به‌عنوان یک نهاد مهمی که تا‌کنون نسبت به تحولات منطقه‌ای مواضع صحیح‌تری اتخاذ کرده و عملا از منویات مقام معظم رهبری و اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مراقبت و صیانت کرده، می‌تواند نقش مهمی در این خصوص داشته باشد. البته نقش مجلس یک نقش اجرایی و عملیاتی نیست، بلکه بیشتر نقش نظارتی است. البته نقش عملیاتی هم دارد و آن هم مربوط به دیپلماسی پارلمانی است که قابل پیگیری است اما فعلا چون مصر دارای پارلمان نیست، طبعا دیپلماسی پارلمانی خیلی معنا پیدا نمی‌کند ولی به‌نظرم به محض اینکه انتخابات پارلمانی مصر برگزار شود، مجلس هم می‌تواند با تشکیل گروه دوستی پارلمانی دو کشور و رفت‌وآمد‌های پارلمانی روابط را ارتقا ببخشد.
- رئیس‌جمهور در دیدار با هیأت مصری‌ای که به تهران سفر کرده بودند گفت سفر به مصر یکی از آرزو‌هایش است. نظر شما در این خصوص چیست؟
اگر روابط ما به جایی برسد که این امکان برای رئیس‌جمهور فراهم شود که ایشان هم بتوانند به این کشور سفر کنند چیز خوبی است. اما به کار بردن واژه آرزو خیلی مناسب نیست. شاید بشود با یک حسن نظر به این گفته نگاه کرد و آنوقت این معنی را از آن استخراج کرد که چون ما می‌دانیم که برقراری رابطه با مصر می‌تواند نقش مؤثری در ارتقای امت اسلامی داشته باشد، لذا از این منظر ایشان آرزومند ایجاد رابطه میان دو کشور هستند. ولی می‌شد از واژه‌های بهتری استفاده کرد تا کسی نتواند تلقی منفی بکند. چون اینگونه سخنان و سخنان قبلی ایشان درخصوص تأسیس یک روزه سفارت ایران در قاهره که اتفاقا کمی شتابزده بود، می‌تواند به موضع عزت کشورمان آسیب وارد کند.
- تا کی منتظر مصر می‌مانید؟
به‌نظر من انتخابات ریاست‌جمهوری و مجلس مصر می‌تواند تعیین‌کننده باشد و پس از آن می‌توانیم به یک جمع‌بندی در این خصوص برسیم.
