این گفته یکی از متولیان پرونده الکترونیک سلامت در وزارت بهداشت است که از سال 1371 آغاز شده و در بهمن‌ماه سال گذشته همزمان با اجرای طرح پزشک خانواده، اجرای پایلوت این طرح کلید خورده و مانند طرح‌های دیگر نوید داده شده که تا پایان سال در سراسر کشور اجرایی خواهد شد، در حالی که به اعتقاد اکثر کارشناسان این‌حوزه، وقتی از طراحی یک طرح آن هم در زمینه IT بیشتر از 2سال سپری شود دیگر نمی‌توان روی آن طرح، حسابی بازکرد، چراکه شرایط جامعه با پیشرفت فناوری‌های نوین، مدام در حال تغییر است؛ این یک سوی ماجراست. سوی دیگر آن این است که تشکیل پرونده الکترونیک بیمار، هدف اصلی اجرای آن را تحت‌الشعاع قرارداده، چرا که لزوم وجود یک پرونده تاریخی از بیماری‌های یک فرد بارها و بارها توسط هرکدام از ما احساس شده است بی‌آنکه دسترسی‌ای به اطلاعات سلامت خود داشته باشیم!
در حال حاضر وزارت بهداشت، طرح‌های گوناگونی را در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات دردست اجرا دارد. بانک اطلاعات تجهیزات و امکانات پزشکی، بانک اطلاعات دارو و غذا، سامانه پزشکی از دور، تقویت شبکه داخلی دانشگاه‌های علوم پزشکی، راه‌اندازی کتابخانه دیجیتال و بانک اطلاعات پزشکی ازجمله این طرح‌ها هستند که تاکنون سرنوشت مشخصی پیدا نکرد‌ه‌اند.
معاون تحقیق و توسعه مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت گفته: زمانی ما می‌توانیم به‌طور کامل طرح پزشک خانواده را در کشور پوشش دهیم که تمام مراکز بهداشتی درمانی تحت پوشش یک سازمان بوده و مراکز خصوصی و مراکزی که خارج از سیستم ارجاع، سرویس ارائه می‌دهند به یک سیستم متصل باشند. بعد از تکمیل طرح پزشک خانواده و مراجعه افراد خانواده به یک پزشک واحد، پرونده الکترونیک آنها از طریق نظام ارجاع به کل کشور توسعه پیدا می‌کند و در این صورت نظام الکترونیک سلامت محقق می‌شود.
دکتر حسین ریاضی، مشاور وزیر بهداشت و مسئول دفتر آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این‌باره به همشهری گفت: امروزه به کارگیری فناوری اطلاعات در سلامت به‌عنوان یک راهکار اصلی در پیاده‌سازی استراتژی‌های محوری در این حوزه در نظر گرفته می‌شود و به همین دلیل سلامت الکترونیک به‌عنوان یکی از ارکان اصلی دولت الکترونیک می‌تواند راهگشای بسیاری از مشکلات فعلی حوزه سلامت کشور در نظر گرفته شود.
پرونده الکترونیک سلامت عبارت است از: جمع‌آوری مشاهدات مختلف و ساختارهای داده‌ها که توسط افراد متعددی در طول زمان در محل‌های متفاوت ایجاد شده است. پرونده الکترونیک لازم است مخزنی برای اطلاعات مرتبط با پزشکان در آینده باشد و حیات طولانی مراقبت را به صورت ایده‌آل فراهم کند.
در حال حاضر در داخل کشور در بیمارستان‌های متعددی، مدل‌های محدودی از پرونده الکترونیک سلامت برای بیماران ایجاد شده و اما هدف از ایجاد پرونده الکترونیک سلامت، داشتن اطلاعات مفید و کلی از بیمار در سراسر بیمارستان‌ها، داروخانه‌ها، پزشک خانواده و سازمان‌های بیمه‌ای کشور است.
به گفته ریاضی، به کارگیری ابزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات باعث تسهیل در روند تشخیص و کمک درمانی بیماران شده و از رفت‌وآمدهای بیش از حد در مراکز سلامت می‌کاهد و می‌تواند زمان بیشتری در کنترل آن داشته باشد.
پرونده الکترونیک سلامت مجموعه اطلاعات مرتبط با سلامت شهروندان، از پیش از تولد تا پس از مرگ است که به‌صورت مداوم و با گذشت زمان به‌صورت الکترونیکی ذخیره شده و در هنگام نیاز، بدون وابستگی به مکان یا زمان خاص، تمام یا بخشی از آن به سرعت در دسترس افراد مجاز قرار خواهد گرفت.
از جمله اهداف اصلی این طرح می‌توان به مواردی مثل یکپارچه‌سازی اطلاعات سلامت شهروندان، ارتقای کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی و کیفیت سلامت شهروندان، توزیع عادلانه منابع سلامت، بهینه‌سازی مصرف منابع سلامت و اصلاح مدیریت نظام سلامت کشور مبنی بر اطلاعات صحیح، دقیق و با قابلیت دسترسی سریع، تسریع و تسهیل تولید و مدیریت دانش پزشکی و کمک به توسعه پزشکی مبتنی بر شواهد اشاره کرد. شهروندمدار بودن، حفظ امنیت و محرمانگی اطلاعات سلامت، دسترسی شهروندان به پرونده الکترونیک سلامت خود و تمرکز بر فرایندهای کسب و کار با ارزش افزوده برای ذی‌نفعان از جمله رویکردهای کلان طرح پرونده الکترونیک سلامت است.
