از سه روز پیش تدارکات گسترده‌ای پیش‌بینی و نمایشگاهی نیز برای بازدید وزیر آماده شده بود. صبح این روز در حالی که پارچه‌‌نوشته‌ای حضور سبز جناب وزیر را در دبیرستان البرز خیرمقدم می‌گفت، خبر آمد که وزیر نمی‌آید! اگرچه آن روز تهرانی‌ها صبح را با برف شروع کرده بودند، اما مدارس تعطیل اعلام نشده بود و انتظار می‌رفت که همه چیز طبق برنامه پیش برود.
اما عدم حضور وزیر، همه برنامه‌ها را به‌هم زد و تلاش‌های جمع زیادی را هدر داد. ظاهراً قرار بود برنامه در فضای باز اجرا شود و شاید وزیر ملاحظه دانش‌آموزان را کرده و حضور نیافته بود. اما اولاً مدت برنامه پیش‌بینی شده طولانی نبود و ثانیاً البرز هم سالن اجتماعات دارد و هم راهروهای مدرسه از فضایی وسیع و مناسب برخوردار است.
با توجه به مصادف بودن ایام دی ماه با امتحانات دانش‌آموزان، مدیر مدرسه ضمن هماهنگی با والدین، از دانش‌آموزان هفت کلاس خواسته بود که بعد از اتمام امتحان آن روز، برای برگزاری زنگ پژوهش در مدرسه بمانند تا وزیر آموزش و پرورش در حرکتی نمادین، زنگی را به صدا درآورد.
این نمایش اجرا نشد و زنگی هم به صدا درنیامد و تمامی امکانات و وسایلی که طی سه روز دوندگی و تلاش کارکنان منطقه 6 آموزش و پرورش شهر تهران و دبیرستان البرز برای حضور جناب وزیر فراهم آمده بود، به سرعت برچیده شد تا اوضاع به حالت عادی دربیاید.
نمونه این اقدامات نمایشی در ایران کم نیست. چه این‌گونه برنامه‌ها اجرا بشود و چه اجرا نشود، مسئله مهم ماهیت آنهاست. حرکت‌های نمادین اشکالی ندارند و در همه جای دنیا اجرا می‌شوند.
اما این‌گونه حرکت‌ها در کشور ما با کاستی‌هایی جدی در اهداف و ضرورت‌ها مواجهند. دو سال پیش هم قرار بود وزیر آموزش و پرورش وقت، به مناسبت هفته کتاب، نمایشگاه کتابی را در دبیرستان البرز افتتاح کند. با داربست‌ها، چادر بزرگی فراهم شد و شبانه چند ماشین کتاب پیاده کرده و در این نمایشگاه نمادین چیده شد.
اما وزیر نیامد و نمایشگاهی هم برگزار نشد. چند روز این نمایشگاه، بدون آن‌که اجازه بازدید و خرید به کسی داده شود، به همان حال ماند و در نهایت هم بدون ذره‌ای استفاده از هزینه‌های چندین میلیون تومانی، همه چیز برچیده شد.
اشکال کار در کجاست؟ هدف چیست؟ آیا هدف احترام و ارج‌گذاری به موضوع است یا احترام به وزیر؟! می‌خواهیم زنگ پژوهش را به خاطر وزیر به صدا درآوریم یا وزیر به احترام موضوع پژوهش، زنگی را به صورت نمادین به صدا درمی‌آورد؟ آیا برگزاری نمایشگاهی به مناسبت هفته کتاب، صرفاً با هدف جلب توجه وزیر صورت می‌گیرد و یا وزیر به نشانه احترام به کتاب، به نمایشگاهی هم سر می‌زند؟
کاش وزیر محترم آموزش و پرورش، وزرای سابق و ما بعد ایشان و کلیه وزیران دیگر کابینه بدانند که پشت سر این حرکت‌های نمادین چه خبر است و حضور و عدم حضور آنان چه عواقبی دارد؟! وقتی وزیری با کلی اطرافیان و یمین و یسار از نمایشگاهی بازدید می‌کند کاش بداند که آیا این نمایشگاه چند ساعتی و موقت است یا بازدید عمومی دارد؟ آیا آنچه که به جناب وزیر و اطرافیان نشان می‌دهند و می‌گویند به دیگران هم گفته می‌شود و میزان واقعیت آن تا چه اندازه است؟
