دکتر حسن امامی رضوی گفت: براساس دستور رئیس‌جمهور، مدت اجرای طرح پزشک خانواده از 4سال به 2سال کاهش یافته است و در این راستا تا پایان امسال این طرح در تمامی شهرهای زیر 100هزارنفر کشور اجرا می‌شود.به‌منظور روشن شدن ابعاد طرح پزشک خانواده و ابهاماتی که پیرامون اجرای این طرح در زمان مقرر و با توجه امکانات اختصاص‌یافته به آن وجود دارد، با دکتر داوود مقیمی، معاون اجرایی مرکز شبکه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، در مقام موافق پروپا قرص این طرح و دکتر مسعود مسلمی فرد، نایب رئیس انجمن پزشکان عمومی، در مقام مخالف نحوه اجرای طرح پزشک خانواده گفت و گو هایی انجام
داده ایم که در پی می‌آید.
- معاون وزارت بهداشت اعلام کرده که قرار است طرح پزشک خانواده در تمامی شهرهای زیر 100هزارنفر تا پایان سال‌جاری اجرا شود، با توجه به گستردگی این طرح آیا اجرای آن تا پایان سال امکان پذیر است؟
دکتر مقیمی: براساس قانون برنامه پنج‌ساله پنجم می‌بایست از سال دوم اجرای قانون، برنامه پزشک خانواده در مناطق شهری کشور آغاز شود، به‌همین دلیل وزارت بهداشت اجرای این طرح را فاز بندی کرده است. در سال 1390 گروه هدف ما تمام شهرهای زیر 100هزار نفر است که تقریبا شامل 932 شهر و جمعیتی در حدود 14میلیون و500 هزار نفر می‌شود. هدف‌گذاری وزارت بهداشت برای سال 91 پوشش تمام شهرهای کشور به جز کلانشهرهاست. در سال 92 نیز تمام شهرها و کلانشهرها به‌جز تهران تحت پوشش طرح پزشک خانواده قرار خواهند گرفت. در سال 93 نیز طرح پزشک خانواده در کلانشهر تهران اجرا خواهد شد.
- آیا به میزان کافی، پزشک برای اجرای این طرح وجود دارد؟
دکتر مقیمی: ما در رابطه با تأمین پزشک در شهرهای زیر 100هزار نفر مشکل خاصی نداریم؛ البته این پزشکان را هم از بخش خصوصی و از بخش‌های دولتی وابسته به وزارت بهداشت به کار خواهیم گرفت.
- ویزیت پزشکان شاغل در طرح پزشک خانواده از چه طریق تأمین خواهد شد؟
دکتر مقیمی: بسته‌های خدمت در قالب پزشکان عمومی، روانشناسان بالینی، کارشناس تغذیه، خدمات مامایی، خدمات پرستاری بهداشت خانواده، بیماری‌ها و بهداشت محیط خواهد بود؛ یعنی تمام نیازهای سلامتی را در محیط‌های جغرافیایی 10هزار نفره توسط یک تیم 17نفره تأمین خواهیم کرد. سرانه مورد نیاز یک نفر حدود 40هزارتومان در طول سال خواهد شد. از این 40هزارتومان براساس توافقات اولیه قرار است 35درصد توسط منابع دراختیار وزارت بهداشت تأمین شود، 65درصد منابع دیگر را به ازای هر نفر بیمه شده، سازمان بیمه‌گذار مربوطه تأمین خواهد کرد.
نگاه منتقد
در کنار این نگاه رسمی که نسبت به چشم‌انداز اجرای برنامه پزشک خانواده وجود دارد، منتقدانی نیز وجود دارند که معتقدند این طرح آنگونه که وعده داده‌شده قابل‌اجرا نیست.
- آیا امکان اجرای طرح پزشک خانواده در شهرهای زیر 100هزارنفر تا پایان سال 90 وجود دارد؟
دکتر مسلمی فرد: این طرح به این صورت که عنوان می‌شود قابل اجرا نیست و اظهاراتی که پیرامون این مسئله عنوان می‌شود خوشبینانه است.