اهداف بلندمدت پرونده الکترونیک سلامت
اطلاعات پرونده الکترونیک سلامت علاوه بر کمکی که به پزشک برای دستیابی سریع به سوابق سلامت هر فرد می‌کند، در برنامه‌های آموزشی، پژوهشی و مدیریتی مانند اطلاع سریع از اپیدمی بیماری‌ها در مناطق مختلف کشور یا اثر یک دارو در بلندمدت، می‌تواند مؤثر باشد و در مباحث پزشکی قانونی نیز کاربرد دارد.
از طریق پرونده الکترونیک سلامت، دیگر نیازی نیست چند بار آزمایش دهید یا برای گرفتن جواب آزمایش‌های خود به بیمارستان مراجعه کنید؛ چراکه جواب آزمایش یا عکس‌ها به‌صورت اسکن به پست الکترونیکی بیمار و دکتر فرد ارسال می‌شود.
همچنین بیماران دیگر دغدغه‌ای به نام پیدا کردن دارو و سرکشی به اکثر داروخانه‌ها را ندارند و می‌توانند از طریق الکترونیکی ببینند که داروی موردنظرشان در کدام داروخانه وجود دارد و از طریق کارت‌هوشمند خود آن را خریداری کنند.
امروزه در اکثر کشورهای صنعتی جهان به‌ویژه کشورهای اروپایی کارت‌های هوشمند جایگاه ویژه‌ای در نظام سلامت دارند. با استفاده از این کارت‌ها مدیریت خدمات و همچنین امکان دستیابی به پرونده سلامت افراد در هر لحظه که نیاز باشد، مقدور می‌شود.
رفع مشکل ناخوانا بودن نسخه‌ها، ارتقای خدمات سلامت، دسترسی پزشکان به اطلاعات بیماران و کاهش درمان‌های تکراری از جمله مزایایی است که برای کارت‌های هوشمند سلامت عنوان می‌شود.
پزشکانی که مایل به استفاده از دانش و فناوری‌های نوین هستند، می‌توانند با استفاده از دستگاه کارتخوان نسخه بیمار را به‌صورت الکترونیکی صادر کنند و از مزایایی چون امنیت اطلاعات، اطمینان از صحت و دقت در انجام دستورات پزشک، دسترسی به پایگاه‌های داده تخصصی در ارائه مراقبت‌های بهداشتی، دسترسی به سوابق بیمار و... استفاده کنند. البته چنین سیستمی تنها در صورتی به کارایی کامل منجر می‌شود که به‌صورت کامل در تمام مراکز مرتبط با نظام سلامت اعم از مطب پزشکان، درمانگاه‌ها، آزمایشگاه‌ها، بیمارستان‌ها، داروخانه‌ها و... مورد استفاده قرار گیرد.
سامانه‌ای برای 30 بیمارستان
دکتر ریاضی از راه‌اندازی سامانه پرونده الکترونیک در 30بیمارستان تهران تا پایان امسال خبر داد.
وی افزود: 4بیمارستان تهران از حدود یک ماه پیش به این سامانه مجهز شده‌اند و سامانه پرونده الکترونیک سلامت (سپاس) قرار است طی برنامه پنجم توسعه در سراسر کشور گسترش یابد. سامانه پرونده الکترونیک سلامت، سامانه‌ای است که اطلاعات را از مراکز ارائه خدمات سلامت گرفته و آن را تجمیع می‌کند.
به گفته وی، با راه‌اندازی این سامانه هر فردی درصورت مراجعه به یک مرکز بهداشتی، درمانی، حتی اگر به یک شهرستان دیگر هم سفر کند، اطلاعات سلامت وی به صورت یکپارچه در این سامانه در مواقع نیاز در دسترس است.
در حال حاضر 30 نوع مؤسسه در حوزه سلامت اطلاعات سلامت افراد را به نوعی جمع‌آوری کرده‌اند و مطب‌ها، بیمارستان‌ها و آزمایشگاه‌های پزشکی از جمله مؤسساتی به شمار می‌آیند که برای خود به صورت جداگانه سیستم اطلاعاتی دارند.
همچنین 70درصد بیمارستان‌ها سامانه HIF (سیستم اطلاعات بهداشتی) دارند، اما این اطلاعات به صورت یکپارچه جمع‌آوری نشده و با راه‌اندازی طرح سپاس اطلاعات یاد شده می‌تواند تجمیع شود.
ریاضی همچنین گفت: عدم دسترسی به موقع اطلاعات سلامت بیماران از جمله مشکلات نظام‌های بهداشتی در دنیا محسوب می‌شود که در زمان حاضر این اطلاعات در کشور ما نیز به‌رغم اینکه وجود دارد، ولی به‌دلیل عدم یکپارچگی در دسترس نیست.
وی با اشاره به طرح سپاس یا سامانه پرونده الکترونیک سلامت این اطمینان را به مسئولان نظام سلامت داد که سامانه اطلاعاتی یاد شده به گونه‌ای است که همزمان با تغییرات دانش پزشکی با مشکلی مواجه نمی‌شوند و می‌توان آن را بدون نگرانی از تغییرات در دانش پزشکی گسترش داد.