وزیر آموزش و پرورش به دبیرستان البرز نیامد، نمایشگاه آماده شده به‌هم خورد، دانش‌آموزان به خانه‌هایشان رفتند، مدعوین دیگر که بدون اطلاع از لغو برنامه تا البرز آمده بودند بازگشتند و خلاصه همه چیز به ظاهر به حالت عادی برگشت، اما آیا کسی اهمیت می‌دهد که دانش‌آموزان و والدین آنها چه فکری خواهند کرد؟ دست‌اندرکاران و متولیان آماده‌سازی برنامه این بی‌نظمی را چگونه توجیه خواهند کرد؟
جناب وزیر و برنامه‌ریزان و همراهان ایشان باید به نکاتی توجه کنند تا ارزش موضوعی مانند پژوهش و امثال آن حفظ شود:
1 - به راستی جناب وزیر به مناسبت هفته پژوهش چه می‌خواست بگوید؟ کدام‌یک از ایده‌ها و برنامه‌های کلان آموزش و پرورش برای توسعه تفکر پژوهشی را می‌خواست تبیین کند؟ آیا همین که ساعتی برای پژوهش در مدارس وجود ندارد و یا پژوهش متولی خاصی در مدرسه ندارد نقطه ضعف اساسی تفکر پژوهشی محسوب می‌شوند؟
جناب وزیر در همایش‌ها و جلسه‌های مشابه دیگر چه گفته‌اند که بیانگر نگرشی جدید و جامع به مسایل آموزش و پرورش ایران باشد؟
2- برای احترام به سوژه‌هایی مانند کتاب، پژوهش، نوآوری آموزشی و غیره، خوب است به‌جای افراد، اصل موضوع هدف قرار گیرد. در هر مناسبت این‌چنینی، به‌قدری حضور و عدم حضور رؤسا اهمیت پیدا می‌کند که موضوع اصلی در حاشیه قرار می‌گیرد.
حتی گاهی رسانه‌ها هم اخبار همایش‌ها و جلسه‌های علمی را متناسب با حضور و عدم حضور مقامات ارشد پوشش می‌دهند. به این ترتیب، عامل اصلی اهمیت هر همایش، موضوع آن نیست، بلکه رتبه و جایگاه مقام ارشدی است که به عنوان سخنران حضور می‌یابد، حتی اگر حرفی جدی برای گفتن نداشته باشد.
3- اسراف در هزینه‌ها فقط به ریخت و پاش‌های برنامه‌های متعدد محدود نمی‌شود؛ بسیاری از هزینه‌ها از جاهایی هدر می‌روند که اصلاً دیده نمی‌شوند که نمونه بارز آن به‌هم خوردن یک برنامه از قبل پیش‌بینی شده است. علاوه بر آن، تعداد نمایشگاه‌های یک روزه و حتی یک ساعته که صرفاً برای بازدید مقامات ارشد برپا می‌شوند، کم نیستند.
4- باید مراقب بود که حرکت نمادین، اگر به‌جای «موضوع» جلب رضایت افراد هدف قرار گیرد، نتیجه آن چیزی جز نمایش و ظاهرسازی نخواهد بود. بسیاری از حرکت‌های نمادین که به نمایش تبدیل می‌شوند، علاوه بر اتلاف هزینه‌ها و زمان، موجبات بدبینی و بی‌اعتمادی مردم را نیز فراهم می‌آورند.
5- کسانی که داعیه صداقت و امانت دارند، باید به ریزه‌کاری‌ها و ظرافت‌های فعالیت‌هایی که پیرامون آنها رخ می‌دهد، بیشتر واقف باشند. عدم شناخت درست مسایل و تمرکز به ظاهرسازی‌ها و نمایش‌ها، موجب خطاهای جدی در برنامه‌ریزی‌ها و تصمیمات خواهد شد.
6- و ای کاش در هفته پژوهش که جناب وزیر از وضعیت آزمایشگاه‌ها و عدم ساماندهی آنها در وزارت گلایه کردند، سری هم به آزمایشگاه‌های دربسته دبیرستان البرز می‌زدند و از دلیل تعطیلی آنها سؤال می‌کردند؟ البرز به عنوان نماد مدارس موفق ایرانی، در شرایط مالی بسیار بدی به‌سر می‌برد و درآمدهای محدود آن حتی کفاف مخارج نگهداری مدرسه را نمی‌‌دهد.
در هفته پژوهش و به نشانه احترام به پژوهش و تفکر پژوهشی، آزمایشگاه‌ها و دیگر امکانات بالقوه البرز را فعال کنید.