- دلیل عدم‌خوشبینی شما در این ارتباط چیست و چرا تحقق این طرح را ناممکن می‌دانید؟
دکتر مسلمی‌فرد: در رابطه با بحث پزشک خانواده می‌بایست طبق برنامه چهارم توسعه این طرح تا انتهای این برنامه به‌اجرا در می‌آمد اما متأسفانه در آن زمان این طرح به اجرا درنیامد. حتی پس از آنکه یک سال به برنامه توسعه چهارم اضافه شد نیز اجرایی شدن این طرح به بعد موکول شد. در برنامه توسعه پنجم نیز که قرار بود این طرح کل شهرها را پوشش دهد، در مرحله اول 3شهر را به‌صورت پایلوت درنظر گرفتند تا در این 3 شهر طرح پزشک خانواده به‌طور آزمایشی اجرا شود اما هم‌اکنون باگذشت 6ماه از سال 1390 هنوز در این 3 شهر نیز آنگونه که مقرر شده بود طرح پزشک خانواده به‌طور دقیق و کامل به اجرا درنیامده است.
- آیا اجرای طرح‌های پایلوت نمی‌تواند تا حدودی امیدواری‌ها را نسبت به اجرای طرح پزشک خانواده زیاد کند؟
دکتر مسلمی فرد: در واقع طرح پایلوتی که مدنظر بود هنوزبه‌طور کامل اجرا نشده است. طرح پایلوت یعنی اینکه اجرای طرح در این 3 شهر و انجام مطالعات اولیه روی این طرح و نقاط ضعف و قدرت پزشک خانواده مورد بررسی قرار گیرد و سپس براساس این بررسی‌ها و مطالعات طرح در شهرهای دیگر اجرا شود. تصور بفرمایید در حالی که ما هنوز نتوانسته‌ایم در این 3شهر که قرار است طرح پزشک خانواده به‌صورت پایلوت انجام شود موفق عمل کنیم و شرایط از این نظر در این 3 شهر مساعد نیست، چگونه خواهیم توانست این طرح را در تمام شهرهای زیر 100هزارنفر تا پایان سال گسترش دهیم؟ پزشک خانواده تنها در یک اسم خلاصه نمی‌شود و یک سیستم را در برمی‌گیرد که باید تمام ضوابط آن در نظر گرفته شود.
- آیا تعداد پزشکان برای اجرای طرح پزشک خانواده کافی است؟
دکتر مسلمی‌فرد: اکنون مراکز بهداشتی به پزشک نیاز دارند اما نمی‌توانند به تعداد کافی پزشکان مورد نیاز خود را جذب کنند زیرا قوانین و سازوکارهای جذب پزشک مناسب نیستند. زمانی که ما می‌گوییم پزشک خانواده، یعنی پزشکی که در مراکز درمانی حضور ماندگاری داشته باشد. اکنون ظرفیت برای ماندگاری پزشکان بسیار کم است. منظور از ماندگاری، استقرار یک پزشک به‌مدت حداقل 5سال در یک محل است، نه حضور 6ماهه در یک محل و جایگزین کردن وی با پزشک دیگر. پزشک خانواده، یعنی فردی که تمام شهروندان منطقه‌ای را که در آن حضور دارد می‌شناسد. تا‌کنون نسخه‌های دستورالعملی متفاوتی برای عملکرد پزشک‌خانواده تدوین شده است.
به‌نظر من یک طرح نباید آن‌قدر ناقص باشد که نسخه‌های متعددی برای آن ارائه شود؛ این به معنای پویایی نخواهد بود. دلیل تعویض نسخه‌هایی که درباره این طرح وجود داشته تفکر نادرست و عدم‌تصمیم‌گیری منطقی درباره این طرح بوده است.ای‌کاش قانون مشخصی تدوین می‌شد تا براساس آن طرح پزشک خانواده انجام شود. زمانی که در یک بازه زمانی 5 ساله 10 یا 11 نسخه متفاوت برای یک طرح ارائه شود آن طرح موفقیت‌آمیز نخواهد بود.
